نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

چکیده

یکی از اهداف مهم کشورها در ادارۀ موفق امور داخلی و تعاملات خارجی، برخورداری از سطحی از قدرت ملی است. نظر به اهمیت قدرت نرم در افزایش قدرت ملی، هدف پژوهش حاضر، بررسی نقش گردشگری جنگ در تقویت قدرت نرم ج.ا. ایران است. علیرغم اهمیت صلح و امنیت و وجود سازمان بین‌المللی‌ به اصلاح مدافع صلح، امروزه جهان ناگزیر از تجربه پدیدۀ مخرب جنگ و اثرات مختلف آن شده است. از سوی دیگر، تمایل به گردشگری و بهره‌بردن از پدیده‌های مختلف طبیعی و انسانی آن افزایش یافته است، بنابراین بازدید از مناطق جنگی و یادمان‌های ایجاد شده در آن و آشنایی شهروندان با این واقعه و دستاوردها و رخدادهای آن مانند، فداکاری‌‌ها، آثار و بقایای به جا مانده، خاطرات و تجربیات تلخ و شیرین، در قالب «گردشگری جنگ و بازدید از یادمان‌های دفاع»، علاوه بر اثرات مثبت اقتصادی، می‌تواند تصویری جذاب و مقبول در عرصۀ داخلی و بین‌المللی ایجاد کرده و ضمن هویت بخشی در افراد جامعه، زمینه‌ساز افزایش قدرت نرم و قدرت ملی گردد. تحقیق حاضر که با رویکرد توصیفی- تحلیلی و بهره‌گیری از اسناد و نظرات مختلف بدست آمده، نشان می‌دهد: مؤلفه‌های سیاسی، مؤلفه‌های فردی- اعتقادی و مؤلفه‌های فرهنگی- اجتماعی از جمله ویژگی‌های انگیزشی گردشگران هستند که می‌تواند در «گردشگری جنگ» مورد توجه قرار گیرد و بهره‌گیری صحیح از دستاوردهای اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی آن، می‌تواند افکار، باورها و رفتار نسل جوان و نیز سایر کشورها را با آرمان‌های صلح‌محور، ظلم‌ستیز و سعادت بخش انقلاب اسلامی آشنا کند و زمینه‌های افزایش قدرت نرم ج.ا. ایران را موجب شود.

