نوع مقاله : پژوهشی
نویسنده
دانشیار جامعه شناسی، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
چکیده
نگرش به نقش زن باچالش‌های فراوانی مواجه شده است. در دوره‌ها و عرصههای اجتماعی به عنوان جنس دوم و یا برابر مرد و گاهی هم برتر از مرد مطرح شد. نقش اجتماعی زنان جدای از سبک زندگی آن‌ها نیست. در همین راستا هدف این پژوهش نیز مقایسه سبک‌های زندگی زنان در عرصههای اجتماعی با تاکید بر نقش زنان در انقلاب اسلامی و دفاع مقدس است. روش پژوهش کیفی- توصیفی از نوع کتابخانه‌ای با استفاده از تحلیل مضمون بنیادین سبک زندگی است. در این پژوهش نقش زنان در عرصههای اجتماعی از سه منظر زن سنتی، زن غربی و زن مسلمان دوران انقلاب اسلامی و دفاع مقدس در ایران توصیف و مقایسه شده‌است. ابزار گردآوری اطلاعات، فیش‌برداری بود. زندگینامه هشت نفر از زنان انقلابی مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج محتوایی مطالعه تطبیقی نشان داد که زن شرقی فاقد آزادی و اراده و محصور در نظام مردسالاری خرد یعنی خانه و تحت تملک کامل مرد بوده است. زن غربی در نظام مردسالاری کلان یعنی نظام سرمایه‌داری به عنوان جنس دوم و ابزاری برای فروش و مصرف کالاهای تولیدی، در حصار از خودبیگانگی هویتی و زندانی مطامع این نظام قرار گرفته‌است. نتیجه نهایی تحلیل مضمون بنیادین سبک زندگی زن انقلابی نشان داد، مضمون فراگیر: خدامحوری(ایمان)، مضمون سازمان‌دهنده: مطیع اوامر الهی و جانشین‌های او و مضمون پایه: از خودگذشتگی و دگرخواهی بوده‌است. یعنی نه تنها از هویت و حرمت انسانی و آزادی برخوردار است بلکه در عرصههای اجتماعی کنشگری فعال و همه جانبه‌نگر بوده و به تعالی وجود خود و جامعه پرداخته است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
قرآن کریم.
بیانات در دیدار جمعی از بانوان 30/6/1379
بیانات در دیدار اقشار مختلف مردم 25/3/1384
بیانات در دیدار جمعی از بانوان نخبه 1/3/1390
بیانات در سومین نشست اندیشه‌های راهبردی 14/10/1390
پیام به کنگره‌ی «هفت هزار زن شهید کشور» 16/12/1391
پیام به کنگره‌ی «هفت هزار زن شهید کشور16/12/1391
بیانات در دیدار جمعی از بانوان برگزیده کشور 30/1/1393
بیانات در دیدار جمعی از بانوان نخبه 14/10/1401
آبوت، پاملا. و والاس، کلر(1380). جامعهشناسی زنان، ترجمه: منیژه نجم عراقی، تهران: نشر نی.
اسکندری، مونا و احمدوند، فاطمه(1392). زنی از تبار الوند: گذری بر سفر خانم دباغ به شوروی سابق و ابلاغ پیام حضرت امام (ره)، تهران: چنار، چ اول.
اعزازی، شهلا(1400). جامعه شناسی خانواده با تاکید بر نقش ساختار و کارکرد خانواده، تهران: انتشارت روشنگران و مطالعات زنان، چ نهم.
آل احمد، جلال(1384). غربزدگی، تهران: نشر وزرا.
آل احمد، جلال(1400). زن زیادی، تهران: جامه دران، چ ششم.
امامی، طاهره(1401). چند حبه قند، خاطرات رفعت السادات نعمتالهی از پرستارات دوران دفاع مقدس، تهران: انتشارات سوره مهر.
بات، الزابت(1373). نقش‌های زناشویی و شبکه‌های اجتماعی در جامعهشناسی مدرن، ج 1، ترجمه حسن پویان، تهران: چاپخش.
باستانی پاریز، محمدابراهیم(1394). زنی که لقب «سردار» گرفت، خبرگزاری مشرق 19 فروردین.
باینگانی، بهمن. ایراندوست، سیدفهیم. احمدی، سینا(1392). سبک زندگی از منظر جامعه شناسی: مقدمه ای بر شناخت و واکاوی مفهوم سبک زندگی، مهندسی فرهنگی، 8(77)، 56-74.
