نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

استاد گروه مدیریت دانشگاه جامع امام حسین(علیه السلام)، تهران، ایران

چکیده

در این پژوهش به بیان و ارزیابی راهبردهای حکومت بعثی عراق در جنگ با جمهوری اسلامی ایران پرداخته می شود و تحولات آن مورد بررسی قرار می‌گیرد. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی ـ تحلیلی و گردآوری اطلاعات آن کتابخانه‌ای، اسنادی و اینترنتی می‌‌باشد. سوال اصلی پژوهش این است که عراق با اتخاذ چه راهبردی دست به تهاجم نظامی علیه ایران زد؟ همچنین چه تحولاتی در راهبردهای عراق در طول جنگ با ایران رخ داد؟ نتیجه کلی مقاله نشان می‌دهد که عراق با اتخاذ استراتژی "برپایی جنگ" به دنبال نیل به سه هدف "تغییر معاهده 1975" و به کنترل درآوردن اروندرود و نیز "جداسازی استان خوزستان" از ایران و همچنین "سلب حاکمیت دولت ایران از جزایر سه گانه" بوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک در خلیج فارس بوده است. در نهایت در این پژوهش مشخص شده است که راهبرد عراق در لشکرکشی به خاک ایران با توجه به دفاع همه جانبه مردم و قوای مسلح جمهوری اسلامی ایران، شکست سختی خورده و ناکام مانده است. صدام حسین به هیچیک از اهداف خود از برپایی جنگ نرسید. وحدت سرزمینی و یکپارچگی ایران باقی ماند و حزب بعث نیز چند سال پس از پایان جنگ نابود شد و صدام نیز حکومت خود بر رژیم بعث عراق را از دست داد و سرانجام کشته شد.  

کلیدواژه‌ها

موضوعات

اسناد سازمان ملل متحد(1389). مترجم: محمدعلی خرمی، تهران: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، جلد 1 تا 10.
افشردی، محمدحسین.(1386). طرح­ریزی راهبردی نظامی درصحنه جنگ و عملیات، تهران: دانشگاه عالی دفاع ملی.
تیمرمن، کنت آر(1373). سوداگری مرگ، ترجمه احمد تدین، تهران: موسسه رسا.
حدیث ولایت(1377). جلدهای 1 تا 8، چاپ دوم، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
درویشی سه تلانی، فرهاد(1393). تجزیه و تحلیل استراتژی نظامی عراق در جنگ با جمهوری اسلامی ایران، تهران: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس.
دژپسند، فرهاد و رئوفی، حمیدرضا(1387). اقتصاد ایران در دوران جنگ تحمیلی، تهران: مرکز اسناد دفاع مقدس سپاه.
دوازده نامه(1386). متن نامه‌های مبادله شده ایران و عراق در سال 1369، تهران: دفتر نشر معارف انقلاب.
دیلیپ، هیرو(1391). طولانی‌ترین جنگ، رویارویی نظامی ایران و عراق، ترجمه علیرضا فرشچی، فریدزاده و کافی، تهران: نشر مرز و بوم.
رشید، غلامعلی(1388). آغاز و پایان جنگ، درج شده در کتاب ما و جنگ، به کوشش مهدی بهداروند، تهران: پژوهشکده مطالعات و تحقیقات دفاع مقدس.
رضایی، محسن(1395). بعد از فتح خرمشهر نباید وارد عراق می‌شدیم، تاریخ ایرانی به نقل از خبرگزاری فارس، 6 مهر.
رضایی، محسن(1395). ناگفته های جنگ، خبرگزاری فارس، کد خبر: 3148، 4 مهر.
صحیفه امام(1378). مجموعه آثار امام خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، جلدهای 1 تا 22.
علایی، حسین(1401). تاریخ تحلیلی جنگ ایران و عراق، چاپ دوم، جلدهای 1 و 2، تهران: نشر مرز و بوم. 
کوین، وودز و همکاران(1400). جنگ صدام به روایت سرلشکر رعدمجید حمدانی، مترجم داود علمائی، چاپ سوم، تهران: نشر مرز و بوم.
گزیده های آماری، اداره کل آمار و اطلاعات بنیاد شهید.
لطف­الله­زادگان، علیرضا(1400). مباحث استراتژیک جنگ تا پایان سال 1361، تهران: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس.
معین وزیری، نصرت­الله(1385). تحلیلی بر وقایع صحنه عملیات خوزستان، تهران: سازمان حفظ آثار دفاع مقدس ارتش.
مفید، عبدالحسین(1398). بازخوانی جنگ تحمیلی، تهران: ایران سبز.
مهاجرانی، سید عطاءالله(1400). نقد تحریف مدرن امام خمینی، جنگ عراق و ایران، تهران: انتشارات امید ایرانیان.
نیلی، مسعود(1385). اقتصاد و جنگ، تهران، روزنامه دنیای اقتصاد، شماره 1066، مورخ 5 مهر ماه 1385، قابل دسترسی به نشانی: https://donya-e-eqtesad.com /26/387082
وفیق السامرایی(1399). ویرانی دروازه شرقی، مترجم: عدنان قارونی، چاپ دهم، تهران: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس.
هاشمی رفسنجانی، اکبر(1399). 61 مصاحبه با روزنامه جمهوری اسلامی، تهران: سازمان انتشارات روزنامه جمهوری اسلامی.
Arth Lykke, J (1989), Toward an Understanding of Military Strategy, chap. In: Military Strategy: Theory and Application, Carlisle Barracks, PA, U.S. Army War College.
Bracker, J, (1980), The historical development of strategic management concept, Academy of Management Review
Joint Strategy Review,(1999), Washington, DC: The Joint Staff,
Military intelligence training (2021), at: https://www.groupedci.com/offers/military-intelligence-training/
Narizny, Kevin,(2007), The poitical Economy of Grand Strstegy, New York, Coronll University Press
Nye, Joseph S. (2004), "The Decline of American’s Soft Power", Foreign Affairs, Jun
William C. Martel, (2015), Grand Strategy in Theory and Practice, Tufts University, The Fletcher School, Cambridge University