نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم سیاسی واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

2 استادیار گروه علوم سیاسی واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

چکیده

پژوهش حاضر باهدف ارزیابی جایگاه رویکرد سیاسی ـ معنوی سرمایه‌ اجتماعی در پیروزی‌های دوران دفاع مقدس به روش کتابخانه‌ای به نگارش درآمده‌است. سؤال اصلی دراین نوشتار این‌است‌که، آیا عوامل معنوی سرمایه ‌اجتماعی درروند پیروزی‌های دوران دفاع مقدس تأثیرگذار بوده است؟ درپاسخ آن، می‌توان این فرضیه را در نظر گرفت: جمهوری‌اسلامی ایران توانسته است درفرایند تحولات دفاع مقدس، علاوه بر مقاومت و وادارنمودن دشمن متجاوز به عقب‌نشینی، در حوزه دیپلماسی منطقه‌ای و بین‌المللی نقش‌آفرینی و تصمیم سازی نماید. بر این اساس یافته‌ها نشان می‌دهد: سرزمین ایران در طول تاریخ خود به‌خصوص در دویست سال گذشته موردتهاجم دشمنان قرارگرفته و بخش‌هایی از مناطق راهبردی خود را ازدست‌داده است. اما در حماسه هشت سال دفاع مقدس با توجه به رهبری کاریزمایی امام خمینی‌(ره) و بهره‌مندی از آموزه‌های دینی و تشیع انقلابی، شهادت گرایی روحیه ایثار و فداکاری درراه خدا، فرهنگ مهدویت و غیبت و... توده‌های مردم به سمت جبهه‌های جنگ هجوم آوردند و رزمندگان ایرانی در یک جنگ نامتقارن، دشمن متجاوز را وادار به عقب‌نشینی و شکست نمودند. یکی از شاخص‌های مهم این‌تحقیق که آن را با سایر پژوهش‌ها متفاوت می‌سازد نقش باورهای عمیق مذهبی و قدرت معنوی در پیروزی‌های رزمندگان ایرانی درروند تحولات جنگ تحمیلی عراق علیه ایران می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

