نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار و عضو هیات علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه شهید چمران اهواز ،اهواز، ایران

2 .استاد و عضو هیات علمی گروه مدیریت دانشگاه علوم انتظامی امین، تهران، ایران

3 دکترای مدیریت دولتی گرایش مدیریت منابع انسانی، مدرس دانشگاه الزهرا(س)، تهران، ایران

4 دکترای مدیریت دولتی، مدرس دانشگاه فرهنگیان،تهران، ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف شناسایی الگوی رفتاری و فکری شهدا، در چارچوب نظری لاکلا– موف و بر مبنای روش تحلیل مضمون به بررسی نظام معنایی در وصایای شهدای نیروی انتظامی استان فارس پرداخته است. نتایج پژوهش بدین شرح یافت شد که گفتمان در نظام رفتاری و فکری شهدای نیروی انتظامی استان فارس توسط شش دال– مدلول شناور شامل: 1-بسترسازی فرهنگ دینی: شهادت، ولایت‌محوری، روحیۀ انقلابی، فرهنگ عاشورایی، سبک زندگی و تربیت اسلامی؛ 2- دشمن‌شناسی و هوشیاری از توطئۀ دشمنان؛ 3- انجام مناسک دینی به عنوان شاخصة بنیادین فرد مؤمن؛ 4- ایمان به پیامدهای فردی: قرار گرفتن در مسیر تکاملی، سعادت اخروی، برآورده شدن آرزوی شهید، کسب عزت انسانی و خانوادگی؛ 5- پذیرش ابعاد اعتقادی دین اسلام به‌عنوان شالودۀ ایدئولوژی اسلامی و 6- ایمان به پیامد اجتماعی: شکل‌گیری نظم و امنیت برای جامعه اسلامی، الگوسازی اجتماعی، برجسته شده است که حول نقطۀ مرکزی شکل‌گیری یک رابطه معنوی با خداوند مفصل‌بندی شده‌اند. همچنین در شناسایی راهبردهایی که از شهدا چنین سوژه‌های اسطوره‌ای را خلق نموده و در واقع در شکل‌گیری چنین نظام فکری و ذهنی در شهدای نیروی انتظامی استان فارس نقش آفرین بوده‌اند، سه دسته راهبرد کلان در قالب: 1- راهبردهای علّی: پیاده‌سازی استراتژی شهادت مبتنی بر بستر تاریخی اسلام و سیر شکل‌گیری مفاهیم عقیدتی- سیاسی انقلاب اسلامی؛ 2- راهبردهای زمینه‌ای: برجسته‌سازی مؤلفه‌های اعتقادی، مناسکی و عاطفی دین اسلام و 3- راهبردهای بسترساز: تداوم و تکامل گسترة فرهنگ شهادت یافت شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

