نوع مقاله : پژوهشی
نویسنده
استادیار علوم سیاسی، گروه علوم سیاسی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه اردکان، یزد، ایران
چکیده
چکیده: شکلگیری نهادی مردمی در گفتمان جمهوری اسلامی ایران به نام «بسیج» و تکرار این تجربه در سوریه با نام «نیروهای دفاع ملی» و در عراق با عنوان «حشدالشعبی»، صرف نظر از معنای انتقال یک تجربۀ موفق، حکایت از زمینههای شکلگیری و نیتی دارد که این مقاله با بهره‌گیری از روش هرمنوتیک قصدی-زمینه‌گرای کوئنتین اسکینر در پی تبیین آن است. در همین راستا، پرسش اصلی این است که شکلگیری شبکههای بسیج مردمی در عراق و سوریه متأثر از چه زمینههایی است و مقاصد و نیات سردار سلیمانی در حمایت از این نیروها چه بوده است؟ برمبنای یافتههای پژوهش، زمینههای شکلگیری نیروهای دفاع ملی سوریه در مقولاتی چون 1- اعتراضات مردمی؛ 2- فرصت‌طلبی سلفیهای تکفیری و ورود خشونت به عرصۀ اعتراضات؛ 4- ضعف ارتش سوریه و 5- ورود سپاه قدس و استفاده از نیروهای مردمی، قابل فهم است. حشدالشعبی نیز پس از توالی 1- نبود همبستگی جامعۀ شیعیان عراق؛ 2- ضعف ساختاری حاکمیت؛ 3- نبود روحیۀ مبارزه در ارتش کلاسیک؛ 4- فاجعۀ انسانی و 5- حمایت سپاه قدس از بسیج مردم عراق، پدید آمد. مقاصد سردار سلیمانی نیز در کوتاه‌مدت، وحدت میان نیروهای محور مقاومت، افزایش مشروعیت حاکمیت عراق و سوریه، شکست سلطۀ داعش و اخراج نیروهای آمریکایی از عراق و سوریه و در بلندمدت، آرامش منطقه و جهان اسلام، حفظ مرزهای ایران از نفوذ سلفیهای جهادی، قدرتمند نمودن بسیج مردمی عراق و سوریه به مانند حزب‌الله و رسیدن به آرمان آزادی قدس بود.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
آزاد، امیرحامد (1394). «الگوی مطلوب در عراق: حشدالشعبی و آسیب‌پذیری‌های آن»، نشریۀ مطالعات راهبردی جهان اسلام، زمستان، شمارۀ 4، پیاپی 64، صص 80 -51.
اسدی، عباس و مجیدی، مصطفی (1397). «تحلیل گفتمان حاکم بر ساختار تبلیغاتی داعش (مورد مطالعه: مجله دابق)»، فصلنامه پژوهش های انقلاب اسلامی، دوره 7، شماره 24، بهار، صص 24-8.
افشون، تورج و عبدالحسین الله‌کرم (1397). «مقایسۀ رویکرد امنیتی آمریکا و حشدالشعبی در عراق: عملکرد و چشم‌انداز»، مطالعات روابط بین‌الملل، تابستان، شمارۀ 42، صص 72 -41.
السالم، ابواثیر (1399). مدیر مرکز حفظ و نشر آثار مقاومت اسلامی عراق در گفتگو با حوزه: فرماندهی حشدالشعبی از منزل شخصی ابومهدی آغاز شد، 26/7/1399، نقل شده در سایت: https://www.hawzahnews.com/news/922627
امام‌خمینی(ره) (1387). صحیفۀنور، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی(ره).
امیری، سروش (1397). «بررسی انقلاب‌های کشورهای اسلامی با تأکید بر انقلاب اسلامی وانقلاب‌های عربی»، فصلنامه پژوهش های انقلاب اسلامی، دوره 7، شماره 25، تابستان، صص 28-8.
باقری، حسین (1392). «بازیگران داخلی در ساختار سیاسی عراق نوین و تأثیر آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامۀ آفاق امنیت، سال پنجم، شماره نوزدهم، تابستان، صص 165- 135.
