نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار مدیریت دفاعی دانشگاه جامع امام حسین(ع)، تهران، ایران

2 عضو هیات علمی دانشگاه جامع امام حسین(ع)، تهران، ایران

3 دانشجوی دکتری مدیریت دانشگاه جامع امام حسین(ع)، تهران، ایران

4 عضو هیات علمی دانشکده امنیت دانشگاه افسری امام حسین (ع)، تهران، ایران

چکیده

یکی از ابعاد امنیت ملی، امنیت داخلی است. امنیت داخلی به خودی خود و ناخودآگاه استقرار نمی‌یابد، لذا عواملی سبب تاب‌آوری این نوع از امنیت می‌شوند. از دوره‌های تاریخی و زمانی که امنیت داخلی ایران دچار نوسان و تهدید می‌شد، دوران دفاع مقدس می‌بود. تجزیه و تحلیل دفاع مقدس با رویکرد نتیجه‌گرا، حاکی از آن است که امنیت داخلی در آن دورانِ پرتنش با وجود عواملی استقرار یافته است. بنابراین هدف در این پژوهش، شناسایی و اولویت‌بندی عوامل مؤثر در تاب‌آوری امنیت داخلی دوران دفاع مقدس با روش تحلیل سلسله مراتبی تصمیم فازی (FAHP) می‌باشد. شناسایی و روایی داده‌های جمع‌آوری شده با نظرخواهی خبرگان (فرماندهان وقت و یا مسئولان حاضر با تجربه دوران دفاع مقدس) همراه بود. پس از پالایش بیش از ١٠٠ عامل و محاسبه نرخ سازگاری آن‌ها، نهایتاً ٢٨ عامل جهت پژوهش حاضر از پایایی لازم برخوردار بودند. پس از فازی‌زدایی عوامل و تعیین وزن اولیه هریک، وزن نهایی و رتبه هر معیار مشخص شد. یافته‌ها حاکی از آن بود که قدرت بالای بسیج‌گری امام خمینی (ره) و رهبری ایشان، رتبه ابتدایی و بهره‌گیری از ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های موجود به صورت بهینه، رتبه انتهایی را به خود اختصاص داده‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

