نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم سیاسی، واحد انار، دانشگاه آزاد اسلامی، انار، ایران.

2 عضو هیأت علمی گروه معارف دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج، یاسوج، ایران.

3 دانش آموخته دکتری تاریخ و مدرس گروه معارف دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج، یاسوج، ایران

4 کارشناسی ارشد تاریخ انقلاب اسلامی دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)، قزوین، ایران.

چکیده

چکیده: ماه مبارک رمضان از ماه‌های یگانه و با ظرفیت فراوان برای بهره‌برداری و فرصتی برای شتاب بخشیدن به نیروها و چرخ‌های پرتوان انقلاب اسلامی بود. بهره‌گیری از ظرفیت‌های این ماه روند انقلاب را وارد مرحلۀ تازه‌ای کرد. رمضانی که با آغاز آن، حرکت انقلاب روندی تازه و شتابی افزون‌تر یافت و از روز بیست و یکم، به شکلی منسجم سراسر کشور را فرا گرفت. در روز عیدفطر اولین راهپیمایی گسترده علیۀ رژیم رخ داد. با آنکه ماه مبارک رمضان نقش یگانه‌ای در فرایند انقلاب اسلامی ایران داشت، چندان مورد بررسی و پژوهش قرار نگرفته است. این پژوهش با استفاده از روش پژوهش‌های تاریخی، مبتنی بر اسناد و مدارک آرشیوی، بر آن است تا به تشریح و تبیین این موضوع و تأثیر آن بر روند پیروزی انقلاب اسلامی بپردازد. با توجه به یافته‏های پژوهش، ماه مبارک رمضان سرآغاز فصل جدیدی در تاریخ مبارزات مردم در روند پیروزی انقلاب اسلامی است. راهپیمایی و تظاهرات روز شانزدهم شهریور و رخدادِ هفده شهریور، از مهمترین پیامدهای رمضان 57 (مرداد و شهریور) است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

اسناد انقلاب اسلامی (1374). جلد 4، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک (1383). جلد 3 و 4، تهران: مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
امام‌خمینی(ره) (1378). مجموعۀ سخنرانی‌های امام‌خمینی(ره)، جلد 1، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام.
امام‌خمینی(ره) (1379). صحفیۀ نور، جلد 3، تهران: عروج.
امجد، محمد (1380). ایران از دیکتاتوری سلطنتی تا دین‌سالاری، ترجمۀ حسن مفتخری، تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران.
امیری، سروش (1397). بررسی انقلاب‌های کشورهای اسلامی با تأکید بر انقلاب اسلامی و انقلاب‌های عربی، فصلنامۀ پژوهش‌های انقلاب اسلامی، شمارۀ 25، صص 28- 7.
بازرگان، مهدی (1363). انقلاب ایران در دو حرکت، تهران: مؤلف.
بختیار، شاپور (1380). خاطرات شاپور بختیار، ویراستار حبیب لاجوردی، مرکز مطالعات خاورمیانه دانشگاه هاروارد، تهران: زیبا.
بهبودی، هدایت‌الله (1384). نشست تخصصی 17 شهریور، تهران: موسسۀ مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
بهنود، مسعود (1374). دولت‌های ایران از سیدضیاء تا بختیار، تهران: جاویدان.
پارسونز، آنتونی و ویلیام سولیوان (1373). خاطرات دو سفیر، ترجمۀ محمود طلوعی، تهران: علم.
پرهام، سیروس (1357). انقلاب و مبانی رهبری امام‌خمینی(ره)، تهران: امیرکبیر.
پهلوی، محمدرضا (1380). پاسخ به تاریخ، به کوشش شهریار ماکان، تهران: البرز.
ثابتی، پرویز (1390). در دامگه حادثه، به کوشش عباس قانعی‌فرد، آمریکا: شرکت کتاب.
خواجه نایینی، علی؛ هاشمی، صفیه سادات و ترکشوند، مهدی (1397). فرا تحلیل مطالعات انقلاب اسلامی در ایران؛ بررسی چرایی و چگونگی پیروزی انقلاب اسلامی ایران از منظر پژوهشگران ایرانی، فصلنامه پژوهش های انقلاب اسلامی، دوره 7، شماره 27، زمستان، صص 66-45.
دوانی، علی (1377). نهضت روحانیون ایران، جلد 2، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
راجی، پرویز (1381). در خدمت تخت طاووس، ترجمۀ حسن کامشاد، تهران: طرح‌نو.
روحانی، حسن (1387). خاطرات حسن روحانی، جلد 1، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
روزشمار انقلاب اسلامی (1378). دفتر ادبیات انقلاب اسلامی، جلد 5، تهران: حوزۀ هنری.
روزنامۀ اطلاعات، شمارۀ 15690، 28/5/1357.
-----، شمارۀ 15691، 29/5/1357.
-----، شمارۀ 15696، 5/6/1357.
-----، شمارۀ 15701، 11/6/1357.
-----، شمارۀ 15703، 14/6/1357.
-----، شمارۀ 15704، 15/6/1357.
-----، شمارۀ 15705، 16/6/1357.
روزنامۀ رستاخیز، شمارۀ 1007، 15/6/1357.
روزنامۀ کیهان، شمارۀ 10549، 5/6/1357.
-----، شمارۀ 10555، 13/6/1357.
-----، شمارۀ 10556، 14/6/1357.
ساواک و روحانیت (1371). تهران: حوزۀ هنری.
سفری، محمدعلی (1377). قلم و سیاست، تهران: نامک.
شکری، احمد (1389). تحولات سیاسی- اقتصادی نخست‌وزیری آموزگار، تهران: امیرکبیر.
طحان، محمد (1386). تاریخ شفاهی قیام 17 شهریور 1357، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
عباسی، محمدتقی (1389). نگرشی نو در تحلیل انقلاب اسلامی، تهران: شکوفه‌های دانش.
غفاری، هادی (1374). خاطرات هادی غفاری، تهران: حوزۀ هنری سازمان تبلیغات اسلامی.
فردوست، حسین (1379). ظهور و سقوط پهلوی، تهران: اطلاعات.
فوزی، یحیی (1384). تحولات سیاسی- اجتماعی بعد از انقلاب اسلامی، تهران: عروج.
کرباسچی، غلامرضا (1371). هفت هزار روز تاریخ ایران و انقلاب اسلامی، جلد 2، تهران: بنیاد تاریخ انقلاب اسلامی.
مدنی، جلال‌الدین (1361). تاریخ سیاسی معاصر ایران، جلد 2، قم: دفتر نشر انتشار اسلامی.
مرادپور، معصومه (1387). روزهای حماسه و نور، فصلنامۀ 15 خرداد، دورۀ سوم، شمارۀ 16.
ملایی، علیرضا (1377). بررسی تحلیلی رویداد 17 شهریور 57، پژوهشنامۀ متین، شمارۀ 1.
نعمتی‌زادگان، مرتضی (1384). مبارزات شهید دکتر باهنر، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
نوری، یحیی (1381). ریشه‌های انقلاب و شرحی بر واقعۀ 17 شهریور، تهران: نوید نور.
نوری، یحیی (1391). خاطرات، سایت اینترنتی تاریخ ایران، دسترسی 20/8/1391: www.tarikhirani.ir
نیکبخت، رحیم (1383). رمضان 57 و مسجد قبا، مجلۀ زمانه، شمارۀ 26.
یاران امام به روایت اسناد ساواک: شهید محمد مفتح (1382). کتاب 26، تهران: مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.