نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

دانشیار مدیریت استراتژیک دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی، تهران، ایران

چکیده

هدف این تحقیق شناخت مبانی هستی شناسانه و معرفت شناسانه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دوران دفاع مقدس است. پرسش اصلی مقاله آن است که «نشانه‌های هسته‌شناسانه و معرفت‌شناسانه سیاست خارجی ایران در دوران دفاع مقدس کدام است؟» فرضیه تحقیق به این موضوع اشاره دارد که «قالب‌های هستی‌شناسانه سیاست خارجی دفاع مقدس براساس آموزه‌های اسلام‌گرایی و براساس نشانه‌های جهاد و مقاومت، رهبری دینی و موعودگرایی شکل گرفته است. در‌حالی‌که قالب‌های معرفت‌شناسانه سیاست خارجی تابعی از ضرورت‌های انقلاب اسلامی ایران در حوزه دیپلماسی انقلابی، تامین حقانیت و مصلحت تاکتیکی بوده است.» تحقیق از نوع کاربردی است و با استفاده از روش های توصیفی و تاریخی انجام شده است. روش گردآوری اطلاعات میدانی است و از ابزار اسناد و مدارک برای گردآوری داده­ها استفاده شده است و داده­های گردآوری شده با روش تحلیل محتوا مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان می دهد فرضیه مطرح شده مورد تایید قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

