نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری جغرافیای سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

2 کارشناس ارشد مطالعات منطقه ای، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 دکتری جغرافیایی سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

چکیده

همزمان با وقوع جنگ تحمیلی 8 ساله، نوعی تبلور فرهنگ دفاع از ارزش­ها و فرهنگ و تمدن در بین ایرانیان شکل گرفت. این ویژگی­ها نوعی از حس مقدس مکانی را به انسان ایرانی تلقین می­کند. این مفاهیم وارد زبان فارسی و زبان­های مناطق مرزنشین شده، نوعی «جغرافیای فرهنگی دفاع مقدس» ایجاد کرده است. در این پژوهش نگارنده­گان به دنبال ارائه­ تحلیلی از جنگ هشت ساله براساس رویکرد زبان شناسی فردیناند دوسوسور هستند که براساس رویکرد زبان­شناسی سوسور، جنگ هشت ساله ایران و عراق چه نقشی در ظهور نشانه­ های زبانی جدید در ایران (زبان­های موجود در جغرافیای ایران) داشته است. این پژوهش به شیوه ای تحلیلی- توصیفی نگاشته شده است. داده های این مقاله نیز به شیوه ای کتابخانه و اسنادی بدست آمده است. براساس نتایج پژوهش، دفاع مقدس با آفرینش و بازتولید مفاهیمی معنوی از صدر اسلام، عملاً گفتمانی را شکل داد که امروزه دارای نمادها و نشانه­های زبانی گسترده­ای در سطح ملی، منطقه­ای و در برخی موارد جهانی است. بنابراین نشانه­ها و نمادهای زبانی گفتمان دفاع مقدس نیز به­واسطۀ آگاهی مخاطب از این گفتمان و نیز بروز واقعی و بیرونی این گفتمان معنادار هستند و با فرض فراموشی این گفتمان و فرهنگ خاص، نشانه­های آن نیز نامفهوم می­گردند. بنابراین از دست نرفتن این مفاهیم و میراث ارزشی نیاز به تدابیر و سیاستگذاری دوراندیشانه و عملی هست.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