ایزدی، مصطفی؛ پیری، هادی‌مراد؛ حاتمی، حمیدرضا و سهرابی، حسین(1396). ترویج فرهنگ دفاع مقدس، آسیب‌شناسی، ارائه مدل و راهکارها. سیاست دفاعی، 25(99)، 119-152.
پیری، هادی‌مراد(1395). راهبرد سیاستگذاری فرهنگی در زمینه علوم و معارف دفاع مقدس به منظور حفظ و انتقال آن به نسل‌های آینده. جامع دفاع مقدس، 1(1)، 57-77.
حافظ‌نیا، محمدرضا(1384). اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک. مشهد: پاپلی.
حشمتی جدید، مهدی؛ نقره‌ای، فرهاد و حسن‌زاده، محمد(1395). بررسی عوامل مؤثر بر عملکرد گروه‌های قومی و مذهبی در امنیت داخلی استان سیستان و بلوچستان (با تأکید بر گروه‌های قومی و مذهبی شهرستان سراوان). سیاست دفاعی، 24(96)، 141-182.
رضوی‌نژاد، سید امین و رزاقی، جواد(1397). مدل مطلوب اجرا و ارزیابی در سیاستگذاری امنیت داخلی جمهوری اسلامی ایران. خط‌مشی‌گذاری در مدیریت، 9(29)، 101-118.
رضوی‌نژاد، سید امین(1398). طراحی مدل راهبردی سیاستگذاری امنیت داخلی جمهوری اسلامی ایران. مجلس و راهبرد، 26(97)، 409-444.
زمانی، رضا(1387). کارکردهای بسیج در امنیت داخلی (با تأکید بر کارکردهای نرم‌افزاری). مطالعات بسیج، 11(41)، 31-53.
ساوه درودی، مصطفی؛ رفعتی، حمیدرضا و روزبهانی، احمدرضا(1391). نقش جریان فکری- سیاسی لیبرال در امنیت داخلی ج.ا. ایران. امنیت‌پژوهی، 11(39)، 29-46.
شعبانی اصل، محمدرضا و پاشایی هولاسو، امین(1396). شناسایی و اولویت‌بندی عوامل ژئوپلیتیکی مؤثر بر امنیت داخلی با استفاده از روش تصمیم‌گیری چندمعیاره (MCDM). جغرافیا و آمایش شهری- منطقه‌ای، 7(23)، 39-60.
غیاثوند، ابوالفضل و عبدالشاه، فاطمه(1394). شاخص‌های تاب‌آوری اقتصادی. روند، 22(71)، 79-106.
کریمی، محسن و نوذری، فضل‌الله(1395). نقش عشایر استان ایلام در دفاع و امنیت مرزی استان (دوران هشت ساله دفاع مقدس). مطالعات دفاع مقدس و نبردهای معاصر، 1(1)، 123-143.
کشیشیان سیرکی، گارنیه(1400). تأثیر سرمایه اجتماعی بر امنیت ملی در دوران دفاع مقدس. مطالعات دفاع مقدس، 7(1)، 29-53.
مختاری، رضا و زهدی گهرپور، محمد(1392). منابع تنش و تهدید مرز ایران و ترکمنستان و آثار آن بر امنیت داخلی و روابط ژئوپلیتیکی دو کشور. علوم و فنون مرزی، 4(4)، 53-74.
موحد، سپیده و طبیبیان، منوچهر(١٣٩٨). تدوین الگوی تاب‌آوری بوم‌شناسانه شهر. مطالعات شهری، ٩(33)، 126-109.
هندیانی، عبدالله و پورغلامی، محمدرضا(1392). بررسی نقش جغرافیا در امنیت ملی. علوم و فنون مرزی، 4(2)، 91-69.
یوسفی، اشکان؛ کشاورز ترک، عین‌الله و نهادی، هادی(1398). بررسی تأثیر مؤلفه‌های فرهنگی و اجتماعی دفاع مقدس بر آینده امنیت ملی ج.ا. ایران. راهبرد دفاعی، 17(66)، 69-96.
Adger, W. N. (2000). “Social and ecological resilience: are they related?”, Progress in human geography, 24: 347-364.
Alberti, M., & Marzluff J. M. (2004). “Ecological resilience in urban ecosystems: linking urban patterns to human and ecological functions”, Urban ecosystems, 7: 241-265.
Canetti, D., Waismel-Manor, I., Cohn, N., & Rapaport, C (2014). “What Does National Resilience Mean in a Democracy? Evidence from the United States and Israel”. Armed Forces & Society. Vol 40. No 3. PP:504-520.
Carpenter, S. R., et al. (2005). “Surrogates for resilience of social–ecological systems”, Ecosystems 8(8): 941-944.
Carpenter, S. R., et al. (2009). “Resilience: accounting for the noncomputable”, Ecology & society, 14: 13.
Folke, C., et al. (2002). “Resilience and sustainable development: building adaptive capacity in a world of transformations.” AMBIO, A journal of the human environment, 31(5): 437-440.
Folke, C., et al. (2004). “Regime shifts, resilience, and biodiversity in ecosystem management”, Annual Review of Ecology, Evolution, and Systematics, 35: 557-581.
Holling, C. S. (1973). “Resilience and stability of ecological systems”, Annual review of ecology and systematics:1-23.
Holling, C. S. (1996). “Engineering resilience versus ecological resilience”, Engineering within ecological constraints: 31-44.
ISDR, UN. (2005). “Hyogo framework for action 2005-2015: building the resilience of nations and communities to disasters”, In Extract from the  nal report of the World Conference on Disaster Reduction (A/CONF. 206/6).
Miletti, D. (1999). “Disasters by design: A reassessment of natural hazards in the United States”, Washington, DC: Joseph Henry Press.