نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته علوم سیاسی ، دانشکده حقوق،الهیات و علوم سیاسی،واحد علوم و تحقیقات،دانشگاه آزاد اسلامی،تهران، ایران

2 استادیار گروه مدیریت دولتی،واحد تهران مرکز،دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 استادیار گروه حقوق، واحد پردیس خواهران، دانشگاه امام صادق، تهران، ایران

4 استاد گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات‌، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

سیاست گذاری جمعیتی در ایران با توجه به دیدگاه‌های متفاوت نخبگان سیاسی در مشخص نمودن یک سیاستگذاری جمعیتی واحد، در نهایت منجر به این شده‌ که در دولت‌‌های جمهوری اسلامی ایران، با وجود برخی سیاست‌‌های جمعیتی، شاهد عدم تعادل در برنامه های مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی باشیم‌ که سرانجام نیز منجر به ناکارآمدی سیاست‌های اتخاذی در این حوزه شده‌ است. سوال اصلی پژوهش این است ‌که با توجه به دیدگاه‌های متغیر نخبگان سیاسی در تعیینِ نهایی سیاست‌گذاری‌های مربوط به جمعیت، سیاست جمعیتی مناسب برای جامعه­ی ایران کدام است؟ هدف مقاله نیز این است‌ که با تکیه بر دو مدل مفهومی نخبگان و نظام سیاسی ابتدا به بررسی مبانی نظری سیاست‌گذاری‌های جمعیتی در دوران پس از انقلاب اسلامی ایران پرداخته و سپس با ارائه­ی راه‌حل­های پیشنهادی جهت رسیدن به سیاست جمعیتی مناسب گام بردارد. روش پژوهش این مقاله نیز به روش توصیفی-تحلیلی است.

