نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

استادیار جامعه شناسی سیاسی دانشگاه علوم انتظامی امین، تهران، ایران.

چکیده

موفقیت نهادهای علمی کشور در دستیابی به قله‌های پیشرفت، برآمده از میزان همپوشانی تصاویر ذهنی نخبگان آن است. هرچه این همپوشانی کمتر و نظرات متنوع باشد، اقدام‌ها نیز مختلف، موازی و گاه مخرب هستند. هدف این پژوهش ارائۀ مدلی راهبردی از نظام علمی برپایۀ منظومۀ فکری مقام معظم رهبری به عنوان عالی‌ترین مقام رسمی کشور است. بنابراین همۀ سخنرانی‌های مرتبط با موضوع ایشان در جایگاه رهبری، از سال 1368 تا 1398، مورد بررسی قرار گرفت.روش پژوهش ما ترکیبی از تحلیل محتوای جهت‌دار و تحلیل مضمون است. نزدیک به 90 سخنرانی معظم‌له فیش‌برداری شده و منبع اصلی سخنرانی‌ها، سایت رسمی ایشان است.یافته‌ها نشانگر این است که مقام معظم رهبری راهکار توسعۀ علم را تولید علم نافع، توسعۀ علوم‌پایه، بومی‌سازی علمی، ثروت‌آفرینی و نوآوری می‌دانند. همچنین در خطاب به مسئولان، توجه ویژه به دانشگاه‌ها، اهتمام به اجرایی شدن مصوبات نقشۀ جامع علمی کشور، اولویت‌دهی به جهش علمی کشور، تقویت ارتباط صنعت با دانشگاه، پیوستگیِ زنجیرۀ علمی از ابتدایی تا آموزش عالی و استفاده از علم به مثابه دیپلماسی برای تحقق اهداف عالیه نظام، مورد تأکید قرار می‌دهند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

