نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکتری جغرافیای سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری امنیت ملی، دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی، تهران، ایران

چکیده

گفتمان انقلاب اسلامی به عنوان یک الگوی ارزشی از همان ابتدای پیروزی، با موانع نظامی، سیاسی، اقتصادی روبرو بوده و تاکنون از همه آنها عبور کرده است اما در دهه چهارم از عمر انقلاب، عرصه پیچیده ای در مقابل نظام آغاز گردید که ویژگی های آن بسیار متفاوت از عرصه­ های دیگر است ودشمنان به دنبال مهار انقلاب از درون توسط سربازان فرهنگی خود هستند. تأکیدهای فراوان مقام معظم رهبری(مدظله العالی) در این زمینه نشان از جدیت دشمنان و اهمیت بالای جنگ فرهنگی دارد. بیان عبارت ­های مانند تهاجم، شبیخون و نفوذ فرهنگی در سال­های اخیر، که در مناسبت ­های مختلف توسط مقام معظم رهبری (مدظله العالی) مورد تأکید قرار گرفته است. در این مقاله، پژوهشگران پس از بررسی مفهوم نفوذ و فرهنگ به تبیین تاکتیک های نفوذ فرهنگی از دیدگاه رهبری و درنهایت راهکارهای مقابله با آن پرداخته است. با توجه به موضوع پژوهش، با رویکرد روش تحلیل محتوا محور است روش پژوهش برای گردآوری داده ها، استفاده از کتب، مقالات و پایگاه اختصاصی مقام معظم رهبری(مدظله العالی) بوده است. با جمع بندی مطالب، نتیجه گیری شد که امروزه دیگر سلطه بر کشورها با لشکرکشی ­امکانپذیر نبوده و استعمارگران با استفاده از روش نفوذ درسیاست ­های فرهنگی به دنبال دستیابی به اهداف خود می­باشند.

کلیدواژه‌ها

قرآن کریم ترجمه استاد حسین انصاریان ( 1374). قم: نور.
امام‌خامنه ­ای، سیدعلی، رهبر جمهوری اسلامی ایران (1378). راهبردها در کلام ولایت، تهران: فرهنگ اسلامی.
امام‌خامنه ­ای، سیدعلی، رهبر جمهوری اسلامی ایران، (1396). مقاله­ها و خطبه­ها، تهران: فرهنگ اسلامی.
امام‌خمینی(ره)، روح‌الله، (1371). صحیفه نور، ج1 و2، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی(ره).
ابوالحسن شیرازی، حبیب اله و سویلمی، مرتضی (1399). «خوانش تاثیرات هویتی «جهادکبیر» بر زیست - سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه راهبرد سیاسی، دوره 4، شماره 12، صص 121-95.
بنایانیان، حسن (1388). «مهندسی فرهنگی از نظر تا عمل در جامعه ایران»، ماهنامه فرهنگی تحلیلی سوره، شمار14.
بیابانی، غلامحسین (1387). «ناتوی فرهنگی و براندازی نرم»، همایش پیشگیری، تهران: معاونت آموزش ناجا.
بیرو، آلن، (1370) فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه باقر ساروخانی، تهران: مؤسسه کیهان.
پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری.
تهاجم فرهنگی و جنگ نرم سازمان‌های اطلاعاتی علیه ایران-   www.vaja.ir
جزوه آموزشی درآمدی بر شناخت ابعاد تهاجم فرهنگی و نحوه مقابله با آن (1392). انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه ارومیه.  
جمشیدیان، هادی (1392). «از تهاجم فرهنگی تاجنگ نرم مبتنی بردیدگاه مقام معظم رهبری(مدظله‌العالی)»، فصلنامه اطللاعاتی، شماره 11، تهران: مرکز آموزشی پژوهشی شهید صیاد شیرازی.
حاتمی، حمیدرضا و پورطهماسبی، ملیحه (۱۳۹۴). «نفوذشناسی بازخوانی اندیشه‌های مقام معظم رهبری»، فصلنامه مطالعات عملیات روانی، شماره 42.
حاذق، حمید (۱۳۹۴). «خاستگاه و بسترهای نفوذ فکری فرهنگی سیاسی با تاکید بر نفوذ آمریکا»، فصلنامه مطالعات عملیات روانی.
حاجی رستملو، قدرت (۱۳۹۴). «آموزش زبان انگلیسی به مثابه ابزار نفوذ فرهنگی»، فصلنامه مطالعات عملیات روانی، شماره 42.
حسینی‌نژاد، بی‌بی راضیه، ارجینی، حسین (۱۳۹۹). «نفوذ فرهنگی سازوکارهای اعمال نفوذ فرهنگی نظام سلطه و راهکارهای مقابله با آن با تأکید بر اندیشه‌های مقام معظم رهبری»، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، شماره 60.
حسینی‌نژاد، بی‌بی راضیه ،ملکوتیان، مصطفی (۱۳۹۹). چیستی و چرایی نفوذ فرهنگی نظام سلطه و راهکارهای مقابله با آن با تأکید بر اندیشه‌های مقام معظم رهبری ، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، شماره 60.
حیاتی علی آباد ، سیدروح‌الله ( ۱۳۹۷). «نگاه قرآنی به شایعه و شبهه دو روش نفوذ فرهنگی دشمن از طریق رسانه»، مجله معرفت، شماره 247.
خاتمی سبزواری، سید جواد، بقیعی، زهره (۱۳۹۶). «واکاوی مسئله نفوذ فرهنگی در کلام مقام معظم رهبری با تکیه بر آیات قرآن»، مجله فرهنگ در دانشگاه آزاد اسلامی.
دارک علمی ایران - پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران- www.irandoc.ac.ir/irandoc
دال،رابرت، استاین بریکنر، بروس (1392). تحلیل سیاسی مدرن، ترجمة حمیرا مشیرزاده، تهران: فرهنگ جاوید.
ذوقی، صفی‌الله و رضا دوستدار (۱۳۹۸). «راهکار‌های مقابله با نفوذ فرهنگی دشمن از نظر رهبری و بررسی مفهوم نفوذ در اندیشه‌های سیاسی آیت‌الله خامنه‌ای»، فصلنامه علمی بصیرت و تربیت اسلامی، شمارۀ 49.
رستمی، ابراهیم (1392). حدیث نور، قم: جمال.
زورق، محمدحسن (1397). ارتباطات و آگاهی، جلد اول، تهران: سروش.
عقیدتی سیاسی دفتر فرماندهی معظم کل قوا، (1396). ستیز با تهاجم فرهنگی غرب، تهران: ستاد کل.
علوی موحد، علیرضا (۱۳۹۴). «نفوذ فرهنگی رویکرد متعالی‌گرایانه مبتنی بر دیپلماسی نظام سلطه ویژگی‌ها و راهکارهای مقابله»، مجله مطالعات عملیات روانی، شماره 42.
مصباح یزدی، محمدتقی (1392). تهاجم فرهنگی، تهران: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام‌خمینی(ره).  
نوروستا، زهرا (۱۳۹۸). «نفوذ سیاسی و فرهنگی دشمن در دولت ایران بعد از انقلاب»، نشریه مطالعات راهبردی علوم انسانی و اسلامی، شماره 19.
الوانی، سیدمهدی (1386). مدیریت عمومی، تهران: نی.