نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روابط بین‌الملل، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

2 استادیار علوم سیاسی دانشکده علوم و فنون فارابی، تهران، ایران

3 دانش آموخته کارشناسی ارشد روابط بین‌الملل، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

چکیده

بازدارندگی، مجموعه اقداماتی است که یک دولت یا گروهی از دولت‌ها انجام می‌دهند تا تهدیدهای بالقوه یا بالفعل آن‌ها، از انجام عملیات خصمانه علیه منافع ملی آن‌ها یا متحدانشان و یا تشدید جنگ، خنثی شوند. وجود دشمنان منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در اطراف جمهوری اسلامی ایران، باعث شده تا ایران با استفاده از منابع قدرت خود در راستای تحقق سیاست بازدارندگی دفاعی سرمایه‌گذاری نماید. استفاده از منابع قدرت سخت در راستای تحقق سیاست بازدارندگی تا حدود زیادی برای افراد شناخته شده است اما اینکه قدرت نرم می‌تواند چه نقشی در بازدارندگی دفاعی جمهوری اسلامی ایران داشته باشد کمتر مورد توجه و مداغه قرار گرفته است. ازاین‌رو با هدف بررسی نقش قدرت نرم در بازدارندگی دفاعی جمهوری اسلامی ایران، و با این فرضیه که قدرت نرم ایران باعث تثبیت و ارتقاء بازدارندگی دفاعی این کشور می‌گردد، محقق در راستای پاسخ به این سؤال برآمده است که «نقش قدرت نرم در بازدارندگی دفاعی جمهوری اسلامی ایران چیست؟». برای پاسخ به این با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و روش موردی – زمینه‌ای، ابتدا به بیان مفهوم قدرت نرم و منابع آن در جمهوری اسلامی ایران پرداخته شده است و سپس به مفهوم بازدارندگی و مؤلفه‌های مرتبط با آن و مشخصه‌های بازدارندگی جمهوری اسلامی ایران اشاره گردیده است. درنهایت نتایج بررسی موضوع نقش قدرت نرم در بازدارندگی دفاعی جمهوری اسلامی ایران ما را به این امر رهنمون می‌سازد که قدرت نرم از طریق نقش ایفا کردن در تحقق بازدارندگی نرم جمهوری اسلامی ایران، تحقق بازدارندگی همه‌جانبه جمهوری اسلامی ایران، ایجاد شرایط ذهنی بازدارندگی دفاعی جمهوری اسلامی ایران، تحقق راهبردهای بازدارندگی دفاعی جمهوری اسلامی ایران، تحقق اقدامات بازدارنده و تحقق مشخصه‌های بازدارندگی دفاعی جمهوری اسلامی ایران باعث تثبیت و ارتقاء بازدارندگی دفاعی جمهوری اسلامی ایران می‌گردد. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

