نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 مربی جنگ نرم دانشگاه افسری و تربیت پاسداری امام حسین (علیه السلام)، تهران، ایران

2 کارشناسی ارشد معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، ایران

چکیده

فرماندهی یکی از بنیادین‌ترین مولفه‌ها در موفقیت یک سازمان نظامی است. نشان‌گذاری یک فرد در جایگاه فرماندهی، اگر مبتنی بر استعدادیابی دقیقی نباشد، همه فرایندهای جانشین‌پروری از جمله آموزش و تجربه‌اندوزی و ارتقای آن فرد را دچار اختلال کرده و در نهایت منجر به تضعیف سازمان نظامی شود. به همین دلیل لازم است استعدادیابی به مثابه اولین و ای‌بسا مهم‌ترین گام در جانشین‌پروری با دقتی مضاعف صورت گیرد. از آن جا که در دوران انقلاب اسلامی، تجربه دفاع مقدس به عنوان تجربه‌ای موفق و کارآمد پذیرفته شده است، ببرسی آن دوران به مثابه تجربه‌زیسته موفق مد نظر قرار گرفته است. در این پژوهش تلاش شده با مطالعه زندگی بیست نفر از فرماندهانِ شهید دفاع مقدس، استعدادهای بنیادین فرماندهی که میان همه آنان مشترک بوده، احصا گردد. این استعدادهای بنیادین به هنگام شکوفا شدن، می‌توانند شایستگی‌های مورد نیاز برای جایگاه فرماندهی را در فرد فراهم آورند. در پژوهش حاضر گردآوری داده‌های پژوهش به روش مطالعات اسنادی و کتابخانه‌ای صورت پذیرفته و در مواردی که منابع موجود دارای نقص بوده‌اند، به مصاحبه با نزدیکان آنان اقدام شده است. تحلیل داده‌ها به روش تحلیل مضمون انجام شده است. پس از کدگذاری باز و رسیدن به مضامین فرعی و اصلی نتایج تحقیق نشان داد استعدادهای بنیادین فرماندهی شامل «عقل»، «بزرگی روح»، «بزرگواری روح»، «قوت روح» و «ویژگی‌های جسمانی» می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

