نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.

2 استادیار گروه مدیریت، دانشکده مدیریت و علوم نظامی، دانشگاه افسری امام علی(ع)، تهران، ایران.

چکیده

عملیات والفجر8، نقطۀ عطفی در تاریخ هشتاد سالۀ پدافند هوایی ایران است. نوآوری‌های به کار رفته در این عملیات، در عملیات‌های بعدی هم دیده شد. درس‌آموزی از نوآوری‌های پدافند هوایی در عملیات والفجر8، برای نیروهای مسلح و کاربست مدیریتی آن، ضروری است. تاکنون در این باره پژوهش‌های نظام­مندی انجام نشده است. در این راستا، هدف پژوهش، شناسایی نوآوری‌های پدافند هوایی در عملیات والفجر8 است. پژوهش از نوع اکتشافی و داده­ها از نوع اسنادی، کتابخانه­ای و روش مصاحبه است. بر اساس یافته­ها، نوآوری‌های پدافند هوایی در یازده بخش طبقه­بندی شد که عبارت­اند از تنوع و ترکیب جنگ­افزارها، جا‌به‌جایی‌های ضربتی و سریع، پنهان ماندن از دید دشمن، فریب دشمن، کوچک‌سازی جنگ‌افزارها، رعایت اصول حفاظت اطلاعات، تغییر چیدمان جنگ‌افزارها، انهدام موشک‌های هوا به زمین عراق، استفادۀ بهینۀ از شبکۀ دیده‌بان بصری، سبک­سازی سامانه‌های پدافند هوایی و جابه‌جایی‌های مکرر. در نهایت اینکه دستاورد این نوآوری‌ها، مشتمل بر هدف قرار دادن هواپیماها و بالگردهای دشمن و برتری در میدان نبرد بود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