چهرآزاد، سعید؛ طاهری، ابوالقاسم و صابرورگ، عقیل (1396). بحران سوریه، غرب و استراتژی موازنه ضعف، فصلنامه راهبرد سیاسی، سال اول، شماره 2، پاییز، صص 81-59.
حلفی، مهدی (1395). «حشدالشعبی بسیج مردمی عراق»، مجلۀ پاسدار اسلام، اردیبهشت و خرداد، شمارۀ 411، صص 49 -46.
سلیمانی، قاسم (1395). متن کامل سخنرانی سردار قاسم سلیمانی در سالروز شهادت شهید همدانی، 14/7/1395، نقل شده در سایت:
سلیمانی، قاسم (1396). متن کامل سخنرانی سردار قاسم سلیمانی در مراسم چهلم شهید شعبان نصیری (مصادف با آزادسازی موصل- پایتخت اولیه داعش)، 99/4/1396، نقل شده در سایت:
سلیمانی، قاسم (1396). متن کامل سخنرانی سردار قاسم سلیمانی در دهمین سالگرد شهادت حاج عماد مغنیه، 26/11/1396، نقل شده در سایت:
سلیمانی، قاسم (1398). ناگفته‌های جنگ ۳۳ روزه در گفتگو با سرلشکر حاج قاسم سلیمانی، 9/7/1398: https://farsi.khamenei.ir/others-dialog?id=43598
سلیمانی، قاسم (1398). وصیت سردار شهید حاج قاسم سلیمانی، 24/11/1396، نقل شده در سایت: https://www.tasnimnews.com/fa/news/1398/11/24/2202443
فاطمی، داود و اسلامی فارسانی، عباس (1397). ارزیابی نظام ارزش‌های جامعه در دوران دفاع مقدس و دوران کنونی، فصلنامه مطالعات دفاع مقدس، دوره 4، شماره 2، تابستان، صص 150-113.
قاسمی، رعنا؛ واسعی، هادی و منتظری، سید سعیدرضا (1397). «تکفیر در اسلام و رویکرد انقلاب اسلامی به گروههای تروریستی معاصر»، فصلنامه پژوهش های انقلاب اسلامی، دوره 7، شماره 26، پاییز، صص 184-167.
قاسم، نعیم (1399). نقش سردار سلیمانی در جنگ ۳۳ روزه، ۱۷ تیر ۱۳۹9، نقل شده در سایت https://www.mashreghnews.ir/news/1092478
Huffington Post (2013). Syria Conflict: Rebels, Army Battle over Taftanaz Airbase, the Huffington Post. 3 November 2012.
Agence France-Presse (2015). Syria revolt attracts motley foreign jihadi corps, Agence France-Presse. 18 August 2012.
Abbas, Mushreq (2013). Iran's Man in Iraq and Syria, Al Monitor, Archived from the original on 14 March 2013.
Abouzeid, Rania (2014). The Jihad Next Door, 23 June 2014, Politico. Retrieved 3 September 2018.
Al Arabiya (2014). ISIS destroys Prophet Sheth shrine in Mosul, Al Arabiya. 26 July 2014. Archived from the original on 29 July 2014
Alfoneh, Ali (2011). Iran's Secret Network: Major General Qassem Suleimani's Inner Circle, (PDF). Middle Eastern Outlook. 2. Archived from the original (PDF) on 24 July 2012.
Al-Khatieb, Mohammed (July 2014). Jabhat al-Nusra, IS compete for foreign fighters, Al-Monitor, July 2014, Archived from the original on 19 October 2017.
Al-Salhy, Suadad; Arango, Tim (2014). Sunni Militants Drive Iraqi Army out of Mosul, The New York Times, 10 June 2014, Archived from the original on 16 March 2017.
Al-Sanjary, Ziad; Rasheed, Ahmed (2014). Advancing Iraq rebels seize northwest town in heavy battle, Reuters, 15 June 2014, Archived from the original on 15 June 2014.
Blomfield, Adam (2011). Syrian rebels strike heart of Damascus, 21 November 2011, The Telegraph. London. Retrieved 25 May 2016.
Chulov, Martin; Hawramy, Fazel (2014). Isis: Maliki hails Syrian air raids in Iraq as leaving both states 'winners, The Guardian. Archived from the original on 14 July 2014.
