نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار روابط بین الملل و عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران

چکیده

هدف اصلی پژوهش حاضر تحلیل محتوای وصیت‌نامۀ شهدای استان کهگیلویه و بویراحمد برای پی بردن به انگیزۀ شهدا در دفاع مقدس است. اهمیت این پژوهش به دو موضوع باز می‌گردد؛ نخست انجام نشدن پژوهشی همسان دربارۀ شهدای استان و دوم ضرورت آگاهی از انگیزۀ شهدا برای تجزیه و تحلیل رخدادها و نیز برنامه‌ریزی درست برای آمادگیِ دفاع از کشور. پرسش اصلی پژوهش این است که انگیزۀ شهدای استان کهگیلویه و بویراحمد برای حضور در جنگ عراق علیۀ ایران چه بوده است؟ آیا می‌توان میان این انگیزه‌ها و متغیرهایی همچون سن، محل سکونت، یگان اعزام کننده و میزان تحصیلات ارتباط برقرار کرد؟ فرضیه پژوهش سه دسته انگیزۀ دینی، ملی و انقلابی را مورد نظر دارد. برای آزمون این فرضیه از دو روش تحلیل محتوای کمی و کیفی استفاده شد و وصایای ۱۷17 شهید استان مورد مطالعه قرار گرفت. طبق یافته‌های پژوهش انگیزه‌های دینی بیشترین نقش را داشته و 37/70 درصد شهدای استان با انگیزۀ دینی، 5/28 درصد با انگیزه‌های انقلابی و 13/1 درصد با انگیزۀ ملی در دفاع مقدس شرکت کرده‌اند. همچنین، هیچ ارتباط معناداری میان متغیرهای سواد، محل سکونت و یگان اعزام کننده نیرو و بالابودن انگیزه‌های دینی دیده نشد. به نظر می‌رسد دوری از پایتخت، فعال نبودن احزاب سیاسی، پیشینۀ انقلابی اندک، بافت سنتی استان، دسترسی نداشتن به رسانه‌ها و فرهنگ عشیره‌ای- طایفه‌ای در کاهش انگیزه‌های ملی و انقلابی نقش مؤثری داشته‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