کلیدواژه‌ها

آقاجانی، سمیه (1383). «قابلیت­ها و محدودیت­های توسـعه اسـتان گـیلان در زمینـه گردشـگری»، مجموعـه مقالات همایش منطقه­ای گیلان و برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ایران.
اسکندری، محمدحسین (1381). «کالبدشناسی مفهوم قدرت»، فصلنامه روش­شناسی علوم انسانی، شماره 30، بهار.
انعامی­علمداری، سهراب (1387). «تهدیدات نرم الگوی تقابل استراتژیک ایالات متحده در برابر ایران»، فصلنامه تخصصی نامه دولت­اسلامی، شماره 27-26 فروردین.
بیگی، مهدی (1389). قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران (مطالعه موردی لبنان)، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
حافظ ­نیا، محمدرضا (1379). مبانی مطالعات سیاسی- اجتماعی، قم: انتشارات سازمان حوزه­ ها و مدارس علمیه خارج از کشور.
حافظ ­نیا، محمدرضا (1386). قدرت و منافع ملی(مبانی- مفاهیم و روش های سنجش)، تهران: نشر انتخاب.
راجی، زهرا؛ نادری­ راد، حمیدرضا (1399). «مروری بر عوامل موثر تقاضای گردشگری جنگ»، ماه نامه آفاق علوم انسانی، سال چهارم، شماره سی و هفتم، اردیبهشت.
رجبی، آزیتا؛ یازرلو، محبوبه (1393).«بررسی وضعیت گردشگری جنگ در ایران و ارایه استراتژی برای
توسعه آن»، فصلنامه فضای گردشگری، سال سوم، شماره 11.
زاهدی، شمس­السادات (1385). مبانی توریسم و اکوتوریسم پایدار(با تأکید برمحیط زیست)، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی. 
سبکبار، حسنعلی؛ باغیانی، حمیدرضا؛ نورانی، حمیده (1390). «نقش گردشگری جنگ در ارتقای کیفیت زندگی ساکنان شهری مناطق جنگیِ استان خوزستان، با استفاده از مدل TOPSIS»، فصلنامه برنامه ریزی فضایی، دوره 1، شماره 2، زمستان.
سهرابی، مهدیه (1391). شناخت دستاوردهای گردشگران داخلی در بازدید از مناطق جنگی ایران، پایان­نامه کارشناسی ارشد مدیریت گردشگری، تهران، دانشگاه علامه طباطبایی.
صادقلو، طاهره (1395). «شناسایی عوامل انگیزشی مشارکت کنندگان در گردشگری جنگ (مورد: استان خوزستان)»، مجله برنامه ­ریزی و توسعۀ گردشگری، سال پنجم، شماره 16، بهار.
صدیق، میرابراهیم؛ جمشیدی، محسن و پورعظیم، معصومه (1398). «نقش و جایگاه استراتژی دفاعی در راهبرد سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه راهبرد سیاسی، 3(11)، صص 63-98.
صیدایی، سیداسکندر؛ هدایتی­مقدم، زهرا (1389). «نقش امنیت در توسعه گردشگری»، فصلنامه تخصصی عوامل اجتماعی، سال چهارم، شماره8.
فرجی­راد، عبدالرضا (1388). «تحلیلی نو پیرامون گردشگری و جدیدترین طبقه ­بندی آن»، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، سال ششم شماره 23.
فیروزی، محمدعلی؛ گوردزی، مجید (1395). «تبیین موانع توسعۀ گردشگری جنگ در استان خوزستان»، فصلنامه گردشگری و توسعه. سال پنجم، شماره 7، تابستان.
گروه مطالعات امنیتی (1387). تهدیدات قدرت ملی شاخص­ها و ابعاد، تهران: انتشارات دانشگاه عالی دفاع ملی. چاپ اول.
محمدی، سعید (1397). «شناسایی و تحلیل عوامل موثر بر گسترش گردشگری جنگ در استان کردستان. مطالعه موردی: شهرستان مریوان»، فصلنامه اطلاعات جغرافیایی (سپهر)، دوره 27، شماره 107، پاییز.
معصومی، مسعود (1387). سابقۀ برنامه­ریزی گردشگری در ایران، تهران: انتشارات سمیرا، چاپ اول.
لی، مینگ جینگ (1390). قدرت نرم چین (استراتژی چین در حال ظهور در سیاست بین الملل). ترجمه عسگر قهرمانپور بناب، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
نای، جوزف (1382). «قدرت نرم»، فصلنامه راهبرد دفاعی، شماره 29.
نای، جوزف (1383). «کاربرد قدرت نرم»، ترجمه سیدرضا میرطاهر، فصلنامه راهبرد دفاعی، شماره 6، زمستان.
نصیری سوناز (1398). «نقش قدرت نرم در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران (مطالعه موردی عراق)». فصلنامه مطالعات قدرت نرم، 9(شماره 1)، صص 265-287.
وثوقی، لیلا؛ رجبی­مقدم، نیلوفر (1397). «عوامل انگیزشی در گردشگری جنگ مورد مطالعه: موزۀ جنگ خرمشهر»، دوفصلنامه مطالعات اجتماعی گردشگری، سال ششم، شماره 11، بهار و تابستان.
Bigley, J.D., Choong-ki, L., Jinhyung, C. and Yooshik Y (2010). Motivations for War-Related Tourism: A Case of DMZ Visitors in Korea, Journal of Tourism Geographies, 12(3): 371–394.
http://net.educause.edu/ir/library/pdf/ffpiu043.pdf
Nye, joseph.s (2004). Soft power: The means to success in World Politics Public Affairs. 1st Edition (Cambrige MA: presueus publishing).
Yuill, M.S (2003). A Thesis, Dark Tourism: Underestanding Visitor Motivation at Sites of Deat and Diasaster«, Texas A&M University