نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای تخصصی جامعه شناسی ورزش، گروه جامعه شناسی ورزش، دانشکده علوم اجتماعی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 دانشیار گروه امنیت، دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی، تهران، ایران

3 استادیار، گروه جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

مطالعه و پژوهش حاضر با هدف تبیین نقش ورزش و نهادهای ورزشی در ساختار جنگ (به ویژه سال‌های جنگ تحمیلی عراق علیه ایران)، انجام و برای دستیابی به اهداف اصلی و فرعی از رویکرد ترکیبی بهره گرفته شده است. پژوهشگر به منظور اجرای پرسشنامه‌ای پایا و روا، انجام مطالعات بیشتر در مبانی نظری تحقیق و نظرسنجی‌های کارشناسانه را سرلوحه کار خود قرار داد. پایایی پرسشنامه با آلفای کرونباخ (0.892) است. پس از محاسبه نتایج پرسشنامه با Spss ، در مرحله بعدی مصاحبه با تعداد 13 نفر از خبرگان دانشگاهی، نظامی و ورزشی انجام شد. برای تحلیل محتوای مصاحبه‌ها و استخراج مقوله‌ها و مفاهیم و ارائه گزارش از نرم‌افزار Maxqda استفاده شد. در نهایت نتایج منتج از پژوهش عبارتند از؛ 1- به رغم اینکه ورزش بر ساختار جنگ اثرگذار است، ولی اثرگذاری نهادهای ورزشی در ساختار جنگ کم است. 2- اگرچه ورزش در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران اثرگذار بود ولی، نهادهای ورزشی نتوانستند به عاملی برای کاهش تنش و درگیری در این جنگ مبدل شوند. همچنین ورزش عاملی برای رونق جنگ و افزایش درگیری نظامی عراق و ایران محسوب نمی‌شود. البته حضور ورزشکاران ایرانی در جبهه توانست منجر به افزایش انگیزه حضور مردم ایران در جنگ و حمایت اجتماعی از ادامه فرایند جنگ شود. همچنین در سئوال اصلی (نقش ورزش و نهادهای ورزشی در جنگ) تعداد 6 مضمون اصلی و 22 کد، در سئوال فرعی نقش ورزش و نهادهای ورزشی در جنگ ایران-عراق، تعداد 4 مضمون اصلی و تعداد 16 کد شناسایی شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

قرآن کریم.
امام خمینی(رحمة‌الله‌علیه)، روح الله(1389). صحیفه امام: مجموعه آثار امام خمینی(رحمة‌الله‌علیه)؛ بیانات، پیام ها، مصاحبه‌ها، احکام، اجازات‏‏ شرعی ونامه‌ها، جلد‏11، تهران: نشر مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، چاپ پنجم.
امام خمینی(رحمة‌الله‌علیه)، روح‌الله(1389). صحیفه امام: مجموعه آثار امام خمینی(رحمة‌الله‌علیه)؛ بیانات، پیام‌ها، مصاحبه‌ها، احکام، اجازات‏‏ شرعی و نامه ها، جلد‏16، تهران: نشر مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، چاپ پنجم.
ادیبی سده، مهدی(1388). جامعه شناسی جنگ و نیروهای نظامی، تهران: نشر سمت، چاپ نهم.
انوری، حسن(1385). فرهنگ فشرده سخن؛ جلد دوم، تهران: نشر سخن، چاپ دوم.
باشگاه خبرنگاران(1391). محمد پنجعلی در داربی سال 66 در چه پستی بود؟. باشگاه خبرنگاران جوان. 4 بهمن 1391. کد مطلب ۴۲۴۴۰۲۶. به نشانی https://www.yjc.news/
بوتول، گاستون(1374). جامعه شناسی جنگ، ترجمه: هوشنگ فرخجسته، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ دوم.
بهرام، عباس(1367). بررسی چگونگی گذراندن اوقات فراغت دانش آموزان رزمنده عملیاتی با تأکید بر فعالیت‌های ورزشی، تهران، دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس، پایان نامه کارشناسی ارشد.