آقامحمدی، علی و مجید مقدمی (1390). بررسی انگیزه‌های شهادت‌طلبی از دیدگاه جامعه‌شناسان (امیل دورکیم، ماکس وبر، دیدگاه مبادله) و نقش نظام آموزشی در ترویج فرهنگ ایثار و شهادت، قم: همایش ملی فرهنگ ایثار و شهادت.
آقایی، حسین (1390). تحلیل ساختاری و محتوایی وصیت‌نامۀ شهدای دفاع مقدس، پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد، اصفهان: دانشگاه اصفهان.
احمدی، فریبا (1381). بررسی علل و انگیزه‌های شهدا از جهاد و شهادت‌طلبی و حضور در جبهه‌های هشت سال دفاع مقدس به استناد وصایای شهدای استان اردبیل، اردبیل: دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی اردبیل.
امام‌خمینی(ره) (1376). صحیفۀنور، ج 3 و 15، تهران: مرکز مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی.
بهرامی، حمیدرضا (1379). بررسی ارزش‌ها در کلام شهدای جنگ تحمیلی و دوران انقلاب اسلامی در استان اصفهان، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، اصفهان: دفتر تحقیق و پژوهش بنیاد شهید انقلاب اسلامی.
بی‌نام (1374). جاودانه‌های تاریخ، مجمع فاتحین (طلاب استان کهگیلویه و بویراحمد)، قم: ستاد تدوین و نشر آثار شهیدان (روحانیون جانباز و بسیجی).
بی‌نام (1374). خودشکنان خط‌شکن شهدای شهرستان بویراحمد (یاسوج)، مجمع فاتحین (روحانیون، جانباز و بسیجی استان کهگیلویه و بویراحمد)، قم: ستاد تدوین و نشر آثار شهدا با همکاری بنیاد شهید یاسوج.
بی‌نام (1374). سالکان ره عشق شهدای شهرستان کهگیلویه (دهدشت)، مجمع فاتحین (روحانیون، جانباز و بسیجی استان کهگیلویه و بویراحمد)، قم: ستاد تدوین و نشر آثار شهدا با همکاری بنیاد شهید.
بی‌نام (1388). وصیت‌نامۀ کامل شهدا، ج 1، یاسوج: واحد انتشار آثار و اسناد شهدا و ایثارگران استان کهگیلویه و بویراحمد، دفتر نشر معارف.
بی‌نام (1390). وصیت‌نامۀ کامل شهدا، ج 2، واحد انتشار آثار و اسناد شهدا و ایثارگران استان کهگیلویه و بویراحمد، دفتر نشر معارف.
بی‌نام (1388). وصیت‌نامۀ کامل شهدا، یاسوج: واحد انتشار شهدا و ایثارگران استان کهگیلویه و بویراحمد، دفتر نشر معارف.
بی‌نام (1392). فرهنگ اعلام شهدای استان کهگیلویه و بویراحمد، یاسوج: دفتر پژوهش‌های فرهنگی، معاونت پژوهش‌های ارتباطات بنیاد شهید و امور ایثارگران.
بی‌نام (1399). وصیت‌نامه‌های 1800 شهید دفاع مقدس استان کهگیلویه و بویراحمد، قابل دسترس: آرشیو بنیاد حفظ ارزش‌های دفاع مقدس کهگیلویه و بویراحمد.
تنهایی، ابوالحسن (1374). درآمدی بر مکاتب و نظریه‌های جامعه‌شناسی، گناباد: مرندیز.
خادم شیرازی، فاطمه (1397). انگیزه‌های مهم دفاعی مردم در جنگ تحمیلی، تهران: مجموعه مقالات نهمین سمینار بررسی سیرۀ نظری و عملی حضرت امام‌خمینی(ره) .
خسروی زارگز، مسلم و سمیه بخشی (1396). انگیزه‌سنجی رزمندگان اسلام برای حضور در دفاع مقدس، بررسی محتوای وصیت‌نامه‌های شهدا، دوفصلنامۀ پاسداری فرهنگی انقلاب اسلامی، دورۀ 7، شمارۀ 15، صص 28- 1.
دورکیم، امیل (1378). خودکشی، ترجمۀ نادر سالارزاده امینی، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
ربیعی، علی و امیرحسین تمنایی (1392). تحلیل گفتمان وصیت‌نامۀ شهدای جنگ تحمیلی، مطالعات جامعه‌شناختی، دورۀ 20، شمارۀ 2، صص 186- 161.
زوری، ریحانه و مریم شعبانی (1394). تحلیل گفتمان وصیت‌نامه‌های شهیدان، گردهمایی سراسری انجمن ترویج زبان و ادبیات فارسی.
شایگان، فریبا (1382). خودکشی زنان، مطالعات راهبردی زنان، شمارۀ 19، صص 97- 69.
شجاعی باصیری، علیرضا (1389). تحلیل محتوای وصایای شهدای پاسدار و بسیجی استان چهارمحال و بختیاری، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، شهرکرد: دفتر مطالعات و تحقیقات بنیاد شهید و امور ابثارگران چهارمحال و بختیاری.
صلاحی، علی (1375). بررسی عوامل مؤثر بر انگیزش فردی برای مشارکت مردم در جبهه‌های جنگ، مطالعات بسیج، شمارۀ 11 و 12، صص 50- 31.
علی‌وردی‌نیا، احمد رضایی و فریبرز پیرو (1390). تحلیل جامعه‌شناختی گرایش دانشجویان به خودکشی، فصلنامۀ جامعه‌شناسی کاربردی، سال 4، شمارۀ 22، صص 18- 1.
فراهانی، حجت‌الله (1390). تحلیل محتوای وصیت‌نامۀ شهدا، تهران: دفتر مطالعات و تحقیقات معاونت پژوهش و ارتباطات فرهنگی بنیاد شهید و امور ایثارگران.
قاضی‌خانی، خدیجه (1396). بازنمایی تاریخ صدر اسلام در وصیت‌نامۀ شهدای دفاع مقدس استان قم، فصلنامۀ فرهنگ پژوهش، شمارۀ 29، صص 99- 83.
قرقانی، مهدی (1383). شقایق‌های آسمانی، دو جلد، تهران: شاهد.