اردستانی،‌ حسین(1376). جنگ ایران و عراق، رویارویی استراتژی‌ها، چاپ اول، تهران: دانشگاه امام حسین (ع).
اقراریان، مهدی؛ پیشگاه ‌هادیان، حمید؛ بلندیان، غلامحسین و اشرفی، اکبر(1400). طراحی و تدوین الگوی مساله‌شناسی در سیاست گذاری امنیتی مبتنی ‌بر منظومه فکری آیت الله العظمی سید علی خامنه ای(مدظله العالی)، مطالعات قدرت نرم، 11(3)، 95-123.
امام خمینی(رحمه‌الله علیه)، روح‌الله(1378). صحیفه‌نور، جلدهای 16 و 21، چاپ اول، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام.
امام خمینی(رحمه‌الله علیه)، سید روح‌الله(1385). صحیفه امام، مجموعه آثار امام خمینی(رحمه‌الله علیه)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، جلد 12.
امام‌خامنه‌ای(مدظله العالی)(1368). مجموعه بیانات، پیام‌ها و رهنمودهای فرماندهی معظم کل قوا، تهران: انتشارات  مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی، ‌حفظ و نشر آثار حضرت امام خامنه‌ای(مدظله العالی).
امیری، ابوالفضل(1389). جنگ تحمیلی عراق علیه ایران و فرآیند پذیرش قطعنامه 598 شورای امنیت، مطالعات تاریخی و نظامی، 2(7و8)، 3-24.
باوریان، فریده و سهراب‌زاده، فاطمه(1397). تبیین دو رویکرد اصلی مدیریتی دفاع از کشور در جنگ تحمیلی، مطالعات دفاع‌مقدس، 4(14)، 151-184.
بختیاری، مسعود(1386). دانشنامه بزرگ فارسی، تهران: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.
بیدگلی، سید محمود و قیصریان‌فرد، هادی(1398). تحلیل و ارزیابی پایان جنگ ایران و عراق، گنجینة اسناد، سال 29، 29(115)، 69-98.
پیری، هادی مراد و حشمتی جدید، مهدی(1395). بررسی مقایسه‌ای راهبرد جمهوری اسلامی ایران و عراق در دوران جنگ از دیدگاه فرماندهان دوران دفاع‌مقدس، سیاست دفاعی، 25(97)، 9-36.
جهانگیری، سعید؛ گروسی، ناصر و خالقی نژاد، مریم(1399). واکاوی تأثیر موقعیت ژئوپلیتیک ایران در عرصه جهانی به‌ویژه دفاع مقدس. مطالعات دفاع مقدس، 6(1)، 9-30.
چهرآزاد، سعید(1399). بررسی فرآیند سیاستگذاری حقوق بشری ایالات متحده آمریکا در خاورمیانه، مطالعات حقوق بشر اسلامی، 9(2)، 35-50.
حسینی پناه، رمضان؛ جوان آراسته، حسین و ابراهیمیان، حجت الله(1400). آمادگی دفاعی با رویکرد اصل ۱۵۱ قانون اساسی با تاکید بر قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران. جامعه شناسی سیاسی انقلاب اسلامی، 2(3)، 173-196.
درودیان، محمد(1395). تأثیرات متقابل تحولات راهبردی جنگ ایران و عراق و مواضع راهبردی امام خمینی، تهران: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع‌مقدس.
رضایی میرقائد، محسن(1390). جنگ به روایت فرمانده: درس‌گفتارهای جنگ، تهران: بنیاد حفظ آثار و ارزش‌های دفاع‌مقدس.
ضابط پور کاری، غلامرضا(1400). باز شناسی اصل «نه شرقی و نه غربی» با تاکید بر دیدگاه امام خمینی (ره). جامعه شناسی سیاسی انقلاب اسلامی، 2(3)، 127-146.
عباس تبار مقری، رحمت(1399). تحلیل گفتمانی رویکرد واگرایی آیت الله خامنه ای نسبت به نظام سلطه آمریکا، پژوهش‌های انقلاب اسلامی، 9(3)، 100-117.
عباس تبار، رحمت و اختری، عباداله(1400). عقلانیت انقلابی در اندیشه سیاسی آیت الله خامنه ای. مطالعات قدرت نرم، 11(3)، 77-94.
غلام‌پور، احمد(24/12/1396). تهران:‌ موزة انقلاب اسلامی و دفاع‌مقدس.
فدائی دولت، فریدون و آقائی، سید داود(1399). بررسی مسئولیت حمایت جمهوری اسلامی ایران در جریان بحران سوریه، مطالعات حقوق بشر اسلامی، 9(1)، 203-224.
کبیری، ابوالحسن(1399). سیاست خارجی برگرفته از منظومۀ فکری امام خامنه‌ای(مدظله‌العالی) و تأثیر آن بر امنیت ملی ج.ا.ایران. مطالعات دفاع مقدس، 6(4)، 55-75.
کالینز، جان، ام(1383). جغرافیای نظامی، ترجمة عبدالمجید حیدری و همکاران، تهران: مجتمع ناشران.
کوردزمن، آنتونی و واگنر، آبراهام(1389). درس‌های جنگ مدرن؛ جنگ ایران و عراق، جلد 1، ترجمة حسین یکتا، تهران: انتشارات مرز و بوم.
موسوی نیا، سید مهدی و جمال زاده، ناصر(1399). گفتمان انقلابی گری در اندیشه سیاسی آیت الله خامنه‌ای، پژوهش‌های انقلاب اسلامی، 9(1)، 177-199.
موسوی، سید سعید؛ نباتیان، محمداسماعیل؛ کلانتری، ابراهیم و حق گو، جواد(1399). مرجع امنیت ملی در اندیشه‌ی فقهی آیت‌الله خامنه‌ای، پژوهش‌های انقلاب اسلامی، 9(2)، 131-153.
موسوی، سید صدرالدین(1399). قدرت هوشمند در اندیشه سیاسی امام خمینی: کاربست نظریه جوزف نای، مطالعات قدرت نرم، 10(1)، 275-305.
نطاق‌پور نوری، مهدی و شاهقلیان قهفرخی، رضا(1396). جنگ تحمیلی عراق علیه ایران در نگرش اندیشمندان دفاعی و امنیتی، مطالعات دفاع‌مقدس و نبردهای معاصر، 2(2)، 119-153.
Amirahmadi, Hooshang (1990), “Revolution and Economic Transition: The Iranian Experience”, Albany: State University of New York.
Entessar, Nader (1984), “External Involvement in the Persian Gulf Conflict”, Conflict Quarterly, Vol. 4, No. 4, autumn.
Geoff, Simons (1994), “Iraq: From Sumer to Saddam”, London: The Macmillan.
Shariati, Shahroz (2019), “The Iran-Iraq War: Geopolitical Economy of the Conflict”, Geopolitics Quarterly, Vol. 14, No 4, winter, PP, 46-61.