ابراهیمی، هادی(1400). کالبدشکافی نقش قدرت نرم و دیپلماسی رسانه ای در تامین امنیت ملی ج.ا.ایران: مطالعه موردی بیداری اسلامی. مطالعات قدرت نرم، 11(3)، 7-27.
اسکاچ پل، تدا(1377). دولت تحصیلدار و انقلاب شیعی در ایران، رهیافت­های نظری بر انقلاب اسلامی، ترجمه عبدالوهاب فراتی، قم: نشر معارف.
افتخاری، اصغر و همکاران(1389). قدرت نرم و سرمایه اجتماعی (مطالعه موردی بسیج)، چاپ سوم، ناشر: دانشگاه امام صادق(علیه‌السلام).
افتخاری، اصغر و همکاران(1389). قدرت نرم، فرهنگ و امنیت (مطالعه موردی بسیج)، چاپ سوم، تهران: دانشگاه امام صادق(علیه‌السلام).
افتخاری، اصغر(1387). دو چهره قدرت نرم، قدرت نرم معنا و مفهوم، تهران: پژوهشکده مطالعات و تحقیقات بسیج.
باقری دولت‌آباد، علی(1392). نقش عنصر بازدارندگی در راهبرد نظامی ایران، سیاست دفاعی، 22(85)، 37-88.
بلوجی، حیدر علی(1387). عنصر روانی در استراتژی بازدارندگی، مطالعات عملیات روانی، 6(19)، 147-161.
ترابی، طاهره(1387). «بازخوانی قدرت نرم با تأکید بر فرهنگ ایرانی - اسلامی»، در: افتخاری، اصغر (به اهتمام)، قدرت نرم؛ معنا و مفهوم، مقالات برگزیده همایش بسیج و قدرت نرم، ج 1، تهران: پژوهشکده مطالعات و تحقیقات بسیج و دانشگاه امام صادق (ع).
جباری ثانی، عباسعلی و چگینی، عباس(1400). تبیین جایگاه جبهه مقاومت اسلامی در امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران. مطالعات دفاع مقدس، 7(4)، 111-132.
خلف زاده، رشید؛ خوزین، حسن و شریفی، منوچهر(1400). راه‌های مقابله با نفوذ فرهنگی دشمن از منظر مقام معظم رهبری(مدظله العالی). مطالعات دفاع مقدس، 7(1)، 159-181.
دهقانی فیروزآبادی، سید جلال(1387). چهارچوبی مفهومی برای ارزیابی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران: انتشارات شادان.
زرقانی، سید هادی(1400). بررسی و تبیین راهبردهای دفاعی حضرت امام خمینی(رحمه الله علیه) در دفاع مقدس. مطالعات دفاع مقدس، 7(3)، 33-68.
ساعد، نادر(1389). بازدارندگی نرم؛ مبانی و کاربست دفاعی آن، راهبرد دفاعی، 8(28)، 87-115.
سبحانی فر، علی(1400). ارائه الگو دفاع نرم سیاسی جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر گفتمان امام خامنه ای(مدظله العالی). مطالعات دفاع مقدس، 7(3)، 69-89.
سند‌ چشم‌انداز 1404 جمهوری اسـلامی ایران(١٣٨٢). قابل‌دسترسی در وب‌سایت بانک مرکزی بـه‌ آدرس www.cbi.ir
شاه‌محمدی، ﻣﺤﻤﺪ(1393). ﻧﻘﺶ ﺍﻣﻨﯿﺖ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺩﺭ ﺩﻓﺎﻉ ﻣﻠﯽ، امنیت ملی، 4(13)، 39-64.
شفیعی سیف آبادی، محسن(1400). فرصت‌ها و چالش‌های پیش‌روی قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران پس از خروج نیروهای آمریکا از افغانستان. مطالعات قدرت نرم، 11(4)، 133-160.
شکوهی، سعید(1400). قدرت انگاره‌ای به مثابه قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران. مطالعات قدرت نرم، 11(3)، 53-76.
علایی، حسین(1400). بررسی و ارزیابی راهبردهای دفاعی و نظامی جمهوری اسلامی ایران در جنگ تحمیلی. مطالعات دفاع مقدس، 7(2)، 49-73.
فوکو، میشل(1380). ایران روح یک جهان بی­روح و نه گفته دیگر با میشل فوکو، ترجمه نیکو سرخوش، تهران: نشر نی.
قانون برنامه پنج‌ساله پنجم توسعه جـمهوری اسـلامی‌ ایـران‌(1395). مصوب 1395/12/14 قابل‌دسترس در:http://rc.majlis.ir/fa/law/show/
قانون برنامه پنج‌ساله ششم توسعه جـمهوری اسـلامی‌ ایـران‌(1395). مصوب 1395/12/14 قابل‌دسترس در:http://rc.majlis.ir/fa/law/show/
قنبرلو، عبدلله(1390). الگوهای قدرت نرم در خاورمیانه، مطالعات قدرت نرم، 1(1)، 7-36.
کبیری، ابوالحسن(781). سیاست خارجی برگرفته از منظومۀ فکری امام خامنه‌ای(مدظله‌العالی) و تأثیر آن بر امنیت ملی ج.ا.ایران. مطالعات دفاع مقدس، 6(4)، 55-75.
محمدی، منوچهر(1387). منابع قدرت نرم، سرمایه اجتماعی جمهوری اسلامی ایران، 15 خرداد، 5(16)، 17-44.
واژه‌یاب آنلاین به نشانی: https://www.vajehyab.com
وحیدی، احمد(1388). چتر دیپلماسی دفاعی ایران بر منطقه، روزنامه ایران (ویژه‌نامه نوروز).
هالستی، کی­جی(1380). مبانی تحلیل سیاست بین­الملل، ترجمه بهرام مستقیمی و مسعود طارم­سری، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین­المللی وزارت امور خارجه.
هنری لطیف­پور، یدالله(1380). فرهنگ سیاسی شیعه و انقلاب اسلامی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
George, L. Alexander & Smoke, Richard (1974‌). Deterrence‌ in American Foreign Policy: Theory and Practice‌, New‌ York‌, Columbia University Press
Huth, P K & Russett‌, B (1988‌). Reputations and Deterrence, Security Studies, Vol.7.
Morgan, P (2003). Deterrence Now, Cambridge, Cambridge University Press.
Nye, Joseph (2003). "propaganda Isn't the way: soft power", The International Herald Tribune, January 10.