نوع مقاله : ترویجی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد حقوق دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

2 کارشناسی ارشد حقوق دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

چکیده

امروزه بیش از هر زمان دیگری ارتکاب جنایت توسط بزهکاران مرزها را درنوردیده، با ابزارهای مهلک تر ارتکاب یافته و اقوام، ادیان ، گروه ها را نشانه رفته و بزهدیدگی از حالت فردگرایانه خارج شده و بزهکار دشمن امنیت جامعه قلمداد شده است. یکی از مصادیق چنین جنایاتی، نسل کشی واقع در حلبچه می باشد . در این مقاله، برآنیم تا به شیوه توصیفی ـ تحلیلی به بررسی مباحث حقوقی جنایت بمباران شیمیایی حلبچه همچون، موارد نقض انواع کنوانسیون ها و مقررات بین المللی از سوی رژیم بعث عراق، تطبیق رفتار مجرمانه رژیم بعث عراق با جنایات بین المللی و تحلیل مسؤولیت کیفری دولت عراق، بررسی جنایت نسل کشی و سایر جنایات بین المللی طبق اساسنامه دیوان کیفری بین المللی ،ارزیابی نظام حقوقی ایران در جرم انگاری جنایت نسل کشی بپردازیم.
مطالعات نشان میدهد، با توجه به عناصر مادی و معنوی هر یک از جنایات جنگی، جنایت علیه بشریت و نسل کشی مندرج در مواد 5 ،6 و 7 اساسنامه دیوان کیفری بین المللی،بمباران شیمیایی حلبچه مصداقی بارزی از جنایت نسل کشی است. با توجه به ظهورحقوق کیفری امنیت مدارکه متأثر از پیدایش جرایم بین المللی است، وجود خلاء قانونی شکلی و ماهوی درباره جنایت نسل کشی و کافی و شامل نبودن عناوین مجرمانه قانون مجازات اسلامی 1392 در تطبیق و تسرّی نسبت به جنایت نسل کشی و قابل تأمل بودن اِعمال صلاحیت جهانی محاکم داخلی ایران برای تعقیب و محاکمه متهمین این جنایت همگی ضرورت، رفع فوری خلاء قانونی موجود را ایجاب می نماید .