بی نا (1397). دستاورد‌های ورزشی ارتش در چهل سالگی انقلاب، منتشر شده در پایگاه اینترنتی جوان آنلاین، تاریخ 15 بهمن 1397، کد مطلب 944952 به نشانی    http://www.Javann.ir/003xpA
بی‌نا(1396). ورزش در اسلام. سایت اینترنتی پرسمان. کدمطلب 48924، 05/12/1396، به نشانی https://www.porseman.com
التیامی نیا، رضا؛ محمدی عزیزآبادی، مهدی(1394). نقش تبعی و تسریع‌کننده ورزش در فراهم کردن شرایط صلح در بین دولت‌ها، تحقیقات سیاسی بین‌المللی، 7(22)، 149-179.
جهان‌فر، رضا و کرمی، فهیمه(1395). گذر از طوفان حوادث؛ زندگی و عملکرد امیر سرتیپ دوم جانباز آزاده حسین یاسینی. تهران: نشر آتشبار.
جهان‌فر، رضا(1399). ارتش، اقتدار و امنیت. تهران: نشر سوره سبز.
جهان‌فر، رضا، کرمی، فهیمه(1400). پهلوانان؛ شرحی بر زندگی و عملکرد شهدای ورزشکار ارتش جمهوری اسلامی ایران، تهران: نشر آتشبار.
حاج ‌بابایی، عرفان(1398). رهبری که ورزشکار نبود اما ورزشکاران را دوست داشت؛ امام خمینی؛ رهبری که زمین فوتبال را به میدان جنگ تشبیه کرد، خبرگزاری تحلیلی ایران خبرآنلاین، ۱۴ خرداد ۱۳۹۸، کد خبر 1266643، به نشانی khabaronline.ir/news
حسن زاده، علی رضا(1384). چارچوب‌های فرهنگی جنگ، کتاب ماه علوم اجتماعی، 9(96)، 70-74.
حسنلو، خسرو(1388). مروری بر مفاهیم جنگ و بررسی تاثیر ویژگی جنگ‌های آینده بر سیاست دفاعی، تهران: موسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاع، چاپ اول.
حشمت زاده، محمدباقر؛ اکرمیان، محمدحسین(1394). ارتباط سنجی ورزش و سیاست با بهره‌گیری از نظریه آنتونی گرامشی، رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی، 7(43)، 11-35.
حیدریان، محسن(1399). ورزش برای پرواز، تهران: مرکز انتشارات راهبردی نهاجا، چاپ اول.
ذاکری خاطر، سمیه، ذاکری خاطر، رضا(1395). کلاه سبزها؛ خاطرات نیروهای ویژه هوابرد، تهران: انتشارات سازمان عقیدتی سیاسی آجا، چاپ اول
رامتین، شهرام(1389). تاریخ نظامی و هنر جنگ، تهران: انتشارات دانشگاه افسری امام علی(ع)، چاپ دوم
رستمی، محمود(1386). فرهنگ واژه‌های نظامی، تهران: نشر ایران سبز.
رشیدی، طاهره(1390). ورزش باستانی؛ ورزش مقدس ایرانیان، سایت تبیان، 28 فروردین 1390، به نشانی https://article.tebyan.net
ریاضی، وحید(1399). تحلیلی بر سرباز حرفه‌ای در آیندۀ‌ سازمان نظامی ایران. مطالعات دفاع مقدس، 6(4)، 139-159.
ساتب آجا؛ سازمان تربیت بدنی ارتش جمهوری اسلامی ایران(1398). سالنامه «قهرمان»، تهران: نشر آجا.
صالحی امیری، رضا(1399). دشمن به دنبال تعلیق ورزش ایران است. سایت اینترنتی کیهان ورزشی، کد خبر: ۵۸۸۵۲ ، تاریخ انتشار: ۱۲ مهر ۱۳۹۹، به نشانی         http://kayhanvarzeshi.ir/fa/news
صباغیان، علی(1394). دیپلماسی ورزشی، مطالعات فرهنگ و ارتباطات، 16(63)، 131-152.
صدیق‌سروستانی، رحمت‌الله و هاشمی، سیدضیاء(1381). گروه‌های مرجع در جامعه‌شناسی و روانشناسی اجتماعی با تاکید بر نظریه‌های مرتن و فستینگر. نامه علوم اجتماعی، 10(20)، 167-149.
