نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، واحد یادگار امام خمینی (ره) شهرری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

ائتلاف سازی در سیاست خارجی محوری ترین بخشِ دیپلماسی کشورها است. منافع مشترک، تهدید مشترک و ارزش های مشترک زمینه ساز ائتلاف ها هستند. جمهوری اسلامی با آگاهی از تهدیدها، به ائتلاف سازی در سیاست خارجی در دوران دفاع مقدس و محور مقاومت روی آورده است. هدف اصلی درک مؤلفه های ائتلاف ساز برپایه شاخص های هویتی و ایدئولوژیکی برای مقابله با اقتدار قدرتهای بزرگ است. اهمیت موضوع مورد بررسی به درک جدید از توان جمهوری اسلامی برای ائتلاف سازی و ثمرات آن اشاره دارد. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی به دنبال پاسخ به این پرسش است که ائتلاف سازی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دوران دفاع مقدس و شکل گیری محور مقاومت چگونه بوده است؟ فرضیه مقاله این است که جمهوری اسلامی ایران با درک منبع تهدیدها به ائتلاف سازی در سیاست خارجی مبادرت نموده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که جمهوری اسلامی در دوران دفاع مقدس از طریق ائتلاف با جنبش های آزادیبخش و کشورهای جهان سوم و باشکل گیری محور مقاومت از طریق ائتلاف سازی با کشورهای عراق، سوریه و بازیگران غیر دولتی توانسته است به گسترش قدرت منطقه ای خود مبادرت ورزد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

اشرف‌نظری، علی و قنبری، لقمان(1392). خاص‌گرایی فرهنگی و بازتولید هویت‌های دینی: با تأکیدبر جنبش بیداری اسلامی، مطالعات جهان اسلام، 1(3)، 123-150.
باقری دولت آبادی، علی(1400). انقلاب اسلامی و مکتب سازی: نمونه موردی مکتب شهید حاج قاسم سلیمانی. مطالعات دفاع مقدس، 7(4)، 27-50.
برزگر، کیهان(1385). تضاد نقش‌ها: بررسی ریشه منازعات جمهوری اسلامی ایران و آمریکا پس از حوادث 11 سپتامبر، راهبرد، 14(39)، 245-170.
توال، فرانسوا(1384). ژئوپلیتیک شیعه، ترجمه کتایون باصر، تهران: ویستار.
توتی، حسینعلی و دوست‌محمدی، احمد(1392). تحولات انقلابی بحرین و بررسی راهبردهای سیاست خارجی ایران در قبال آن، مطالعات انقلاب اسلامی، 10(33)، 209-226.
جعفری، علی‌اکبر(1392). استراتژی موازنه تهدید و امنیت دولت‌های اسلامی منطقه خاورمیانه، مطالعات سیاسی جهان اسلام، 2(7)، 11-34.
حسینی پناه، رمضان؛ جوان آراسته، حسین و ابراهیمیان، حجت الله(1400). آمادگی دفاعی با رویکرد اصل ۱۵۱ قانون اساسی با تاکید بر قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران. جامعه شناسی سیاسی انقلاب اسلامی، 2(3)، 173-196.
دهشیری، محمدرضا(1383). بازتاب مفهومی و نظری انقلاب اسلامی ایران در روابط بین‌الملل، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
ربیعی، حسین؛ محمودزاده بالوند، رسول و زارعی دارامرودی، هوشمند(1400). جایگاه شیعیان یمن در روابط ژئوپلیتیکی جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی (1400-1390). جامعه شناسی سیاسی انقلاب اسلامی، 2(3)، 225-257.
روشن چشم، حامد و دشتی، محمدحسین(1400). شیفت از ساختار سنتی به ساختار پست مدرن در جامعه ایران و تاثیر آن بر تحول توسعه سیاسی و رویکرد روابط بین الملل پس از انقلاب. جامعه شناسی سیاسی انقلاب اسلامی، 2(4)، 75-103.
ریاضی، وحید(1400). مکتب سلیمانی؛ پیشران زمینه‌ساز ظهور. مطالعات دفاع مقدس، 7(4)، 9-26.
ساعی، احمد و علیخانی، مهدی(1392). بررسی چرخه تعارض در جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی با تأکید بر دوره 1384-1392، علوم سیاسی، 9(22)، 103-129.
شهریاری، محمدعلی(1389). تحلیل روابط جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی در عراق در قالب تئوری حرکت‌ها، مجلس و راهبرد، 24(92)، 279-310.
فتحی، محمدجواد و جهان‌بین، فرزاد(1398). تبیین بحران ژئوپلیتیکی یمن: عوامل و بازیگران، سیاست جهانی، 8(27)، 193-228.
