نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه فرماندهی و ستاد آجا، تهران، ایران

2 استادیار دانشگاه عالی دفاع ملی، تهران، ایران

3 استادیار پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس شهید سپهبد پاسدار حاج قاسم سلیمانی، تهران، ایران

چکیده

هدف تحقیق حاضر، تبیین نقش راهبردی نهاجا در پشتیبانی از بُعد اقتصادی قدرت ملی جمهوری اسلامی ایران طی هشت سال دفاع مقدّس بوده و ازآنجاکه تحقیق به­دنبال واکاوی پدیده‌ای است که در گذشته شروع شده و در گذشته خاتمه یافته، به روش تاریخی ـ تحلیلی انجام شده است. این تحقیق از نوع کاربردی  ـ توسعه‌ای بوده و از دو جامعۀ خبرگان و  کارشناسان بهره برده است. حجم جامعۀ آماری 64 نفر در نظر گرفته شد که با 19 تن از آنان مصاحبه یا از آنان در جلسات خبرگی دعوت به‌عمل آمد و از مابقی نیز برای تکمیل پرسش­نامة تحقیق استفاده شد. گردآوری داده‌ها نیز با استفاده از ابزارهای مصاحبه و پرسش­نامه به هر دو روش کتابخانه‌ای و میدانی صورت گرفته است. نتایج تحقیق نشان می‌دهند که اقتصاد عراق در نتیجة عملکرد نیروی هوایی ایران تقریباً فلج شد و اگر کمک‌های خارجی نبود، عراق نمی‌توانست در مقابل ایران دوام بیاورد؛ زیرا نهاجا همۀ پالایشگاه‌ها و نیروگاه‌هایش را منهدم کرده بود. انهدام تجهیزات و زیرساخت‌های عراق به‌خصوص زیرساخت‌های نفتی و پالایشی، حفظ صنعت نفت خودی و حفظ تمامیت ارضی کشور، مهم‌ترین اقدامات راهبردی نهاجا در جنگ تحمیلی بودند که باعث شدند ایران سربلند از جنگ بیرون بیاید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

دژپسند، فرهاد؛ و وثوقی، رضا(1387). اقتصاد ایران در دوران جنگ تحمیلی. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه.
غرایاق زندی، داود(1384). جنگ ایران و عراق؛ هویت، ایدئولوژی و واقعیت. مطالعات ملی، 6(22)، 167-176.
فایل صوتی مصاحبه با سرتیپ دوم خلبان دکتر شهرام شجاعی ـ خلبان جنگنده/ کارشناس ارشد اطلاعات هوایی معاونت اطلاعات و عملیات ستاد کل نیروهای مسلح ـ 6/9/1401
فایل صوتی مصاحبه با سرهنگ خلبان دکتر اسماعیل شریفان ـ خلبان جنگنده و دبیر گروه منابع انسانی مرکز مطالعات راهبردی آجا ـ 22/6/1401
فریدمن، آلن(1993). ناگفته‌هایی از جنگ تحمیلی عراق علیه ایران. گروه مترجمان، تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
مرادیان، محسن(1391). مسائل نظامی و راهبردی معاصر. تهران: انتشارات دافوس ارتش جمهوری اسلامی ایران.
مرادیان، محسن(1392). تهدید مبنا. به سفارش قرارگاه خاتم‌الاوصیا (ص)، تهران: سرونگار.
نمکی عراقی، علیرضا(1396). نیروی هوایی ارتش در انقلاب اسلامی و دفاع مقدّس. جلد چهارم، تهران: انتشارات راهبردی نهاجا.
نمکی، علیرضا؛ خلیلی، حسین، جواهری، علیرضا و رمضانی، رضا(1394). تاریخ نبردهای هوایی ـ نیروی هوایی ارتش در انقلاب اسلامی و دفاع مقدّس. تهران: مرکز مطالعات راهبردی نهاجا.
E1-Sayed E1-shazly, 1998:10- The Iraq-Iran War: Memoirs of a Fighter Archived 1 July 1998 at the Wayback Machine ISBN 978-9953029047
Shariati, Shahrooz & Ghaffari, Masoud - The Iran-Iraq War: Geopolitical Economy of the Conflict- Geopolitics Quarterly, Volume: 14, No 4, Winter 2019
Warden, J. A. (2017) ‘The Airpower Profession’, in J. A. Olsen (ed.), Airpower Applied: US, NATO, and Israeli Combat Experience, Annapolis, MD: Naval Institute Press.
http://shabestan. ir/service/229
https://defapress. ir/fa/news/234494
https://defapress. ir/fa/news/234988/9-جهانفر- پدافند هوایی و دفاع از خارک در سال‌های جنگ تحمیلی - 27 فروردین ۱۳۹۶-گروه دفاعی
https://defapress. ir/fa/news/235251/
https://defapress. ir/fa/news/235251/ جهانفر- بررسی عملکرد پدافند هوایی در دفاع از خارک در سال‌های جنگ تحمیلی –
https://defapress. ir/fa/news/235609/
https://dnws. ir/234494
https://web. archive. org/web /20140304065712 /http://nahaja. aja. Ir /Portal /Home/
https://www. isna. ir/۵ مهر ۱۴۰۰-
https://www. shana. ir/news/321385/
https://www.bbc.com- مفید، کامران ـ سیمای دو همسایه، جنگ با اقتصاد ایران و عراق چه کرد؟
https://www.Shana.ir- ضیغمی، دروازه‌های اصلی صدور نفت ایران در دوران جنگ هیچ‌گاه بسته نشد