انعامی‌علمداری، سهراب (1387). «تهدیدات نرم مدل تقابل استراتژیک ایالات‌متحده در برابر ایران، مرکز تحقیق و اسناد ریاست جمهوری»، فصلنامۀ تخصصی نامۀ دولت اسلام، شمارۀ 27.
باقری‌مجد، روح‌الله و محسن فلاح (1396). «کارکردهای دانشگاه از نظر مقام معظم رهبری در نظام آموزش عالی ایران»، فصلنامۀ راهبرد اجتماعی فرهنگی، سال ششم، شمارۀ 23، صص 29- 7.
بیانات مقام معظم رهبری از سال 1368 تا 1395 در موضوع دانش، برگرفته از سایت ایشان: http://farsi.khamenei.ir
بنیادی نائینی، علی و صدوق، سید محمود (1396). «شناسایی عوامل مؤثر بر توسعه دیپلماسی علم و فناوری»، دوفصلنامه مطالعات قدرت نرم، دوره 7، شماره 2، پاییز و زمستان، 85-60.
پورسعید، سیدمسعود و محمد شامحمدی (1395). «طراحی مدل جهاد علمی از دیدگاه مقام معظم رهبری(دامت‌برکاته)»، فصلنامۀ علمی تحقیقی مدیریت اسلامی، سال 24، شمارۀ 1، صص 103- 85.
پیشگاهی‌فرد، زهرا و همکاران (1390). «جایگاه قدرت نرم در قدرت ملی با تأکید بر جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامۀ راهبرد، سال 20، شمارۀ 61، صص 211- 191.
توحیدی، ارسطو (1393). مبانی دفاع ملی، جزوۀ درسی دانشگاه عالی دفاع ملی.
حاجیانی، ابراهیم (1395). «روش‌شناسی طراحی و تدوین الگوی مطلوب در پژوهش‌های راهبردی»، فصلنامۀ راهبرد، سال 25، شمارۀ 78، صص 28- 5.
حافظ‌نیا، محمدرضا (1379). مبانی مطالعات سیاسی- اجتماعی، قم: سازمان حوزه‌ها و مدارس علمیۀ خارج از کشور.
حافظ‌نیا، محمدرضا (1386). قدرت و منافع ملی (مبانی، مفاهیم و روش‌های سنجش)، تهران: انتخاب.
حافظ‌نیا، محمدرضا، زهرا احمدی‌پور و مرجان بدیعی، مرجان (1378). تحلیل مبانی جغرافیایی قدرت ملی جمهوری اسمی ایران (پروژه تحقیقی)، فصل اول، مبانی نظری، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
حسن‌بیگی، ابراهیم (1390). مدیریت راهبردی، تهران: سمت.
حمیدی‌زاده، محمدرضا و آزاده اشرفی (1389). «سنجش آمادگی دانشگاه علوم پزشکی ایران برای تبدیل شدن به سازمانی یادگیرنده»، تحقیق در نظام‌های آموزشی، شمارۀ 8، دورۀ 4، صص 82- 61.
حمیدی، محمدرضا (1389). «پایه‌ریزی بنیان‌های دانش‌گرایی در برنامه‌ریزی توسعۀ ملی»، سومین کنفرانس بین‌المللی مدیریت دانش، تهران: مرکز همایش‌های بین‌المللی رازی.
زرقانی، سید‌هادی (1388). مقدمه‌ای بر قدرت ملی: کارکردها، محاسبه و سنجش، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
سرمست، بهرام و روشن چشم، حامد  (1397). «ساختار شکنی گفتمان علمی مدرن حرکتی به سوی مطالعات میان رشته ای با تأکید بر رویکرد پست مدرن»،  فصلنامه راهبرد سیاسی، دوره 2، شماره 7، زمستان، صص 98-77.
علی‌احمدی، علیرضا (1394). «متدولوژی تبیین نقش مبانی و اصول ارزش‌های اسمی در طراحی ارکان جهت‌ساز برنامه‌های راهبردی (مطالعۀ موردی: طراحی ارکان جهت‌ساز برنامه‌های اقتصادی کشور)»، نشریۀ علمی- تحقیقی مدیریت فردا، سال 13، شمارۀ 42، صص 30- 3.
علی‌احمدی، علیرضا و کیامرز اسدی (1385). «کاربرد تئوری‌ها و روش‌های تجزیه و تحلیل محیطی در تنظیم نقطۀ تعادل استراتژی سازمانی»، مجلۀ مدیریت فردا، سال چهارم، شمارۀ 15 و 16، صص 11- 5.
فرازی، عباس، ابراهیم عمران صالحی، محسن علیزاده‌ثانی و محمدرضا طبیبی (1395). «ارائۀ مدل مفهومی برنامه‌ریزی راهبردی مبتنی بر زمینۀ دانشگاهی ایران»، مجلۀ آموزش عالی ایران، جلد 8، شمارۀ 3، صص 77- 51.
قرایی‌مقدم، امان‌الله (1382). مدیریت آموزشی، تهران: ابجد.
قلی‌پور، حسین و علیرضا چیت‌سازیان (1396). «ابعاد و مؤلفه‌های تحول در علوم‌انسانی در اندیشۀ مقام معظم رهبری و دلالت‌های آن بر علوم‌انسانی مطلوب جمهوری اسلامی»، مجلۀ راهبرد فرهنگ، شمارۀ 37، صص 124- 97.
کالینز، جی. ام. (1370). استراتژی بزرگ (اصول و رویکردها)، ترجمۀ کورش بایندر، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه.
کامران، حسن، بهادر غلامی، اسلام یاری، سیدحسن حسینی امینی و حسین خالدی (1389). «جغرافیا و قدرت ملی ایران»، نشریۀ تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، جلد 13، شمارۀ 16، صص 28- 5.
محمدی فاتح، اصغر (1397). «فراتحلیل پژوهش‌های دفاع مقدس در دهۀ گذشته: ارزیابی روش‌شناختی 100 مقالۀ پژوهشی»، فصلنامه مطالعات دفاع مقدس، دوره 4، شماره 4، زمستان، صص 22-9.
ملائی راشد، مصطفی (1398). ارائۀ الگوی راهبردی نظارت و بازرسی بر اساس گفتمان الهی ولایت فقیه، قانون اساسی و تجارب جمهوری اسمی ایران و بهره‌گیری از تجارب موفق بشری، رسالۀ دکتری، دانشگاه عالی دفاع ملی.
منوریان، عباس و ناصر عسگری (1389). سازمان در عصر صنعت و اطلاعات و دانایی، تهران: دانشگاه تهران.
میرزابابایی، نیره (1389). «علوم‌انسانی و جایگاه آن از دیدگاه مقام معظم رهبری»، مجلۀ تحقیق و اندیشه، دورۀ 7، شمارۀ 16، صص 47- 27.
نای، جوزف (1387). قدرت در عصر اطلاعات؛ از واقعگرایی تا جهانی‌شدن، ترجمۀ سعید میرترابی، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
نای، جوزف (1389). قدرت نرم ابزارهای موفقیت در سیاست بین‌الملل، ترجمۀ سیدمحسن روحانی و مهدی ذوالفقاری، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
Caws, P. (2015). Operational, representational, and explanatory models. American Anthropologist, (1) 67, pp 1-10.
Goldstein, Joshua (1999). International Relations, New York: Longman.
Taylor, Peter (1993). Political Geography, England: Longman Scientific & Technical.