ابوالفتحی، محمد و نوری، مختار(1392). تأثیر سرمایه‌اجتماعی برافزایش قدرت نرم جمهوری‌اسلامی ایران، پژوهشنامه انقلاب اسلامی، 2(6)، 73-90.
اطهری، سید حسین(1391). تأثیر رهبری امام خمینی (ره) بر سرمایه‌اجتماعی در جریان انقلاب اسلامی ایران، پژوهشنامه انقلاب اسلامی، 1(4)، 165-189.
افتخاری، اصغر و همکاران(1389). قدرت نرم و سرمایه‌اجتماعی، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
امام خمینی(رحمه الله علیه)، روح الله(1378). صحیفه امام مجموعه آثار امام خمینی، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ اول.
تاج بخش، غلامرضا(1400). واکاوی مولفه های سبک زندگی شهید سلیمانی. مطالعات دفاع مقدس، 7(1)، 137-158.
ترابی، اویس؛ پیری، هادی مراد و خانی، علی(1400). ارائه الگوی ویژگی‌های مدیریت جهادی در فرماندهان هشت سال دفاع مقدس (پژوهشی مبتنی بر بیانات حضرت امام خمینی(ره) و امام خامنه‌ای (مدظله‌العالی)). مطالعات دفاع مقدس، 7(3)، 9-31.
جوادی، ریحانه(1395). جستارهای در سرمایه‌اجتماعی ایران، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات
خان احمدی، اسماعیل و خودسیانی، مصطفی(1400). بررسی نقش انگیزه بر مشارکت و حماسه آفرینی مردم در دفاع مقدس و تحقق اهداف جنگ. مطالعات دفاع مقدس، 7(2)، 119-144.
رحمانی تیرکلایی، حسین(1400). زمینه‌های ارتقاء کارکردهای سیاسی انقلاب اسلامی در جامعه. جامعه شناسی سیاسی انقلاب اسلامی، 2(4)، 187-204.
رحمانی، غلام‌عباس؛ هادی طحان، محسن؛ عالیشوندی، اعظم و صادق، ال (1400). سرمایه‌های اجتماعی و معنوی دفاع مقدس، مطالعات دفاع مقدس و نبردهای معاصر، 3(2)، 59-95.
ردادی، محسن(1387). سرمایه‌اجتماعی و امنیت اجتماعی، راهبرد یاس، 4(16)، 186-196
سپهرنیا، رزیتا و شیخی، محمدطاهر(1400). نقش سرمایه فرهنگی در تأمین امنیت داخلی. مطالعات دفاع مقدس، 7(2)، 175-195.
سیاه‌پوش، امیر(1387). فرا تحلیل مطالعات سرمایه‌اجتماعی در ایران، راهبرد فرهنگ، 1(87)، 99-124.
شریفیان ثانی، مریم(1380). سرمایه‌اجتماعی، مفاهیم اصلی و چارچوب نظری، رفاه اجتماعی، 1(2)، 5-18.
شعبانی ساروئی، رمضان(1384). استراتژی دفاع مردمی و تأثیر هویتی آن، مطالعات ملی، 6(3)، 123-143.
شفیعی‌فر، محمد و خضری، احسان(1399). چارچوب تحلیلی انقلاب اسلامی؛ الگوی مفهومی چندعلیتی، پژوهش‌های انقلاب اسلامی، 9(1)، 37-54.
شکوهی، سعید(1400). قدرت انگاره‌ای به مثابه قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران. مطالعات قدرت نرم، 11(3)، 53-76.
صحیفه امام(1378). مجموعه آثار امام خمینی، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ اول.
عباس تبار، رحمت و اختری، عباداله(1400). عقلانیت انقلابی در اندیشه سیاسی آیت الله خامنه ای. مطالعات قدرت نرم، 11(3)، 77-94.
فروتنی، زهرا(1399). تحلیل تطبیقی دستاوردهای سیاسی انقلاب اسلامی با آرمان‌های سیاسی آن (با تاکید بر محورهای بیانیه گام دوم انقلاب)، پژوهش‌های انقلاب اسلامی، 9(4)، 293-316.
فیلد، ف جان(1392). سرمایه‌اجتماعی، ترجمه غلامرضا غفاری و حسین رمضانی، تهران: انتشارات کوثر.
کتابی، محمود و مقتدر، یونس(1397). بررسی رابطه سرمایه ‌اجتماعی و قدرت نرم ایران، رهیافت انقلاب اسلامی، 12(45)، 85-106.
کشیشیان سیرکی، گارینه(1400). تأثیر سرمایه اجتماعی بر امنیت ملی در دوران دفاع مقدس. مطالعات دفاع مقدس، 7(1)، 29-54.
کوهکن، علیرضا(1388). مؤلفه‌های سرمایه‌اجتماعی اسلامی، راهبرد یاس، 5(17)، 124-141.
محمدی، یداله(1397). انقلاب اسلامی و تقابل و رویارویی دو چهره نرم‌افزاری و سخت‌افزاری قدرت، مصباح، 9(36)، 95-106.
مهدوی، ابوالقاسم و عزیز محمدلو، حمید(1397). تحلیل عوامل کلان مؤثر بر فرایند انباشت سرمایه ‌اجتماعی در ایران، مجلس و راهبرد، 25(93)، 5-42.
موسوی، سید سعید؛ نباتیان، محمداسماعیل؛ کلانتری، ابراهیم و حق گو، جواد(1399). مرجع امنیت ملی در اندیشه‌ی فقهی آیت‌الله خامنه‌ای، پژوهش‌های انقلاب اسلامی، 9(2)، 131-153.
مولائی آرانی، مهدی و باقری کنی، مصباح الهدی(1395). بررسی عوامل جهت دهنده سرمایه‌اجتماعی در دوران دفاع مقدس، مدیریت اسلامی، 24(2)، 77-103.
همتی، ایرج و دلاوری، ابوالفضل(1394). استراتژی جنگ و رفتار سیاست خارجی، پژوهشنامه علوم سیاسی، 10(3)، 235-265.
Coleman, J. S. (1990). Foundations of Social Theory, Cambridge, MA: Harvard University Press, Belknap Press.
Clause witz (1998) pialectics of war”, in: clause witz in the twenty _ First, Edited by: Hew Strachan and Andreas Herberg _ Roth, Oxford univer sity press. www.military.ir
Putnam, R, D. (2000). Bowling Alone: The collapse and Revival of American Community, New York, Simon and Schuster.
Walt, Stephen M. (1996): Revolution and war, London: Camell university press. (Offe and fuchs 2002).