نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری حقوق بین الملل دانشکده‌ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 استادیار حقوق دانشگاه صنعتی مالک اشتر، تهران، ایران

چکیده

محاصره دریایی از شیوه ­های مجاز در جنگ دریایی است که به ویژه برای فشار اقتصادی علیه دشمن به ­کار می‌رود. از نظر حقوق جنگ دریایی اعمال محاصره دریایی تابع قواعدی است که اعتبار قانونی محاصره دریایی منوط به رعایت آن­هاست. در جنگ ایران و عراق شیوه محاصره دریایی توسط هر دو طرف جنگ به­کار گرفته شد. ایران در طول هشت سال جنگ، عراق را تحت محاصره کامل دریایی قرار داده بود. متقابلا، عراق نیز در آغاز جنگ نفت­کش­ ها در سال 1363 (1984) کوشید حملات هوایی خود علیه کشتی­ های نفت­کش در خلیج فارس را بر مبنای محاصره دریایی جزیره خارک توجیه حقوقی کند. مقاله حاضر به واکاوی قواعد حقوق جنگ دریایی درباره محاصره دریایی و بررسی و ارزیابی حقوقی رویه­های ایران و عراق در این خصوص پرداخته است. یافته­ های این مقاله نشان می­دهد محاصره دریایی ساحل عراق توسط ایران، با رعایت موازین حقوق جنگ دریایی انجام شده بود، اما محاصره ادعایی عراق در مورد جزیره خارک به لحاظ نقص موازین یادشده وجهی از اعتبار نداشته و مجوز حمله به کشتی ­های تجاری نبود.