اکرم­الکعبی (1395). «الگوبرداری از بسیج ایران راز موفقیت حشدالشعبی عراق است»، بسیج‌پرس، دسترسی: http://basijpress.ir/fa/news-details/82320.
امام‌خمینی(ره) (1362). در جست‌وجوی راه از کلام امام(ره): از بیانات و اعلامیه‌های امام(ره) از سال 1343 تا 1361، تهران: امیرکبیر.
امامی­فر، سیدنظام­الدین (1388). نشانه­شناسی کاربردی، معرفی کتاب نشانه­شناسی کاربردی دکتر فرزان سجودی، کتاب ماه هنر، آذرماه.
بوریمرگیبینز، جان. آر (1381). سیاست پست مدرنیته، ترجمۀ منصور انصاری، تهران: گام‌نو.
بیات، بهرام و حمید میرعباسی (1390). «سرمایۀ اجتماعی بسیج»، فصلنامة مطالعات بسیج، سال 14، شمارة 51، صص 112-97.
پارساپور، روزبه (1393). «دیپلماسی سپاه پاسداران و امنیت خاورمیانه»، پیام انقلاب، شمارۀ 83.
تاجیک، محمدرضا (1389). «نشانه­شناسی؛ نظریه و روش»، پژوهشنامۀ علوم سیاسی، سال 5، شمارۀ 4، صص 39-7.
چهرآزاد، سعید؛ ابوالقاسم طاهری و عقیل صابرورگ (1396). «بحران سوریه، غرب و استراتژی موازنه ضعف»، فصلنامه راهبرد سیاسی، سال 1، شماره 2، پاییز، صص 81-59.
حبیبی، حمید (1382). گروگانگیری و آغاز جنگ ایران و عراق، قم: معارف.
حسینی، علی و محمدولی جعفر یوسفی (1395). «عملیات روانی دشمن علیه مأموریت­های فرهنگی اجتماعی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی»، فصلنامۀ پژوهش­های حفاظتی امنیتی، سال پنجم، شمارۀ 17، صص 51-41.
درودیان، محمد (الف 1378). خرمشهر تا فاو، تهران: بسیج.
درودیان، محمد (ب 1378). جنگ بازیابی ثبات، تهران، مرکز مطالعات جنگ.
درودیان، محمد (ج 1378). پایان جنگ، تهران: مرکز.
ذوالقدر، محمدباقر، علی­محمد احمدوند و شعبانعلی رمضانیان (1390). «نقش بسیج دانشجو و طلبه در مقابله با تهدیدهای نرم علیه انقلاب اسلامی»، فصلنامه آفاق امنیت، سال چهارم، شماره یازدهم، تابستان.
رجایی، فرهنگ (1380). پدیدۀ جهانی شدن؛ وضعیت بشری و تمدن اطلاعاتی، ترجمۀ عبدالحسین آذرنگ، تهران: آگه.
رمضانیان، شعبانعلی (1391). «نقش بسیج در حفظ و تقویت ماهیت نهادی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی»، فصلنامۀ مطالعات راهبردی بسیج، سال 15، شمارۀ 55، صص 134-111.
سلیمانی، قاسم (1389). «دلیل به گردن انداختن چفیه توسط رهبر انقلاب»، یادوارۀ شهیدان باکری، تالار وزارت کشور، دسترسی: http://www.tabnak.ir/fa/news/151716/.
شاه­علی، احمدرضا (1395). «راهبرد مبارزاتی امام‌خمینی(ره): بسیج سیاسی مردم»، پژوهشنامۀ انقلاب اسلامی، سال 6، شمارۀ 18، صص 75- 57.
فلاحت، محمدصادق (1385). «مفهوم حس مکان و عوامل شکل دهندۀ آن»، نشریۀ هنرهای زیبا، شمارۀ 26، صص 66-57.
ملایی، ناصر (1393). «مروری بر نقش سپاه پاسداران در برهۀ جنگ تحمیلی تبلور آرمان­های انقلاب»، ماهنامۀ اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، شمارۀ 86.
موسوی، میرنجف، فاطمه­سادات کهکی و محمد صفری (1395). «نقش بسیج در تأمین امنیت پایدار مناطق مرزی استان آذربایجان غربی»، فصلنامۀعلوم و فنون مرزی، سال 7، شمارۀ 3.
نبوی، عبدالامیر (1389). «ظهور و دگرگونی جریان‌های اسلام‌گرا؛ مروری بر رویکردها و نظرات»، فصلنامۀ مطالعات راهبردی جهان اسلام، سال 11، شمارۀ 42.
نواختی­مقدم، امین و حمید سرمدی (1394). «بررسی نقش تطبیقی امام‌خمینی(ره) و دکتر شریعتی در بسیج انقلاب سال 1357»، پژوهش­های انقلاب اسلامی، سال 4، شمارۀ 15، صص 208-193.
ولایتی، علی‌اکبر (1376). تاریخ سیاسی جنگ، تهران: فرهنگ اسلامی.
هاشمی­رفسنجانی، علی­اکبر (1361). «وضع موجود جنگ»، مجلۀ پاسدار اسلام، اردیبهشت‌ماه، شمارۀ 5.
همتی، ایراج و ابوالفضل دلاوری (1394). «استراتژی جنگ و رفتار سیاست خارجی: درآمدی بر تبیین فرآیند و فرجام جنگ ایران و عراق»، پژوهشنامۀ علوم سیاسی، سال 10، شمارۀ 3.
Brinckerhoff, Jackson John (1994). A Sense of Place, a Sense of Time, New Haven and London: Yale University.
Canter, D. (1971). The Psychology of Place, the Architectural Press, London.
Fischer, Michael (1980). Iran from Religious Dispute to Revolution, Cambridge: Harvard University press.
Howarth, David (2000). Discourse, Open University Press.
Relph, E. (1976). Place and Place lessens, London: Pion.
Saussure, F.de (1974). Course in General Linguistics, London: Duckworth.
Stanford Encyclopedia of Philosophy: http://plato.stanford.edu/entries/war.