کلیدواژه‌ها

احمدی‌نژاد، محمود (1385). با فرزند کمتر مخالفم، روزنامۀ اعتماد، ۱ آبان.
ارجمندسیاه پوش، اسحق (1394). «ارزیابی متغیرهای وضعیت توسعۀ پایدار شهری در شهر اندیمشک و ارائۀ مدل متناسب»، مجلۀ توسعۀ اجتماعی ایران، سال 8، شمارۀ 1، صص 83- 67.
ازغندی، علیرضا (1377). ناکارآمدی نخبگان سیاسی ایران بین دو انقلاب، تهران: قومس. 
امانی، مهدی (1398). مبانی جمعیت، تهرن: سمت.
انصاری، محمدمهدی (1391). «بررسی نخبگان سیاسی در تدوین مدل مطلوب سیاست‌ورزی در ج.ا.ایران»، پژوهشنامۀ انقلاب اسلامی، دورۀ 2، شمارۀ 5، صص 172- 151.
پارسونز، واین (1394). مروری بر سیاست‌گذاری عمومی، به کوشش حسن صالح‌نژاد، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
حقدار، علی‌اصغر (1384). قدرت سیاسی در اندیشۀ ایرانی، تهران: کویر.
حقدوست، علی‌اکبر و دیگران (1393). تحلیل سیاست‌های کلی جمعیت ابلاغی مقام معظم رهبری، پژوهشکدۀ آینده پژوهشی در سلامتی، شمارۀ مهرماه.
دای، تامس و سویل ماکویی (1387). «مدل‌های تحلیل سیاست‌گذاری عمومی»، فصلنامۀ مطالعات راهبردی، سال 11، شمارۀ 1، صص 74- 43.
زنده‌پیل، سامان (1397). خاستگاه‌های نظری سیاست کنترل جمعیت در ج.ا.ایران و پیامدهای آن بر دورنمای قدرت ملی، پایان‌نامه، تهران: دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده علوم انسانی‌.
ساعی‌ارسی، ایرج (1363). رشد جمعیت در ایران و نیازهای ناشی از آن، پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد، دانشگاه تهران، دانشکدۀ علوم اجتماعی و تعاون.
سرایی، حسن (1387). «گذار جمعیتی دوم با نیم نگاهی به ایران»، نامۀ جمعیت‌شناسی، دورۀ 3، شمارۀ 6، صص 140- 118.
سلطانی‌پور، فرزانه و بهزاد دماری (1395). «وضعیت توسعۀ پایدار در ایران»، مجلۀ دانشکدۀ بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، دورۀ 14، شمارۀ 4.
سمیعی‌نسب، مصطفی و مرتضی ترابی (1389). «شاخص‌ها و سیاست‌های جمعیتی در ایران»، فصلنامۀ برداشت دوم، سال 7، شمارۀ 11 و 12.
شیخی، محمدتقی (1394). جامعه‌شناسی جمعیت و تنظیم خانواده، فصلنامۀ حورا، شمارۀ 24.
طالب‌زاده، عادل (1395). عوامل بهره‌وری نیروی انسانی در مدیریت سازمانی، تهران: کنفرانس بین‌المللی نخبگانِ مدیریت.
عباسی‌شوازی، محمدجلال (1396). تحولات و وضعیت جمعیت در ج.ا.ایران، تهران: مؤسسۀ مطالعات و مدیریت جامع و تخصصی جمعیت کشور.
عبدوس، حامد (1389). قدرت نرم و انقلاب رنگی: انقلاب رنگی به مثابه تهدید ج.ا.ایران، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
علیئی، محمدولی (1394). «نقش جمعیت و سیاست‌های جمعیتی در استحکام ساخت درونی قدرت نظام جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامۀ آفاق امنیت، سال 8، شمارۀ 28.
فروتن، یعقوب (1395). جمعیت‌شناسی سیاسی: نقش تغییرات جمعیتی در سیاست ملی و امنیت بین‌المللی، تهران: مؤسسۀ مطالعات و مدیریت جامع و تخصصی جمعیت کشور.
فصاحت، محسن (1392). تحولات جمعیتی ایران، عوامل، پیامدها و راهبردها، تهران: دفتر مطالعات و تحقیقات زنان.
قانون برنامۀ پنجم توسعه (1396). معاونت امور اقتصادی و بودجۀ تهران، روابط عمومی و همکاری‌های بین‌الملل.
کلانتری، فتح‌الله و کاظم سام‌دلیری (1398). جمعیت و قدرت ملی در سال 1398، تهران: پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی.
کلاهی، علی‌اصغر (1398). «سیاست جمعیتی ج.ا.ایران، مرحلۀ خردورزی»، فصلنامۀ سلامت اجتماعی، دورۀ 6، شمارۀ 2، صص 118- 108.
مرعشی، ملیحه (1397). «سیاست‌های فراگیر رفاه خانواده در ایران»، فصلنامۀ رفاه اجتماعی، سال 18، شمارۀ 70.
میرزایی، محمد و همکاران (1385). گزارش کشوری جمعیت و توسعه در ایران، طرح مشترک انجمن جمعیت‌شناسی ایران با پروژۀ صندوق در دانشگاه تهران.
Abbasi Shavazi, M.J. (2000). Effect of Marital Fertility and Nupitality on Fertility Transition in the Islamic Republic of Iran, 1976-1996, Working Papers in Demography.
Azadi, P. Dehghanpour, H. Sohrabi, M. and Madani, K. (2016). The Future of Iran’s Oil and Its Economic Implications, Working Paper 1, Stanford Iran 2040 Project, Stanford University, October.
Charles O. Jones (1978). An Introduction to the Study of Public Policy, 2nd, Boston, Duxbury, pp.6.
P. McDonald, M. M. Hosseini-Chavoshi, M.J. Abbasi-Shavazi, A. Rashidian (2015). An Assessment of Recent Iranian Fertility Trends Using Parity Progression Ratios, Demographic Research, 32.
Roudi, F. Azadi, P. (2017). Iran’s Population Dynamics and Demographic Window of Opportunity, Stanford Iran 2040 Project.
Water and Jobs (2016). The United Nations World Water Development Report, Paris, UNESCO.