کلیدواژه‌ها

موضوعات

موسوی خمینی، روح‌الله (1379). صحیفه امام، تنظیم و گردآورنده: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی رحمت‌الله‌علیه، جلد 10، چاپ دوم.
آقایی جنت‌مکان، حسین (1390). حقوق کیفری عمومی، جلد 2، تهران، انتشارات جنگل، چاپ سوم.
آشوری، محمد (1388). آیین دادرسی کیفری، جلد دوم، تهران، انتشارات سمت، چاپ دهم.
اردبیلی، محمدعلی (1385). حقوق بین‌الملل کیفری، گزیده مقالات، نشر میزان.
بایرامی آرباطان، رامین (1395). قانون آیین دادرسی کیفری در نظم حقوقی کنونی مصوب 1392 و اصلاحی 1394، تهران، انتشارات حقوقی مجد، چاپ اول.
بنی‌لوحی، سیدعلی (1386). مبانی دفاع از دیدگاه امام خمینی رحمت‌الله‌علیه در دفاع مقدس با تحلیلی مقایسه‌ای، تهران، مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر، چاپ پنجم.
بیگ‌زاده، ابراهیم (1377). بررسی جنایت نسل‌کشی و جنایت علیه بشریت در اساسنامه دیوان کیفری بین‌المللی، مجله تحقیقات حقوقی، شماره 21 و 22.
پایگاه مدیالیز (نویسنده) (1386). علوم سیاسی، سیاحت غرب، شماره 45.
پرادل، ژان (1381). تاریخ اندیشه‌های کیفری، ترجمه علی حسین نجفی ابرند آبادی، تهران، انتشارات سمت، چاپ اول.
پیری، هادی‌مراد و شربتی، مجتبی (1392). آشنایی با علوم و معارف دفاع مقدس، تهران، انتشارات سمت، چاپ ششم، ویراست دوم.
پورمحمدی، نعمت‌الله (1385). حقوق بشردوستانه در جنگ ایران و عراق (مرور رفتار عراق)، تهران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه، چاپ اول.
جلالی، محمود و مقامی، امیر (1387). تعامل حقوق ایران و حقوق کیفری در جرم‌انگاری و کاربرد سلاح‌های شیمیایی، نامه مفید، جلد 4، شماره 70.
جوانمردی صاحب، مرتضی (1384). نسل‌زدایی: ساختار و عناصر جرم، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره 68.
حسن‌پور، ناصر (1390). کنوانسیون ژنو و جنگ تحمیلی، ماهنامه ارتش جمهوری اسلامی ایران، شماره 368.
خالقی، علی (1394). آیین دادرسی کیفری، جلد دوم، تهران، انتشارات نشر دانش، چاپ بیست و نهم.
خلاصه حکم صادره از دادگاه بخش لاهه، بخش جنایی، راجع به مصدومین شیمیایی جنگ تحمیلی به تاریخ 23 دسامبر 2005م. (2 دی‌ماه 1384) (1384). مجله حقوقی، شماره 34، صص 237-236، بهار و تابستان.
ساعد، نادر (1387). تأملی بر ابعاد بنیادین و گزینه شناسی حمایت حقوقی از قربانیان شیمیایی جنگ، مجله پژوهش علوم انسانی، سال نهم، شماره 23.
سخنور، حسین (1386). مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ ایران و عراق (سپاه پاسداران انقلاب اسلامی)، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، شماره 113.
شاملو احمدی، محمدحسین (1380). فرهنگ اصطلاحات و عناوین کیفری، دادیار، اصفهان، چاپ اول.
شریعت باقری، محمدجواد (1378). صلاحیت تکمیلی دیوان کیفری بین‌المللی، مجله قضایی و حقوقی دادگستری، شماره 29-28.
شکری، رضا و سیروس، قادر (1389). قانون مجازات اسلامی در نظم حقوق کنونی، تهران، نشر مهاجر، چاپ نهم.
شکری، رضا (1396). قانون مجازات اسلامی (1392) در نظم حقوق کنونی، جلد 1، تهران، نشر مهاجر، چاپ دوم.
عزیزی، ستار و حاجی، محمد (1390). تعامل بین ممنوعیت قرارداد نسل‌کشی و قاعده آمره ممنوعیت نسل‌کشی، مجله حقوقی بین‌المللی، سال 28، شماره 45.
فرخی هودر، محمد (1385). دادگاه ویژه عراق در پرتو حقوق بین‌الملل کیفری، فصلنامه مدرس علوم انسانی، دوره 10، شماره 3.
کاتوزیان، ناصر (1385). دوره مقدماتی حقوق مدنی اموال و مالکیت، تهران، نشر میزان، چاپ سیزدهم.
کیتیچایساری، کریسانگ (1382). حقوق بین‌الملل کیفری، ترجمه حسین آقایی، تهران، دانشور.
گالبرایت، پیتر (1382). کردها و عراق پس از صدام، فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره 24.
گلدوست جویباری، رجب (1392). کلیات آیین دادرسی کیفری، تهران، انتشارات جنگل، جاودانه، چاپ یازدهم.
مالمیر، محمود (1384). حقوق جزای عمومی (3)، تهران، انتشارات نقش مانا. چاپ اول.
ملک‌زاده، محمود و برجی، محمدناصر (1392). تحلیل جایگاه حقوقی کشتار دسته‌جمعی در حقوق کیفری ایران و اسناد بین‌المللی، فصلنامه مطالعات بین‌المللی پلیس، سال 4، شماره 13.
میرحجازی، سیداحمد (1378). قوانین جزایی جمهوری اسلامی ایران و اساسنامه دیوان کیفری بین‌المللی، در دیوان کیفری بین‌المللی و جمهوری اسلامی ایران، تدوین: اسحاق آل‌حبیب، تهران، مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه، چاپ اول.
میرمحمدصادقی، حسین (1380). جرائم علیه امنیت و آسایش عمومی، تهران، نشر میزان، چاپ اول.
میرمحمدصادقی، حسین (1388). جرائم علیه اشخاص، تهران، نشر میزان، چاپ چهارم.
نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین (1391). تقریرات درس جامعه‌شناسی جنایی، تهیه و تنظیم مهدی صبوری پور.
نصرتی، فاطمه (1384). دفاع مقدس، ماهنامه اندیشه و تاریخ سیاسی ایران معاصر، سال چهارم، شماره 36.
نصری مشکینی، قدیر (1384). کردها در عراق: گذشته حال و آینده، فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره 27.
نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین و هاشم‌بیگی، حمید (1390). دانشنامه جرم‌شناسی، تهران، انتشارات گنج دانش، چاپ دوم.
نوربهاء، رضا (1388). زمینة حقوق جزای عمومی، تهران، نشر گنج دانش، چاپ بیست و ششم.
نیک‌خواه بهرامی، محمدباقر (1389). گاه‌شمار حملات شیمیایی عراق در هشت سال دفاع مقدس، تهران، پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس با همکاری انتشارات شکیب.
هارف، باربارت (1370). نسل‌کشی و کشتار سیاسی، ترجمه علیرضا طیب، فصلنامه اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، شماره 43 و 44.
وایت، راب و هینز، فیونا (1390). جرم و جرم‌شناسی، ترجمه علی سلیمی، قم، انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چاپ چهارم.