Cockburn, Patrick (2013). West suspends aid for Islamist rebels in Syria, underlining their disillusionment with those forces opposed to President Bashar al-Assad, The Independent, 11 December 2013.
Fadel, Leith (2015). Where is Major General Qassem Suleimani?, Al-Masdar News, Archived from the original on 13 November 2015.
Fars News, (2016). Iran's Gen. Soleimani in Fallujah Operations Room, Fars News, Archived from the original on 26 May 2016.
Filkins, Dexter (2013). The Shadow Commander, the New Yorker, Archived from the original on 28 June 2014.
Fountain, Henry (2015). Researchers Link Syrian Conflict to a Drought Made Worse by Climate Change, The New York Times. Archived from the original on 25 April 2017.
Henderson, Peter (2014). Iraq's Christian paramilitaries split in IS fight, Al-Monitor. Archived from the original on 2016-03-04.
Ignatius, David (2012). Al-Qaeda affiliate playing larger role in Syria rebellion, The Washington Post, Archived from the original on 9 June 2018.
Karouny, Mariam (2012). Suicide bomber kills 50 Syrian security men: opposition, Reuters, 5 November 2012.
Kelley, C. P. Mohtadi, S. Cane, M. A. Seager, R. & Kushnir, Y. (2015). Syria had also received in the same period around 1.5 million refugees from Iraq. By 2011, Syria was facing steep rises in the prices of commodities and a clear deterioration in the national standard of living, https://www.brookings.edu.
Malas, Nour (2014). Jihadists in Iraq Erase Cultural Heritage, The Wall Street Journal, Archived from the original on 26 July 2014.
Merat, Arron (2019). In an attack on Iran, misunderstanding Qasim Soleimani could be America's downfall, Prospect. Archived from the original on 9 December 2019.
Neriah, Jacques (2014). Is the Fall of Mosul in Iraq to the Jihadists a "Game Changer"?, Jerusalem Center for Public Affairs. Archived from the original on 25 June 2014.
NY Daily News (2014). Militants kill 21 Iraqi leaders, capture 2 border crossings, NY Daily News, Archived from the original on 27 December 2014.
Rasheed, Ahmad (2015). Iraqi army and militias surround Isis in major offensive in the battle for Tikrit, The Independent. Archived from the original on 2 April 2015.
Roggio, Bill (2012). Al Nusrah Front conducts joint operation with Free Syrian Army, Longwarjournal.org, and 4 August 2012.
Salih, Mohammed; van Wilgenburg, Wladimir (2014). Iraqi Yazidis: 'If we move they will kill us, Al Jazeera. Archived from the original on 6 August 2014.
Sherlock, Ruth (2012). Inside Jabhat al Nusra - the most extreme wing of Syria's struggle, The Daily Telegraph, London, 2 December 2012.
Sherlock, Ruth (2011). 15,000 strong' army gathers to take on Syria, The Daily Telegraph, London, 3 November 2011.
Collard, Rebecca (2014). Kurdish fighters mull whether to defend Iraq, TIME. Archived from the original on 21 June 2014.
Skinner, Quentin (1969). Meaning and Understanding in the History of Ideas, History and Theory, Vol. 8, No. 1, pp.3-53.
Skinner, Quentin (1988). Social Meaning and the Explanation of Social Action, in James Tully, Meaning and Context: Quentin Skinner and his Critics, Princeton: Princeton University Press.
Skinner, Quentin (2002). Vision of Politices, Volume 1: Regarding Method, Cambridge University press.
Skinner, Quentin (2003). Political Philosophy: The View from Cambridge, the Journal of Political philosophy, Volume10, Issue1, Pp.1-19.
The Guardian (2014). Isis militants blow up Jonah's tomb, The Guardian, Associated Press, 24 July 2014. Archived from the original on 25 July.
The Times (2020). Syrian general thanks Iran for helping Assad in key battle, The Times. 20 January 2020.
Toumaj, Amir (2016). IRGC Qods Force chief spotted in Aleppo, Long War Journal, 18 December 2016, Archived from the original on 19 December 2016.
)