نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 دانشیار مدعو گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران و عضو هیئت‌علمی دانشگاه هنر، تهران، ایران

3 دانشیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

پژوهش حاضر در نظر دارد کتاب گنجینۀآسمانی آوینی را از منظر تأثیر نیروهای معنوی و دینی در ارتقای روحیۀ رزمی رزمندگان دفاع مقدس بررسی کند؛ بنابراین برای فهم بهتر تلاش آوینی در ارائۀ بعد معنوی رزمندگان هشت سال جنگ و تأثیر آن در توانایی رزمی آنان، باید ارتباط بینامتنی کلام آوینی و ادبیات دینی وعرفانی زبان و ادبیات فارسی موردتوجه قرارگیرد. این مقاله با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی با رویکرد مقایسه‌ای به بررسی استفادۀ گفتارمتن‌های آوینی از متون کهن معنوی و عرفانی ادب فارسی و تأثیر این باورها برچگونگی رزم رزمندگان جمهوری اسلامی ایران می‌پردازد. بدین منظور بن‌مایه‌هایی مانند نیت، یقین، ایثار و شهادت را به‌عنوان مهم‌ترین شاخص‌های معنوی گفتارمتن‌های شهیدآوینی که در فرهنگ دینی و عرفان اسلامی تجلی کرده‌اند و در افزایش استقامت و قدرت رزمی رزمندگان میهن اسلامی تأثیر داشته‌اند در نظر می‌گیرد. میزان و چگونگی استفادۀ آوینی از این بن‌مایه‌ها را برای نشان‌دادن ابعاد معنوی رزمندگان در جهت تقویت قدرت رزمی و استقامت آنان، بررسی می‌کند این بررسی نشان می‌دهد هرچه نیروی معنوی و روحیه دینی قوی‌ترباشد توکل به خدا و اعتقادات قلبی برای مقاومت و ایثار رزمندگان در برابر دشمنان بیشتر می‌شود. نتایج این پژوهش مؤید این است که مرتضی آوینی برای توصیف مشاهدات خود از جنگ، از مضامین عرفانی کلاسیک، تأثیر پذیرفته و به این مفاهیم جنبه‌ای پویا و زنده داده و آنها را در اثرِ خود با صورت‌بندی معاصر با رنگ و پرتوی از حماسه و معنا، درجهت انگیزه و توان بخشی رزمندگان به کار گرفته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

قرآن مجید.
امام خمینی، روح‌الله(1367). صحیفه نور، ج 13 و ج 21، تهران: مؤسسه تنظیم نشر آثار امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه).
احمد خمسه، میترا(1398). معراج عشق راز ماندگاری روایت فتح شهید آوینی، تهران: تیرگان.
انیس دوویکتور(1399). روایت جنگ در دل جنگ، با نگاهی به ‌مستند‌های سید مرتضی آوینی، مترجم محمدمهدی شاکری، تهران: واحه.
آقا گل زاده، فردوس(۱۳۹۴). تحلیل گفتمان انتقاد، چاپ 3، انتشارات علمی و فرهنگی.
آوینی، سید مرتضی(1393). گنجینه آسمانی، چاپ 5، تهران: واحه.
آینه‌وند، صادق(1370). ادبیات مقاومت، کیهان فرهنگی، 8(79)، 34-35.
تاج‌الدینی، علی­(1372). استعارات تأویلی، ناشر: نماد اندیشه.
تاج‌الدینی، علی(1390). همسفرِ خورشید، ناشر: نماد اندیشه.
داد، سیما(1383). فرهنگ اصطلاحات ادبی، چاپ دوم، تهران: مروارید.
رازی، نجم‌الدین ابوبکر(1391). مرصادالعباد، به اهتمام محمدامین ریاحی، تهران: علمی و فرهنگی.
سجادی، سید جعفر(1393). فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی. تهران: طهوری.
سنایی، مجدودبن­آدم(1388). دیوان. قلم بدیع‌الزمان فروزانفر، چاپ 3، تهران: نگاه.
سنگری، محمدرضا(1380). نقد ادبیات منظوم دفاع مقدس، جلد 1 و 3، چاپ اول، تهران: انتشارات پالیزان.
سنگری، محمدرضا و آذین فرد، عزیز(1397). نقد و بررسی دریادلان به صف‌شکن سید مرتضی آوینی، رشد آموزش زبان و ادب فارسی، 32(125)، 32-35.
فتوحی، محمود(۱۳۹۵). سبک‌شناسی، چاپ 3، تهران: سخن.
مجلسی، محمدباقر(1363). بحارالانوار، چاپ 2،110 جلدی، تهران: دارالکتب اسلامیه.
مولوی، جلال‌الدین و زمانی، کریم(1378). شرح جامع مثنوی، دفتر 1، چ 18/، تهران: اطلاعات.
میبدی، ابوالفضل رشیدالدّین(1382). کشف‌الاسرار و عده­الأبرار به سعی و اهتمام علی‌اصغر حکمت، چاپ 7، تهران: امیرکبیر.
نصرآبادی، میرزا محمدطاهر (1317). تذکره نصرآبادی، تصحیح وحید­ دستگردی، تهران: چاپخانه ارمغان.
ون دایک، تون آدریانوس(1394). تحلیل متن و گفتمان، ترجمه پیمان کی فرخی، تهران: نشر پرسش.
هجویری، ابوالحسن علی بن عثمان(1390). کشف­المحجوب، به تصحیح دکتر محمود عابدی، تهران: سروش.
یارمحمدی، لطف‌الله(1393). گفتمان‌شناسی رایج و انتقادی، چاپ 2، تهران: هرمس.