نوع مقاله : ترویجی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد ارتباط تصویری، دانشگاه شاهد، تهران، ایران

2 کارشناسی ارشد هنر اسلامی، گرایش کتابت و نگارگری، دانشگاه شاهد، تهران، ایران

چکیده

سینما و فیلم‌های سینمایی، تولیدات فرهنگی و هنری مهمی هستند که تأثیرات عمیقی روی فرهنگ جامعه دارند. نظام معارف قرآنی نیز از موضوعات مهمی است که در جامعۀ ایران اسلامی از اهمیت بسیاری برخوردار بوده و هدف از استخراج و تبیین این معارف، پایه‌ریزی و کاربست آن‌ها در ابعاد گوناگون زندگی مسلمانان است. اهمیت نظام معارف قرآنی در زندگی مسلمانان و جایگاه مهم سینما و فیلم‌های سینمایی در ابعاد مختلف جامعه این ضرورت را ایجاد کرده تا شناخت و شناسایی نظام معارف قرآنی و بازتاب آن در فیلم سینمایی تنگۀ‌ ابوقریب پی‌گیری شود؛ بدین‌منظور، پرسش‌ پژوهش این‌گونه مطرح شده که نظام معارف قرآنی چگونه در فیلم سینمایی تنگۀ‌ ابوقریب بازتاب یافته است. این پژوهش به شیوۀ توصیفی ـ تحلیلی انجام شده و داده‌های آن با جستجو در منابع کتابخانه‌ای و اسنادی گردآوری شده است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که در فیلم تنگۀ ابوقریب، نظام معارف قرآنی درقالب شخصیت‌پردازی هر یک از نقش‌های فیلمنامه بازتاب داشته‌اند. درخصوص محتوا و مضمون فیلم تنگۀ ابوقریب نیز باید بیان کرد که غیر از مؤلفه‌های قرآن‌شناسی، احکام فردی و احکام مدنی سایر مؤلفه‌های نظام معارف قرآنی در بطن فیلمنامه گنجانده شده و در این بین، احکام بین‌المللی محوری‌ترین مؤلفه در محتوای فیلم محسوب می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

