نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای تاریخ انقلاب اسلامی؛ پژوهشکده امام خمینی(س) و انقلاب اسلامی، تهران، ایران

2 دکترای جامعه شناسی سیاسی؛ پژوهشکده امام خمینی(س) و انقلاب اسلامی، تهران، ایران

چکیده

این پژوهش که با رویکردی کیفی و متکی بر ابزار گردآوری داده‌ها به صورت کتابخانه‌ای و اسنادی بود، تلاش نمود تا روند برساخت هویت متمایز انقلاب اسلامی را در بستر جنگ هشت سالة تحمیلی رژیم بعث عراق علیه ایران و با محوریت قرار دادن مسئلة صدور انقلاب مورد بررسی قرار دهد. سازه‌انگاران بر این باوراند که هویت، درک از خود و دیگری و برداشت از وضعیت کنونی و آینده و در کل ذهنیت ایجاد شده باعث می‌گردد کنش ساختار و بازیگران‌ انقلابی در بستری همچون جنگ شکل‌بندی جدید و تحوّلی ماهوی به خود بگیرد. چنانچه شکل‌گیری هویت تقابل‌جویانه در عرصة سیاست خارجی با توجّه به محوریت یافتن اصل موجودیت نظام انقلابی مهمترین پیامد این وضع در بین انقلابیون و بازیگران می‌باشد. بر مبنای این‌گزاره، نوشتار حاضر در تلاش بود تا ابتدا به اصول و مبانی تئوریکی صدور انقلاب اسلامی پرداخته و سپس کنش رهبران انقلابی نسبت به راهبرد صدور انقلاب در بستر رخدادی چون جنگ را مورد بررسی قرار دهد. چنانچه مطابق با یافته‌های حاصله می‌توان گفت جنگ تحمیلی بستری مهیا نمود تا هویت انقلاب اسلامی بر اساس دو انگاره از خود و انگاره‌های دیگری در یک زمان صریح‌ترین کنش‌ها و واکنش‌ها را به عرصة عمل وارد نماید؛ لذا از آنجا که هویت‌ها سازنده و تأثیرپذیر از ساختارند، این تعامل بین بازیگران و درک از خود و دیگری در آرمانی‌ترین عرصة بیرونی انقلاب، یعنی صدور انقلاب تأثیراتی کیفی بر جای گذاشته است که رسالت این پژوهش نیز بررسی این روند تأثیر پذیری در بستر یک جنگ تحمیلی بوده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