اسدی، هیبت‌الله (1387). ارتش در فاو: عملیات والفجر8. تهران: ایران سبز.
اکبر، علی (1393). پاکباز عرصۀ عشق: مروری بر زندگی شهید سرلشکر منصور ستاری، تهران: نیروی هوایی.
امام‌خامنه‌ای، علی (1389). بیانات در دیدار با نخبگان جوان در تاریخ 14 مهر 1389، دسترسی: https://farsi.khamenei.ir
امام‌خمینی(ره) (1370). صحیفۀنور، جلد 19، تهران: موسسۀ تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی(ره).
آقابالازاده، علی‌اصغر، شهاب شریفی و محمداسماعیل شریفیان (1396). «نقش اطلاعات راهبردی در حفظ توان رزمی پدافند هوایی ایران»، فصلنامۀ راهبرد دفاعی، سال 15، شمارۀ 59، صص 94- 65.
بنی‌اسد (1390). مصاحبۀ نویسنده با سرهنگ بازنشسته بنی‌اسد.
بی‌نا (1390). عملکرد پدافند در جنگ تحمیلی، روزنامۀ همشهری، کد خبر 141229، 3/5/1390، دسترسی 21 آذر 1399: https://www.hamshahrionline.ir/news/141229
بی‌نا (1398). آخرین دستاوردهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مشرق نیوز 7/4/1398، دسترسی: mashreghnews.ir.
جعفری، مجتبی (1388). اطلس نبردهای ماندگار: عملیات نیروی زمینی در هشت سال دفاع مقدس، تهران: سازمان ایثارگران نیروی زمینی ارتش ج.ا.ایران.
جلالی، هوشنگ (1390). تاریخ نظامی ایران، تهران: هیئت معارف جنگ شهید صیاد شیرازی.
جوادی‌پور، محمد، علی نیکفرد و یعقوب حسینی (1372). نقش ارتش ج.ا.ایران در هشت سال دفاع مقدس: نبردهای غرب دزفول جلد اول، تهران: سازمان عقیدتی سیاسی ارتش ج.ا.ایران.
جهان‌فر، رضا (1389). حافظان آسمان، صف، شمارۀ 359. ص68
جهان‌فر، رضا (1391). اولویت اول، تهران: آجا.
جهان‌فر، رضا (1392). دفاع معجزه‌آسا: بررسی نقش و عملکرد پدافند هوایی ج.ا.ایران در عملیات والفجر8 (آزادسازی فاو)، تهران: آجا.
جهان‌فر، رضا (1393). بررسی عملکرد پدافند هوایی در سال‌های دفاع مقدس و مقایسۀ تطبیقی آن با پدافند هوایی عراق و درس‌های گرفته شده از آن جهت ارتقاء توان رزمی سازمان، گزارش طرح پژوهشی مصوب مرکز مطالعات قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیا(ص) آجا.
چیت‌فروش، حسین (1390). مصاحبۀ نویسنده با امیر سرتیپ دوم حسین چیت‌فروش.
حاجی‌زاده، امیرعلی (1389). پایان جنگ خاکریزها، ویژه‌نامۀ دیدگان آفتاب، تهران: قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیا(ص) آجا.
حافظ‌نیا، محمدرضا (1388). مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، تهران: سمت.
خرازیان، پیمان و اردشیر محمدی (1397). «نقش پدافند هوایی در استحکام قدرت ملی نظام ج.ا.ایران»، فصلنامۀ مطالعات دفاعی استراتژیک، سال 16، شمارۀ 73، صص 86- 63.
دری، حسن (1388). عملیات والفجر8، مجموعۀ مقالات، تهران: مرکز اسناد دفاع مقدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.
روح‌افزا، فرامرز (1390). مصاحبۀ نویسنده با سرهنگ بازنشسته فرامرز روح‌افزا.
ساروخانی، باقر (1388). روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی، جلد اول، تهران: سمت.
السامرایی، وفیق (1374). ویرانۀ دروازه شرقی، ترجمۀ عدنان قارونی، تهران: مرکز فرهنگی سپاه.
صادق‌نژاد، احمد (1390). مصاحبۀ نویسنده با امیر سرتیپ احمد صادق‌نژاد.
صفری ابهری، حسین (1390). مصاحبۀ نویسنده با سرهنگ بازنشسته حسین صفری ابهری.
غلامی، براتعلی (1390). مصاحبۀ نویسنده با سرتیپ براتعلی غلامی.
فرماندهی پدافند هوایی نیروی هوایی ارتش ج.ا.ایران (بی‌تا). پدافند هوایی در گذرگاه هشت سال دفاع مقدس: مجموعۀ اسناد عملکرد پدافند هوایی در هشت سال جنگ تحمیلی، جلد 5 و 6، تهران: مرکز مطالعات قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیا(ص) آجا.
کیا، سیداحمد (1391). دست­نوشته‌های سرهنگ بازنشسته ستاد سیداحمد کیا جانشین وقت سایت رادار بندر امام(ره) در زمان عملیات والفجر8 که در سال 1391 در اختیار پژوهشگران قرار گرفت.
قیصریان فرد، هادی (1397). «مدیریت و فرماندهی اکبر هاشمی‌رفسنجانی در جنگ تحمیلی رژیم بعث عراق علیه ایران»، فصلنامه مطالعات دفاع مقدس، دوره 4، شماره 3، پاییز، صص 34-9.
مصطفوی‌فر، محمد (1390). مصاحبۀ نویسنده با سروان بازنشسته محمد مصطفوی‌فر.
میقانی، احمدرضا (1388). دلایل موفقیت پدافند هوایی در عملیات والفجر8، روزنامۀ اطلاعات. شمارۀ 24687، 21/11/1388، دسترسی: www.ettelaat.com
نژادرضایی، اسماعیل (1390). مصاحبۀ نویسنده با سروان اسماعیل نژادرضایی
نمکی‌عراقی، علیرضا (1389). نیروی هوایی در دفاع مقدس: آشنایی با توانایی و عملکرد نیروی هوایی ارتش در دفاع مقدس، تهران: ایران سبز.
ویژه­نامۀ رزمایش پدافند هوایی مدافعان آسمان ولایت 2 (1388). تهران: ادارۀ عقیدتی- سیاسی قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیا(ص) آجا.
Petrović, I. Kankaraš, M. and Cvetković, K. (2015). Significance and Prospects of the Development of Air Defence System, Vojno Delo, 6/2015. DOI: 10.5937/vojdelo1506086P