کبیری، ابوالحسن(1399). سیاست خارجی برگرفته از منظومۀ فکری امام خامنه‌ای(مدظله‌العالی) و تأثیر آن بر امنیت ملی ج.ا.ایران. مطالعات دفاع مقدس، 6(4)، 55-75.
کتاب سبز(1387). سوریه، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.
محمودی رجا، سیدزکریا(1397). بررسی محور مقاومت و آینده نظام سلطه با استفاده از نظریه نظام جهانی، مطالعات بیداری اسلامی، 7(14)، 7-28.
مشیرزاده، حمیرا(1388). تحول در نظریه‌های روابط بین‌الملل، تهران: سمت.
مطلبی، مسعود(1400). دیپلماسی دفاعی ایران در گام دوم انقلاب اسلامی؛ اهداف، راهبرد و الزامات. مطالعات دفاع مقدس، 7(2)، 75-98.
نجات، سیدعلی؛ موسوی، سیده راضیه و صارمی، محمدرضا(1395). راهبرد عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران در قبال بحران یمن، مطالعات روابط بین‌الملل، 9(33)، 137-179.
نجف زاده، فاطمه؛ حیدرپور، ماشاالله و ترابی، محمد(1400). نقش جبهه مقاومت اسلامی در سیاست‌گذاری عمومی ایران در مقابله با تحریم‌های یک جانبه آمریکا. مطالعات دفاع مقدس، 7(4)، 133-154.
نرمانی، حسن؛ زارعی، غفار و روان بد، امین(1400). نقد تمدن نوین غرب از منظر گفتمان انقلاب اسلامی با تأکید بر آراء حضرت آیت الله خامنه ای(مدظله العالی). مطالعات دفاع مقدس، 7(1)، 9-28.
نیاکوئی، سیدامیر، مهدی و مرادی کلارده، سجاد(1393). مؤلفه‌های مؤثر بر سیاست خارجی عربستان سعودی در قبال تروریسم تکفیری: تحلیلی چند سطحی، آفاق امنیت، 7(23)، 229-256.
وزیریان، امیرحسین؛ گل‌محمدی، ولی و علیزاده، علی(1400). ارزیابی نقش محور مقاومت در بازدارندگی ناهمطراز ج.ا.ا در برابر سیاست مهار آمریکا، راهبرد دفاعی، 19(74)، 87-114.
هنسن، برت، تافت، پتر، ویول، آندره(1390). راهبردهای امنیت ملی و نظم جهانی آمریکایی «قدرت ازدست‌رفته»، ترجمه سید امیر نیاکویی و احمد جانسیز، رشت: انتشارات دانشگاه گیلان.
Boot, Max (2020). Iran-Backed Militias in Iraq poised to Expand Influence, council of foreign policy, October 13. Available: www.cfr.org
Cordesman, Anthony (2016). The Changing Gulf Balance and The Iranian Threat, Center for Strategic&International Studies
Hubbard, B & Bergman, R (2020). Warning Shots: Israel Spares Hezbollah Fighters to Avert a War, The New York Times, April 22, 2020. Available at: https://www.nytimes.com/2020/04/22/world/middleeast/israel-hezbollah-knock-onroof.html
Humud, C (2018). Lebanese Hezbollah, Congress Research Service Report, June 22, 2018. Available at: https://crsreports.congress.gov/product/pdf/IF/IF10703
IISS (2019). The international institution for strategic studies(IISS) November, available: www.iiss.org
James P.Rubin (2012). The real reason to intervene in Syria, foreign policy.com. 2012/06/04
Knights, M (2018). The Houthi War Machine: From Guerrilla War to State Capture,” CTC Sentinel, Volume 11, Issue 8
Mearsheimer, John (2018). Great Delusion: Liberal Dreams and International Realities, New York: Yale University Press.
Michel Foucault (1982). The Subject and Power, Brigton, Harvest.
Nazemroya, Mahdi Darius (2015). “The Geopolitics Behind the War in Yemen”. available at: www.strategic-culture.org/news.
Nerguizian, Aram (2013). U.S and Iranian strategic copmpetition, CSIS,March.
Rayan, Patrick W (2015). the Yemen Crisis and the Bab El-Mandeb Maritime Chokepoint, April 14, 2015. Available at the htt://susris.com
sadjadpour, karim (2018). iran’s unwavering support to assad’s syria,combating terrorism center,syria special issue, volume 6, issue 8.
Stephan M. Walt (1987). The Origins of Alliances, Ithaca, NY and London, Cornell University Press.
Walt, Stephen (1987). the Origins of Alliances, New York: Cornell University.
Walt, Stephen (2018). the Hell of Good Intentions: America's Foreign Policy Elite and the Decline of U.S. Primacy, New York: Farrar, Straus and Giroux.