ببران، صدیقه(1383). زنان در آموزش عالی کشور؛ حضور کمی یا کیفی؟ پیام زن ـ 156، ویژهنامـة زن در جمهوری اسلامی ایران، دفتر دوم، ماهنامة فرهنگی، اجتماعی، سیاسـی، هنـری، سـال 13(12).
بختیاری، بی بی مریم(1382). خاطرات سردار مریم بختیاری از کودکی تا آغاز انقلاب مشروطه، تهران: انتشارات آنزان.
بوردیو، پی‌یر(2012). تمایز، نقد اجتماعی قضاوت‌های ذوقی، ترجمه حسن چاوشیان. تهران: نشر ثالث.
بیات، عبدالحمید و حیدری دلگرم، محمد مهدی(1401). جوهره فرماندهی؛ استعدادهای بنیادین فرماندهی در فرماندهان دفاع مقدس، مطالعات دفاع مقدس، دوره 8(32)، 209- 187.
بیانبه گام دوم انقلاب(1397). گزارش راهبردی رهبر فرزانه انقلاب اسلامی(مدظله العالی) به مردم و جوانان در طلیعه دهه پنجم انقلاب اسلامی، چاپ اول، تهران، روابط عمومی بسیج اساتید و دفتر هماهنگی کانون‌های دانشگاه آزاد اسلامی.
پارسونز، تالکوت(1383). ساختار اجتماعی خانواده در مبانی و رشد جامعه شناسی، نوشته‌ی جی.اچ.ابراهام، ترجمه: حسن پویان، تهران: انتشارات چاپخش.
پور بختیار، غفار(1384). بختیاری نامه، تهران، انتشارات آنزان.
پیری، هادی‌مراد؛ حشمتی جدید، مهدی؛ غفاری اصل، مصطفی(1401). بررسی الگوی معماری منابع انسانی دوران دفاع مقدس از دیدگاه فرماندهان، مطالعات دفاع مقدس، 8(32)، 35-9.
تافلر، آلوین(1389). موج سوم، ترجمه: شهیندخت خوارزمی، تهران: نشر مؤلف.
تافلر، الوین(1400). موج چهارم، جابه جایی در قدرت، ترجمه شهیندوخت خوارزمی، تهران: فرهنگ نشر نو.
تانگ، روزمری ( 1387). درآمدی جامع بر نظریههای فمینیستی، ترجمه: منیژه نجم عراقی، تهران: نشر نی.
جعفریان، حبیبه(1382). نیمه پنهان ماه(1)- چمران به روایت همسر شهید، تهران: انتشارات روایت فتح.
جلالوند، فاطمه ( 1387). آن روزهای نامهربان، خاطرات رضوانه میرزا دباغ، ماهنامه شاهد یاران، شماره 39. ویژه زندانیان سیاسی قبل از انقلاب ناشر: بنیاد شهید و امور ایثارگران
جوادی آملی، عبدالله(1371). زن در آینه جلال و جمال، تهران: مرکز نشر فرهنگی رجاء.
حاج علی‌اکبری، محمدجواد(1384). مطلع عشق (گزیده‌ای از رهنمودهای حضرت آیت‌الله سید علی خامنه‌ای به زوج‌های جوان، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چ پنجم.
حسام، حمید و طالبی، جمشید(1395). خداحافظ سالار، خاطرات پروانه چراغ نوروزی همسر سرلشکر پاسدار شهید حسین همدانی، تهران: نشر بیست و هفت بعثت.
حسینی، سیده اعظم(1392). دا - خاطرات سیده زهرا حسینی، تهران: انتشارات سوره مهر، چاپ صد و چهل و نهم.
حقیقتگو، مریم(1384). تحصیلات دختران، سندی ماندگار و مایة افتخار (عملکرد 25 سالة آموزش و پرورش، آمارها و مقایسهها با دیگر کشورها، پیام زن، ویژهنامة زنان در جمهوری اسلامی ایـران، دفتـر سوم، 14(1)، 282 ـ 308.
خبرگزاری بین المللی قرآن( 22/6/1399). قابل دسترس از : https://iqna.ir/fa/news/3
دالوندی، اصغر(1391). بررسی و تبیین نظرات، تجارب و ادراکات اساتید، روحانیون و دانشجویان دانشگاه در خصوص سبک‌های زندگی سلامت محور در فرهنگ اسلامی، طرح تحقیقاتی. تهران. دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی.
رستمی، فرحناز(1383). زنان ایران و نقش آفرینی در توسعة فراگیر، پیام زن، ویژه نامـة زن در جمهوری اسلامی ایران ـ دفتر دوم، 13(12)، 208 ـ 196.