اعتمادزاده، هدایت‌الله و ابراهیم امیریان (1395). «بررسی دیدگاه تربیتی شهدای جنگ تحمیلی استان کرمانشاه به استناد وصیت‌نامۀ آن‌ها»، دوفصلنامۀ پاسداری فرهنگی انقلاب اسلامی، شمارۀ 6، پیاپی 14.
ایمان، محمدتقی (1391). روش‌شناسی تحقیق کیفی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
ایمان، محمدتقی و منیژه محمدیان (1387). «روش‌شناسی نظریۀ بنیادی»، روش‌شناسی علوم‌انسانی، سال 14، شمارۀ 56، صص 54- 31.
تاجیک، محمدرضا (1379). گفتمان و تحلیل گفتمانی، تهران: فرهنگ گفتمان.
حاجی‌یوسفی، امیرمحمد و ابوالقاسم عارف‌نژاد (1390). «نشانه‌شناسی گفتمان در اسلام سیاسی و مردم‌سالار آیت‌الله‌سیستانی»، پژوهشنامۀ علوم‌سیاسی، دورۀ 6، شمارۀ 24، صص 74- 41.
حسینی‌زاده، سید محمدعلی (1383). «نظریۀ گفتمان و تحلیل سیاسی»، فصلنامۀ علوم‌سیاسی، شمارۀ 28، صص 212- 181.
حقیقت، سیدصادق (1385). روش‌شناسی علوم‌سیاسی، قم: مفید.
خسروی زارگز، مسلم و سمیه بخشی (1396). «انگیزه‌سنجی رزمندگان اسلام برای حضور در دفاع مقدس، بررسی محتوای وصیت‌نامه‌های شهدا»، دوفصلنامۀ پاسداری فرهنگی انقلاب اسلامی دورۀ 7، پیاپی 15.
خطیبی، اعظم (1378). طبقه‌بندی ارزش‌ها در کلام شهدا و میزان درج آن‌ها در کتاب مطالعات اجتماعی سال اول دبیرستان، طرح پژوهشی با همکاری بنیاد شهید استان همدان.
خلجی، عباس (1386). ناسازه‌های نظری و ناکامی سیاسی گفتمان اصلاح‌طلبی (1384- 1376)، رسالۀ دکتری علوم‌سیاسی، دانشگاه تهران.
ربیعی، علی و امیرحسین تمنایی (1393). «تحلیل گفتمان وصیت‏نامۀ شهدای جنگ تحمیلی»، فصلنامۀ مطالعات جامعه‌شناختی (نامۀ علوم‌اجتماعی سابق)، شمارۀ 44، صص 171- 146.
سلطانی، سیدعلی‌اصغر (1393). «نشانه‌شناسی گفتمانی یک جدایی»، فصلنامۀ مطالعات جامعه شناختی، شمارۀ 45، صص 72- 43.
شعبانپور، غلامرضا (1391). «آموزه‌های تربیتی در آثار شهدا»، همایش تبیین ابعاد تربیتی فرهنگ ایثار و شهادت، شیراز: پژوهشکدۀ علوم‌اجتماعی.
صدیق‌اورعی، غلامرضا ( 1386). «تحلیل محتوای وصایا و آثار فرهنگی شهدا»، سالنامۀ پژوهش، شمارۀ 1، مجموعه مقالات علمی و پژوهشی دفتر مطالعات و تحقیقات بنیاد شهید و امور ایثارگران، تهران: شاهد.
غفاری‌هشتجین، زاهد و مریم دژگیر (1391). «فرهنگ ایثار و شهادت و نقش تربیتی آن از نگاه مقام معظم رهبری»، همایش تبیین ابعاد تربیتی فرهنگ ایثار و شهادت، شیراز: پژوهشکدۀ علوم‌اجتماعی.
فلیک، اووه (1387). درآمدی بر تحقیق کیفی، ترجمۀ هادی جلیلی، تهران: نی.
کردنائیج، اسدالله و فرشته خلیلی‌پالندی (1397). «تأثیر فرهنگ ایثار و شهادت بر سرمایۀ اجتماعی با میانجی‌گری باورهای دینی»، فصلنامۀ مدیریت اسلامی، شمارۀ 26، صص 58- 37.
محمدپور، احمد و محمدتقی ایمان (1387). «بازسازی معنایی پیامدهای تغییرات اقتصادی در منطقۀ اورامان تخت کردستان ایران»، مجلۀ رفاه اجتماعی، سال هفتم، شمارۀ 28، صص 213- 191.
مظفری، روح‌الله، صدیقه البرزی و یاسر رستگار (1391). «تحلیل محتوای وصایای شهدای شهر کاشان با تأکید بر مسایل تربیتی و اخلاقی»، همایش تبیین ابعاد تربیتی فرهنگ ایثار و شهادت، شیراز: پژوهشکدۀ علوم ‌اجتماعی.
مک دانل، دایان (1380). مقدمه‌ای بر نظریۀ گفتمان، ترجمۀ حسینعلی نوذری، تهران: فرهنگ گفتمان.
Rosoux, Valerie (2004). The Politics of Martyrdom, In Martyrdom: The Psychology, Theology and Politics of Self-Sacrifice, edited by Rona M. Fields, pp 83- 116, Connecticut: Greenwood Publishing Group.