غلام‌زاده، حمیدرضا(1398). آیا دیپلماسی ورزشی می‌تواند به رژیم صهیونیستی ضربه بزند؛ چگونه تحریم ورزشی به رفع تبعیض آپارتاید کمک کرد؟، سایت اینترنتی تبیان، اول آبان 1398، به نشانی https://article.tebyan.net
فولادی، جمشید، مکری، مهدی(1400). تاریخ ورزش در ارتش. تهران: سازمان تربیت بدنی ارتش.
قانعی‌راد، محمد امین(1396). گفتگوی رادیویی با رادیو ورزش. «نقش تاریخی ورزش در جنگ و صلح»، سوم خرداد.
کوکلی، جی(1395). ورزش در جامعه 1 و 2، ترجمه: بهرام قدیمی، تهران، نشر بامداد کتاب، چاپ دوم
کوئن، بروس(1380). مبانی جامعه شناسی. ترجمه: غلامعباس توسلی و رضا فاضل، تهران: نشر سمت.
گروه رسانه های خبرگزاری تسنیم(1394). دفاع مقدس عرصه هنرنمایی ورزشکاران شهید. خبرگزاری تسنیم. ۲۵ آذر ۱۳۹۴، کد مطلب 944488، به نشانی https://www.tasnimnews.com/fa/news
گیدنز، آنتونی(1377). جامعه شناسی. ترجمه: منوچهر صبوری، تهران: نشر نی، چاپ چهارم.
معین، محمد(1388). فرهنگ فارسی. تهران: نشر امیر کبیر.
مک ریون، ویلیام هری(1398). تخت خوابت را مرتب کن؛ چیزهای کوچکی که می تواند زندگی شما؛ حتی دنیا را دگرگون کند، ترجمه: ماهی طلا جعفرنیا، تهران: نشر برات علم، چاپ اول
موسوی، سید سعید؛ نباتیان، محمداسماعیل؛ کلانتری، ابراهیم و حق گو، جواد(1399). مرجع امنیت ملی در اندیشه‌ی فقهی آیت‌الله خامنه‌ای، پژوهش‌های انقلاب اسلامی، 9(2)، 131-153.
مهرآیین، محمدرضا(1387). نظریات جدید جامعه شناسی و ورزش، تهران: نشر جامعه شناسان، چاپ اول
ولایتی، علی اکبر؛ صادقی یکتا، اصغر و یزدان فام، محمود(1389). تاریخ سیاسی و نظامی جنگ عراق با ایران، تهران: نشر کتاب مرجع.
هادیان، ناصر و کریمی، امیر هوشنگ(1400). قدرت نرم ورزش در خدمت اهداف ژئوپلیتیکی سیاست خارجی (مطالعة موردی: چین)، بین المللی ژئوپلیتیک، 17(62)، 182-202.
هاشمی شیخ‌شبانی، سیده‌عظیمه و کشاورز شکری، عباس(1399). بررسی راهبردهای فرماندهی شهید امیر سپهبد علی صیاد شیرازی در دوران دفاع مقدس. مطالعات دفاع مقدس، 6(2)، 47-68.
Ahmadi Pour, Zahra; Reza Jonaidi; Chamran Bouye and Saadat Hosaini (2013), "Coceptualization of Geopolitics of Sport", Geopolitics Quarterly, Year 9, No: 2, Summer, pp: 1- 48. (in Persian)
Beck, Peter J. (2013), “War Minus the Shooting; George Orwell on International Sport and Olympics”, Sport in History, Vol. 33, No. 1, pp: 65-80.
Hlabane, B (2012). "The Political, Economic And Social Impact Of Hosting Mega - Sports Events: The 2010 South Africa World Cup In Comparative Perspective". Beppu: Ritsumeikan Asia Pacific University.
Scutti, Giuseppe and Jan A. Wendt (2016)" Football and Geopolitics", GeoSport for Society, vol. 5, no. 2, pp. 100-106.
Zargar, Afshin (2015), "Sport and International Relations: Conceptual and Theoritical Aspects", Political Science Quarterly, Year 11, No: 31, Summer, pp: 7- 48. (in Persian)