اسپوزیتو، جان. ال(1393). انقلاب ایران و بازتاب جهانی آن، ترجمة محسن مدیر شانه چی، تهران: انتشارات باز، چاپ پنجم.
آقایی، سیدداوود و رسولی، الهام(1388). سازه انگاری و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در قبال اسراییل، سیاست، 39(1)، 1-16.
برینتون، کرین(1402).کالبد شکافی چهار انقلاب، ترجمة محسن ثلاثی، تهران: انتشارات تمدن علمی، چاپ چهارم.
بهرامی، مژده؛ ابراهیم زاده، فریمان؛ سلیمان پورعمران، محبوبه؛ محمد ابراهیم سپاسگزار، فاطمه(1401). طراحی الگوی مدیریت اثربخش نشر ارزش‌های دفاع مقدس. مطالعات دفاع مقدس، 8(4)، 9-43.
پورقربان، محمد(1401). نقش انقلاب اسلامی ایران در افول قدرت آمریکا در اندیشه و مکتب دفاعی امام خامنه ای (حفظه الله). مطالعات دفاع مقدس، 8(4)، 115-142.
جعفر پور، رشید(1400). ضرورت‌های پذیرش قطعنامه، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول.
خمینی، روح الله(1378). صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س)
دفرونزو، جیمز(1387). انقلاب اسلامی ایران از چشم انداز نظریه، ترجمة حمیرا مشیرزاده، تهران: انتشارات مرکز بازشناسی اسلام و ایران ، چاپ دوم.
دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال و رادفر، فیروزه(1388). الگوهای صدور انقلاب، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(ع)، چاپ اول.
رسولی ثانی‌آبادی، الهام(1391). بررسی هویت نظام جمهوری اسلامی از منظر سازه انگاری، علوم سیاسی، 15(58)، 177-200. 
روزنامه اطلاعات، چاپ شده در 20/03/1365، دیدار آیت الله خامنه‌ای با روحانیون مبارز عراق در تاریخ 09/01/1361.
عراقی، عبدالله؛ بیدگلی، محمد؛ رجبی ده برزوئی، اصغر(1401). واکاوی اهداف جنگ شناختی دشمن و راهکارهای تاب آوری مقابله با آن با تاکید بر آموزه های قرآن. مطالعات دفاع مقدس، 8(4)، 143-162.
فروتنی،زهرا(1392). مبانی تصمیم‌گیری استراتژیک امام خمینی، تهران، پژوهشکده امام خمینی(س) و انقلاب اسلامی، چاپ پنجم.
فلاح نژاد، علی(1384). سیاست صدور انقلاب اسلامی تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول.
گرشاسبی، رضا و کریمی مله، علی(1396). تحلیل رهبری امام خمینی در جنگ تحمیلی، پژوهش‎های راهبردی سیاست، 5(20)، 9-34.
گریفیتس، مارتین. روچ، استیون و سولومون، اسکات(1402). پنجاه متفکر بزرگ روابط بین الملل، ترجمة علیرضا طیب، تهران: نشر نی، چاپ ششم.
لوفور، ماکسیم(1384). قرن زیاده روی‎ها، ترجمة عباس صفریان، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه، چاپ اول.
محمدی، منوچهر(1383). بازتاب انقلاب اسلامی در جهان اسلام، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، 63، 119-141.
مشیر زاده، حمیرا و مسعودی، حیدرعلی(1387). هویت و حوزه‌های  مفهومی روابط بین الملل، سیاست، 39(4)، 251-271.   
منصوری لاریجانی، اسماعیل(1380). تاریخ دفاع مقدس، تهران: انتشارات اسلیمی، چاپ اول.
میلانی، عباس(1400). معمای هویدا، تهران: نشر اختران، چاپ بیست و سوم.
میلانی، محسن (1385). شکل گیری انقلاب اسلامی از سلطنت پهلوی تا جمهوری اسلامی، ترجمة مجتبی عطارزاده، تهران: نشر گام نو، چاپ چهارم.
نیاکویی، سید امیر(1391). نسبت میان آرمان‌گرایی و واقع‌گرایی در اندیشه امام خمینی (ره) با تأکید بر پذیرش قطعنامه 598، پژوهشنامه انقلاب اسلامی، 1(3)، 169-198.
وزیریان، امیرحسین(1399). تأثیر جنگ تحمیلی بر قدرت منطقه ای ایران، دانش سیاسی، 16(32)، 697-724.
ونت، الکساندر(1398). نظریة اجتماعی سیاست بین الملل، ترجمة حمیرا مشیرزاده، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی، چاپ ششم.
هانتینگتون، ساموئل(1398). نظریه برخورد تمدن‌ها، ترجمة مجتبی امیری، تهران: وزارت امورخارجه، چاپ نهم.
همراهی، نعمت الله؛ اکبرزاده، فریدون؛ جلال پور، شیوا؛ محقق نیا، حامد(1401). جایگاه رویکرد سیاسی ـ معنوی سرمایه‌اجتماعی در پیروزی‌های دوران دفاع مقدس. مطالعات دفاع مقدس، 8(4)، 97-114.
Adler, A.(2005).Communitarian international Relations : London-Routledgge.
Brockington,D.(2023). Patriots of the American Revolution Essay Contest, Cedar Rapids Community School District, https://crschools.us.
Connery,Ch.(2023). What Was the Cultural Revolution? On Alessandro Russo’s Cultural Revolution and Revolutionary Culture,  Review, Russo, Cultural Revolution and Revolutionary Culture, The PRC History Review Book Review Series, No. 55.
Hopf, T.(2002). Sosial Construction in international politics: Idendites and foreion  Polices.  London. Cornell University press.
Houghton,P.(2007). Reinvigorating the study of foreign policy decision making: Toward a constructivist approach, Foreign policy analysis. Vol 31,24-45.
Porcel,G.(2001). Thus spoke franco: The place of history in the making of foreign policy. Foreign policy in constructed world: international relations in a constructed world armonak. M.E.Sharp.
Wendt, A.(1992). Anarchy is what state  make of it, International  Organiation 46(2).
Wendt. A.(1995). Constructing international politics, International security. Vol. 20. No.1.