کلیدواژه‌ها

احمدی، مهدی و محمدی، غلامرضا. (۱۳۹۳). شناسایی، اولویت­بندی و تعیین عوامل مؤثر بر انگیزه­ها و نیازهای گردشگری دفاع مقدس، فصلنامه مطالعات راهبردی بسیج،17(6)، 140 - 115.
 پاپلی یزدی، محمد حسین و سقایی، مهدی. (۱۳۹۳). گردشگری (ماهیت و مفاهیم) چاپ نهم، تهران: انتشارات سمت.
حیدری، مجید و نجفی پور، امیرعباس. (۱۳۹۳). مطالعه گردشگری جنگ در جهان: ارائه راهکار به­منظور توسعه گردشگری جنگ در ایران، فصلنامه تخصصی مطالعات دفاع مقدس، 13(49)، ۱۵۲-۱۱۷.
رجبی، آزیتا و یازرلو، محبوبه. (۱۳۹۳). بررسی وضعیت گردشگری جنگ در ایران و ارائه راهبرد برای توسعه­ آن، فصلنامه فضای گردشگری، 3(11)، 4۷-۱۷.
سبکبار، حسنعلی؛ باغیانی، حمیدرضا و نورانی، حمیده. (۱۳۹۰). نقش گردشگری جنگ در ارتقای کیفیت زندگی ساکنان شهری مناطق جنگی استان خوزستان، مجله برنامه­ریزی فضایی، 1(2)، 94‌ـ‌83.
 سقایی (الف)، مهدی و همکاران. (۱۳۹۱). تحلیل نقش مراکز خرید در ارتباط با گردشگری و زیارت (مطالعه موردی: کلان­شهر مشهد)، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، 2(8)، 20-1.
 سقایی (ب)، مهدی و همکاران (۱۳۹۱). متن فضایی زیارت امام رضا (ع)، مجله مطالعات اجتماعی ایران، 6(4و3)، ۱۰۷-۸۷.
 سقایی، مهدی (۱۳۸۵). گردشگری پسامدرن (ضرورت یک شناخت)، مجموعه مقالات همایش جغرافیا و قرن بیست ویکم، گروه جغرافیای دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد، اردیبهشت ماه.
سقایی، مهدی (۱۳۸۸). واسازی متن فضایی گردشگری در نواحی پیرامون کلان شهرها (مطالعه موردی: کلانشهر مشهد)، پایان نامه مقطع دکتری، دانشگاه فردوسی مشهد.
 سقایی، مهدی (۱۳۹۳). صورت بندی واسازی در تکاپوی نظری جغرافیای رادیکال (گذار از سیستم به متن)، در کتاب «جستارهایی در فلسفه جغرافیا»، تهران: انتشارات انجمن ژئوپلتیک ایران.
سقایی، مهدی و مسعودی، محمدباقر. (1394). اکوسیستم­های طبیعی و اکوتوریسم با تأکید بر ایران، چاپ اول، تهران: انتشارات مهکامه.
 سقایی، مهدی و رستمی، مجید. (۱۳۸4). امکان سنجی گردشگری کشاورزی در ایران، پنجمین همایش اقتصاد کشاورزی، دانشگاه زاهدان.
سهرابی، مهدیه و ضرغام بروجنی، حمید. (۱۳۹۲). شناخت دستاوردهای گردشگران داخلی در بازدید از مناطق جنگی ایران (رویکرد مدیریت منفعت محور)، فصلنامه مدیریت اسلامی، 21(1)، ۱4۷-۱۶۷.
 ضرغام بروجنی، حمید و سهرابی، مهدیه. (۱۳۹۲). گونه شناسی بازدید کنندگان مناطق جنگی ایران و نقش آن در انتقال فرهنگ پایداری دفاع مقدس، جامعه­پژوهی فرهنگی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 4(2)، ۱۰۱-۷۵
حاجی­نژاد، علی؛ جاودان، مجتبی و سبزی، برزو. (۱۳۹۲). برنامه­ریزی راهبردی توسعه گردشگری جنگ هم‌پیوند با سایر جاذبه­ها در استان ایلام، فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری، 8(2)، ۱۳6-۱۰۱.
کلانتری، خلیل. (۱۳۸۰). نقدی بر متدولوژی سنجش سطح توسعه انسانی، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره61.
محمودزاده، سیدمجتبی؛ میرهاشمی، علی؛ میر، مصطفی و عنبر فروش، فاطمه. (۱۳۹۳). شناسایی و اولویت­بندی عوامل انگیزشی رانشی و کششی مؤثر در توسعه گردشگری جنگ (مطالعه موردی: مناطق عملیاتی استان خوزستان)، مجله برنامه­ریزی و توسعه گردشگری، 3(9)، ۱۳۱-۱۱۱.
مهندسین مشاور ایده پردازان توسعه. (۱۳۸۸). مطالعات طرح جامع گردشگری جنگ، طرح پژوهشی، کارفرما: سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور.
نصرآبادی، محمد. (۱۳۸4). جنگ و هویت (با رویکردی جامعه شناختی به جنگ ایران و عراق)، فصلنامه مطالعات ملی، 6(2)، ۸6-۷۱.
وثوقی، لیلا. (۱۳۸۸). گردشگری تلخ با تأکید بر گردشگری جنگ، فصلنامه مطالعات جهانگردی، 10()، ۱۲۷-105.
Biran, A. and Hyde, F. K. (2013). New perspectives on dark tourism, International Journal of Culture, Tourism and Hospitality Research, 7 (3): 191-198.
 Buda, D., d'Hauteserre, A., & Johnston, L. (2014). Feeling and tourism studies. Annals of Tourism Research, 46(May), 102–114.
Buda, Dorina Maria (2015) The death drive in tourism studies, Annals of  Tourism Research 50, 39–51.
Caroline. W (2009). "Tourism, Social, Memoryand the Great War", Annals of Tourism Research, Vol.36, No. 4.
Hartmann, Rudi (2014) Dark tourism, thanatourism, and dissonance in heritage tourism management: new directions in contemporary tourism research, Journal of Heritage Tourism, Vol. 9, No. 2, 166–182.
Kang, E. J., Scott, N., Lee., T. J., & Ballantyne, R. (2011). Benefits of visiting a , dark tourism" site: The case of the Jeju April 3rd Peace Park, Korea.
Retrieved May18, 2011, from Tourism Management website: http://doi:10.1016/j.tourman.2011.03.004.
Kima, Samuel Seongseop& Prideaux, Bruce. (2003) Tourism, peace, politics and ideology: impacts ofthe Mt. Gumgang tour project in the Korean Peninsula, Tourism Management, Vol. 24 (2003), pp 675-685.
Lennon, J. and Floy, M. (2000). Dark Tourism: Attraction of Death and Disaster, Homson.
Podoshen, J. S. (2013). Dark tourism motivations: Simulation, emotional contagion and topographic comparison, Tourism Management, 35: 263– 271.
 Podoshen, J. S. (2013). Dark tourism motivations; simulation, emotional contagion and topographic comparison. Tourism Management, 35(1), 263-271.
Podoshen, Jeffrey S.; Venkatesh, Vivek; Wallin, Jason; Andrzejewski, Susan A. (2015) Dystopian dark tourism: An exploratory examination, Tourism Management, Volume 51, 316-328.
Slade, P. (2003). Gallipoli thanatourism: The meaning of ANZAC. Annals of Tourism Research, 30(4), 779–794.
Smith ,Valene (1998) War and Tourism, an American Ethnography, Annals of Tourism, Vol. 25, No. 1, pp. 202-227.
Stone, P. R. (2012). Dark tourism and significant other death: towards a model of mortality mediation. Annals of Tourism Research, 39(3),1565e1587.
Stone, P., & Sharpley, R. (2013). Deviance, dark tourism and dark leisure's towards a (re)configuration of morality and the taboo in secular society. In S. Elkington, & S. Gammon (Eds.), Contemporary perspectives in leisure: Meanings, motives and lifelong learning.
Abington: Routledge. Stone, P.R, (2006) A dark tourism spectrum: towards a typology of death and macabre related tourist sites, attractions and exhibitions, Tourisin, Vol. 54, 2, pp. 145-160.
Stone, Philip R. (2012) DARK TOURISM AND SIGNIFICANT OTHER DEATH, Annals of Tourism Research, Vol. 39, No. 3, pp1565–1587.
UNWTO (2014) Tourism highlights: 2006/2008/2012 edition. Retrieved from http://www.unwto.org/factsandfigures.
Weaver, Adam (2011) TOURISM AND THE MILITARY, Annals of Tourism Research, Vol. 38, No. 2, pp. 672–689.
Wight, cariag, (2005) Philsophical & methological paraxes in dark tourism, Journal of vacation marketing,
Winter, Caroline (2009) Tourism, Social Memory and The Great War, Volume 36, Issue 4, Pages 607–626.
Yuill, Marie Stephanie (2003) Dark Tourism: Undrestanding Visitor Motivation at Sites of Death and Disaster, Texas: A&M University.