احمد‌نژاد، امیر و کلباسی، زهرا (1397). بررسی آسیب تقلید در اعتقادات دینی از منظر قرآن کریم، نشریۀ آموزه‌های قرآنی، شمارۀ 27.
آزاد ارمکی، تقی و امیر، آرمین (1388). بررسی کارکردهای سینما در ایران (ارزیابی سینمای سال‌های 1374 تا 1385 براساس توزیع کارکردی فیلم‌ها)، نشریۀ جامعه‌شناسی هنر و ادبیات، سال اول،  ش 2، صفحات 130 ـ 99.
آزادی، افشین؛ ترابی، محمد و حیدرپور، ماشاءالله (1399). «جمهوری اسلامی ایران و فضای مجازی؛ راهکارهایی برای حل چالش‌ها»، فصلنامه مطالعات دفاع مقدس، سال ششم، شماره 3.
اسدی، محمدصابر و نصراللهی، محمدصادق (1398). الگوی صورت‌بندی مسائل سینمای ایران از منظر رهبر معظم انقلاب؛ از وضع موجود تا وضع مطلوب، نشریۀ دین و ارتباطات، سال 26، ش 1.
ایازی، سیدمحمدعلی (1382). تفسیر موضوعی چیست؟، نشریۀ پیام جاویدان، ش 1.
پارساپور، آرش (1397). نقد فیلم تنگۀ ابوقریب، حماسۀ سینمای جنگی ایران، قابل بازیابی در https://rooziato.com
پایگاه اطلاع‌رسانی ویکی فقه به‌نشانی http://wikifeqh.ir
جاروی، آی. سی (1379). ارتباط کلی سینما با جامعه‌شناسی رسانه‌ها، ترجمۀ اعظم راودراد، تهران، فصلنامۀ سینمایی فارابی، دورۀ 10، ش 38.
جنیدی، رضا و ملائی، مسعود (1398). «راهبردهای مبتنی بر قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در مقابله با قدرت هوشمند ایالات متحده آمریکا»، فصلنامه راهبرد سیاسی، دوره 3، شماره 8.
دلخموش، اسماعیل (1397).  نقد فیلم تنگۀ ابوقریب؛ ایده‌هایی کهنه در لباسی نو، قابل بازیابی درwww. Digikala.com/mag، تاریخ بارگذاری: سوم شهریورماه 1397، تاریخ برداشت: دهم فروردین‌ماه 1398.
رابینسون، دیوید (1363). تاریخ سینمای جهان، ترجمۀ ابراهیم ابوالمعالی و همایون عباس‌پور، چاپ اول، تهران، انتشارات نگاه.
راودراد، اعظم و اسدزاده، مصطفی (1389). جامعه‌شناسی سیاسی سینمای ایران (بایدها و نبایدهای سیاست‌گذارن سینمای ایران در دهه‌های 1370 و 1380، نشریۀ نامۀ پژوهش فرهنگی، سال 11، ش 9.
زیبایی نژاد، مریم (1398). «احیای انگاره‌های مهم هویتی در پرتو انقلاب اسلامی ایران»، فصلنامه پژوهش های انقلاب اسلامی، دوره 8، شماره 29.
طرزمی، سعید (1390). بررسی محتوایی و فنی فیلم‌نامه‌های دفاع مقدس و معناگرا با تکیه‌بر ده چهرۀ شاخص (حاتمی‌کیا، ملاقلی‌پور، تبریزی، درویش، شورجه، میرباقری، فتحی، مجیدی، حاتمی و میرکریمی)، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، استاد راهنما: محمدرضا اسدی، دانشگاه تبریز.
علوی‌پور، سیدمحسن (1393). سینما؛ محمل امتزاج میان‌رشته‌ای اندیشۀ سیاسی و تاریخ، فصلنامۀ‌ مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، ش 1.
قاسم‌پور، محسن و نظربیگی، مریم (1396). مطالعۀ تطبیقی روش‌شناسی تفاسیر موضوعی «موضوع‌محور» و مکتب اثبات‌گرایی، سال 10، ش 1.
قاسمی، علی‌محمد (1384). تفاسیر موضوعی و شیوه‌های تقسیم معارف قرآن، معرفت، ش 96.
کاظمی، پریسا و بشیری، اکبر (1398). «سازوکارهای تضمین حقوق بنیادین بشر در نظام حقوقی عمومی ایران»، دو فصلنامه مطالعات حقوق بشر اسلامی، دوره 8، شماره 16، بهار و تابستان.
کالکر، رابرت، (1384). فیلم، فرم و فرهنگ، ترجمۀ بابک تبرایی، تهران، انتشارات بنیاد سینمایی فارابی.
کینگ، نورمن (1380). سینما، واقعیت: تاریخ و واقعیت (ناپلئون به روایت آبل گانس)، ترجمۀ امید نیک‌فرجام، فصلنامۀ فارابی، ش 41.
محمدی مظفر، محمدحسن (1394). ارزیابی الگوهای دسته‌بندی معارف قرآن از نگاه امامیان، پژوهشنامۀ امامیه، سال اول، ش 2.
مدقق، حمیدرضا (1393). تحلیل ژانر کمدی رمانتیک سینمای ایران (1390 ـ 1360)، رسالۀ دکترای تخصصی علوم ارتباطات، دانشگاه علامه طباطبایی.
نصیری، سوناز (1398). «نقش قدرت نرم در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران (مطالعه موردی عراق)»، دو فصلنامه مطالعات قدرت نرم، دوره 9، شماره 1.
نقیبی اصفهانی، مریم؛ فهیمی‌فر، علی‌اصغر و اسفندیاری، شهاب (1397). تبیین ساختارگرایانۀ سینمای دفاع مقدس (مطالعۀ موردی: مهاجر و لیلی با من است)،  دوفصلنامۀ رسانه و فرهنگ، سال 8، ش 1.