ریترز، جورج(2005). نظریه جامعهشناسی در دوران معاصر، ترجمه: محسن ثلاثی،1390، تهران: انتشارات علمی.
ریفکین، جرمی(1390). پایان کار، زوال نیروی کار جهانی و طلوع عصر پسابازار، ترجمه حسن مرتضوی، تهران: کتاب آمه، چ سوم.
شادمهری، نیلوفر(1397). خاطرات سفیر، تهران: شرکت انتشارات سوره مهر. چ سی وسوم.
صلیبی، ژاسنت(1389). تحلیل رشد فزایندة پذیرفتهشدگان زن در آموزش عالی ایران: دستاوردها و چالشها، پژوهشنامة زنان، 1(2)، 39 ـ 64.
ضرابی زاده، بهناز(1393). دختر شینا، تهران: انتشارات سوره مهر.
عابدی جعفری، حسن؛ تسلیمی، محمد سعید؛ فقیهی، ابوالحسن؛ شیخ زاده، محمد(1390). تحلیل مضمون وشبکه مضامین: روشی ساده و کارامد برای تبیین الگوهای موجود در داده‌های کیفی، اندیشه مدیریت راهبردی، 5(10)، 151-198.
غیبی، پروانه؛ محمدی مقدم، یوسف؛ علی‌پور، زهرا و قیومی، عباسعلی(1400). شناسایی و جاریسازی ارزشهای فرماندهان دفاع مقدس -ارائه یک نظریه داده بنیاد، مطالعات دفاع مقدس، 7(2)، 174-145.
گیدنز آنتونی(1387). جامعهشناسی. ترجمه منوچهر صبوری کاشانی، تهران: نشر نی.
محمدپور، احمد(1390). روش تحقیق کیفی، ضد روش: مراحل و رویه های عملی در روش شناسی کیفی، 2 جلد، تهران: انتشارات جامعه شناسان.
معارف، مجید و قماشچی، احمد(1395). عوامل آرامش خانواده در سبک زندگی امام علی(ع) و حضرت زهرا(س)، مطالعات راهبردی زنان، 19(74)، 124-93.
معصومی، جمشید(1390). انقلاب اشک- تحلیلی بر 95 روز مبارزه حضرت زهرا(س) در تاریخ، تهران: انتشارت کتاب همگان، چ اول.
مهدوی کنی، محمد سعید(1387). دین و سبک زندگی: مطالعه موردی شرکت کنندگان در جلسات مذهبی، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(ع).
نیکوکار، غلامحسین؛ فرهادی محلی، محمود، فرهادی محلی، علی و علی دادی تلخستانی، یاسر(1392). تبیین جامعه شناختی خشونت شوهران علیه زنان- آزمون تجربی دیدگاه نظری ترکیبی، زنان و خانواده، 7(23)، 46-7.
Attali, J., M (1991). Winners and lussers in the Coming World Order, New Yourk Random House, p.101.
Dobash, R. E & Dobash, R.P., (2004). Women’s violence in intimate relationships: working on a puzzle, British Journal of Criminology, 44, 324–349.
Eyben, R (2008). Making Women Work for Development-again. Published by Rosalind Eyben and Open Democracy.
Frith, H., and Gleeson ,K (2004). Clothing and Embodiment: Men Managing Body Image and Appearance, Psycholigy of Men & Masculinity, 5(1): p. 40.
Gernamy, F. B (1993). Business Week, May 31: p. 48.
Greenstein, T (1996). Husbands’Participation in Domestic Labor: Interactive Effects of Wives and Husbands Gender Ideologies, Journal of Marriage and Family, 58, August 585-595.
Katz, Robert L. (1955). Skill of an Effective Administrator, Harvard Business Review, Voi. 33, No1, Jan-Feb
Licuanan, P. B (2004). The Challenge of Woman's Higher Education in Asia. International Higher Education, 1-6.
Ritzer, G (2005). Handbook of social problems:a comparative international perspective, north America, sage publication.
Scanzoni & Scanzinovac, M. (1980). Family Decision-Making, Volume 3. CA, Sage Publications.
The Fourth United Nation's Conference on Women in Beijing (1995)." Women's National Commission (UK). Archived from the original on 24 April 2014. Retrieved 14.
wikipedia, The free encyclopedia, North-south divide, Education in IRAN, 1-6.
USAID Women in Development (WID). Gender at USAID, http://www.usaid.gov/our-work/crosscutting-programs/wid.
)