نوع مقاله : پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار جغرافیای سیاسی و توسعه اقتصادی پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس، تهران، ایران
2 دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه عالی دفاع ملی، تهران، ایران
3 دانش آموخته دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
چکیده
پژوهش حاضر با هدف تبیین عوامل مؤثر بر مشارکت جوامع روستایی مرزی شمالغرب کشور در دفاع ملی، با تأکید بر تجارب دفاع مقدس، انجام شده است. روش تحقیق از نوع توصیفی-تحلیلی با رویکرد کمی و میدانی می‌باشد. جامعه آماری شامل خانوارهای ساکن در ۱۲۴ روستای مرزی استان‌های آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و اردبیل است که با نمونه‌گیری تصادفی ساده و بر اساس فرمول کوکران، ۳۷۷ خانوار انتخاب شدند. داده‌ها با استفاده از پرسشنامه محقق‌ساخته گردآوری و تحلیل شدند. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار Smart PLS و تکنیک مدل‌سازی معادلات ساختاری بهره گرفته شد. شاخص‌های جغرافیایی، اقتصادی-معیشتی، مدیریتی-سیاسی و اجتماعی-فرهنگی به عنوان عوامل مؤثر بررسی شدند. نتایج نشان دادند که ابعاد جغرافیایی، اقتصادی-معیشتی و مدیریتی-سیاسی بیشترین تأثیر مثبت و معنادار را بر مشارکت جوامع روستایی در دفاع ملی دارند؛ در حالی که بعد اجتماعی-فرهنگی رابطه ضعیف‌تر و در برخی موارد منفی با مشارکت نشان داد. شاخص جغرافیایی با بالاترین ضریب اثر مسیر، نقش مهمی در حساس‌سازی و تقویت انگیزه مشارکت دفاعی روستاییان داشت. همچنین شاخص اقتصادی-معیشتی با توجه به ارتباط مستقیم مشارکت و حفظ معیشت و امنیت اقتصادی، نقش کلیدی در انگیزش افراد ایفا کرد. بر اساس این یافته‌ها، تقویت زیرساخت‌ها و سیاست‌های اقتصادی و مدیریتی همراه با بازنگری در ابعاد فرهنگی-اجتماعی می‌تواند زمینه‌ساز مشارکت پایدار در دفاع ملی باشد. این نتایج برای سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان توسعه مناطق مرزی اهمیت راهبردی دارد و می‌تواند به ارتقاء تاب‌آوری و دفاع مردمی در این مناطق کمک کند.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
)