ارتش جمهوری اسلامی ایران(1369). آئین‌نامه‌ی انضباطی نیروهای مسلّح جمهوری اسلامی ایران، تهران: نشر آجا.
اسدی فرد، رؤیا؛خائف الهی، احمد علی؛رضائیان، علی(1390). مدل شایستگی مدیران دولتی ایران - بر اساس صحیفه امام (ره) رویکرد استراتژی تئوری داده بنیاد، مدیریت دولتی، 3(8)، 75-92.
اسدی، هیبت‌الله(1386). فرماندهی در چشم‌انداز 1400، تهران: دانشگاه افسری امام علی (ع).
اسکندری، مجتبی؛ محمّدی ابوالفضل؛ علی‌اکبری، حسن؛ سیف، بهمن(1393). سبک رهبری فرماندهان نظامی از دیدگاه امیرالمؤمنین حضرت علی علیه‌السلام در نهج‌البلاغه،‌ مدیریت اسلامی، 22(1)، 9-40.
افجه‌ای، سیدعلی‌اکبر(1390). مدیریت اسلامی، تهران: جهاد دانشگاهی، واحد علامه طباطبایی، چاپ نهم.
اقراریان، مهدی؛ پیشگاه ‌هادیان، حمید؛ بلندیان، غلامحسین و اشرفی، اکبر(1400). طراحی و تدوین الگوی مساله‌شناسی در سیاست گذاری امنیتی مبتنی ‌بر منظومه فکری آیت الله العظمی سید علی خامنه ای(مدظله العالی)، مطالعات قدرت نرم، 11(3)، 95-123.
باقری نصرآبادی، علی(1391). الگوهای معنوی و مدیریتی در سیره‌ی فرماندهان نمونه‌ی دفاع مقدّس، حصون، 35،
باقری، مصباح‌الهدی؛ سعدآبادی، حسن(1390)، طرّاحی الگوی رهبری معنوی بر اساس ارزش‌های اسلامی: پژوهشی مبتنی بر راهبرد داده‌بنیاد با تأکید بر ویژگی‌های فرمانده شهید سرلشکر پاسدار احمد کاظمی، اندیشه‌ی مدیریت راهبردی، 5(10)، 57-122.
بیات، عبدالحمید؛ صالح‌نژاد، سیدعبدالله؛ پهلوان شریف، محمدامین(1400). نقشه گنج، جلد دوم، تهران: انتشارات دانشگاه جامع امام حسین(ع).
ترابی، اویس؛ پیری، هادی مراد و خانی، علی(1400). ارائه الگوی ویژگی‌های مدیریت جهادی در فرماندهان هشت سال دفاع مقدس (پژوهشی مبتنی بر بیانات حضرت امام خمینی(ره) و امام خامنه‌ای (مدظله‌العالی)). مطالعات دفاع مقدس، 7(3)، 9-31.
جرجانی، میرسیدشریف(1394). تعریفات، مترجمین حسن سیدعرب و سیماسادات نوربخش، تهران: انتشارات فروزان روز.
چهرآزاد، سعید(1399). بررسی فرآیند سیاستگذاری حقوق بشری ایالات متحده آمریکا در خاورمیانه، مطالعات حقوق بشر اسلامی، 9(2)، 35-50.
حسینایی، یحیی؛ ایروانی، محمّدرضا(1390). آموزه‌های اخلاقی و منش فرماندهی شخصیت‌های شاهنامه‌ی فردوسی (مطالعه‌ی موردی: داستان فرود سیاووشان)، مدیریت نظامی، 11(41)، 111-133.
حسینی پناه، رمضان؛ جوان آراسته، حسین و ابراهیمیان، حجت الله(1400). آمادگی دفاعی با رویکرد اصل ۱۵۱ قانون اساسی با تاکید بر قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران. جامعه شناسی سیاسی انقلاب اسلامی، 2(3)، 173-196.
حضرتی، حسن و قیصریان فرد، هادی(1399). دلایل تداوم جنگ و ناکامی صلح پس از فتح خرمشهر در سال 1361. مطالعات دفاع مقدس، 6(1)، 85-122.
حیدریان، محمود(1347). مبانی روانشناسی اجتماعی، تهران: چاپ پاد.
خان احمدی، اسماعیل و خودسیانی، مصطفی(1400). بررسی نقش انگیزه بر مشارکت و حماسه آفرینی مردم در دفاع مقدس و تحقق اهداف جنگ. مطالعات دفاع مقدس، 7(2)، 119-144.
خودسیانی، مصطفی؛ پیری، هادی‌مراد؛ خان‌احمدی، اسماعیل(1391). بررسی نقش رهبری و فرماندهی نظامی در دفاع مقدّس و جنگ آینده از منظر فرماندهان عالی جنگ، سیاست دفاعی، 21(81)، 69-108.
دانایی‌فرد، حسن؛ کاظمی، سیدحسین(1390). پژوهش‌های تفسیری در سازمان: استراتژی‌های پدیدارشناسی و پدیدارنگاری، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق علیه‌السلام.
دهخدا، علی اکبر، لغت نامه دهخدا.
دین‌پرور، جمال‌الدین(1386). فرمان‌های امام امیرالمؤمنین علیعلیه‌السلامبه مدیران‌ارشد، تهران: بنیاد نهج‌البلاغه.
رضائیان، علی(1391). اصول مدیریت، تهران: سمت، چاپ بیست‌وسوم.
رکابیان، رشید(1400). آسیب‌شناسی‌ ارتجاعِ انقلاب‌ اسلامی در اندیشه سیاسی مقام معظم رهبری(مدظله العالی). جامعه شناسی سیاسی انقلاب اسلامی، 2(4)، 7-27.
زرقانی، سید هادی(1400). بررسی و تبیین راهبردهای دفاعی حضرت امام خمینی(رحمه الله علیه) در دفاع مقدس. مطالعات دفاع مقدس، 7(3)، 33-68.
سجادی‌انصاری، علی؛ حسین‌احمدی، علی(1389). فرماندهان دفاع مقدّس، نبوغ نظامی و خلّاقیّت، تهران: انتشارات سازمان عقیدتی سیاسی ارتش جمهوری اسلامی ایران (نشر آجا).
شریفیان، مهدی؛ خالقیان، کمال؛ مجرّد، عبّاس(1382). مدیریت و رهبری نظامی، تهران: دانشگاه افسری امام علی (ع).
شکوهی، جواد؛ نورمحمد، یعقوبی؛ قاسمی، محمد؛ کریمی، حمید(1400). طراحی الگوی جامع استعدادیابی و جانشین پروری در سازمان‌های دولتی با استفاده از روش فراترکیب، مدیریت نظامی، 21(82)، 31-74.
شکوهی، سعید(1400). قدرت انگاره‌ای به مثابه قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران. مطالعات قدرت نرم، 11(3)، 53-76.
صالح‌نژاد، سیدعبدالله؛ بیات، عبدالحمید؛ میراسماعیلی، سیداویس(1399). الگوی شایستگی‌های کلیدی «فرمانده انقلابی» براساس دیدگاه رهبران انقلاب اسلامی ایران، پژوهش‌های مدیریت انتظامی، 15(3)، 79-98.
ضابط پور کاری، غلامرضا(1400). باز شناسی اصل «نه شرقی و نه غربی» با تاکید بر دیدگاه امام خمینی (ره). جامعه شناسی سیاسی انقلاب اسلامی، 2(3)، 127-146.
عابدی‌جعفری، حسن؛ تسلیمی، محمّدسعید؛ فقیهی، ابوالحسن؛ شیخ‌زاده، محمّد(1390). تحلیل مضمون و شبکه‌ی مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده‌های کیفی، اندیشه‌ی مدیریت راهبردی، 5(10)، 151-198.
عباس تبار، رحمت و اختری، عباداله(1400). عقلانیت انقلابی در اندیشه سیاسی آیت الله خامنه ای. مطالعات قدرت نرم، 11(3)، 77-94.
عبّاسی، داود(1391). تبیین آئین رهبری شهدا بر اساس نگرش فرماندهان شهید، رساله‌ی دکتری، رشته‌ی مدیریت رفتار سازمانی، دانشکده مدیریت دانشگاه تهران.
عمید، حسن(1363). فرهنگ عمید، تهران: نشر امیرکبیر.
غیبی، پروانه؛ محمدی مقدم، یوسف؛ علی پور، زهرا و قیومی، عباسعلی(1400). شناسایی و جاری سازی ارزش های فرماندهان دفاع مقدس (ارائه یک نظریه داده بنیاد). مطالعات دفاع مقدس، 7(2)، 145-174.
فدائی دولت، فریدون و آقائی، سید داود(1399). بررسی مسئولیت حمایت جمهوری اسلامی ایران در جریان بحران سوریه، مطالعات حقوق بشر اسلامی، 9(1)، 203-224.
قوزانلو، جمیل(1362). جنگ ده‌ساله‌ی ایران و روس، تهران: انتشارات دنیای کتاب.
لطیفی، میثم؛ سعدآبادی(1393). پژوهشی پدیدارشناسانه برای فهمِ جوهره‌ی مدیریت جهادی، راهبرد فرهنگ، 7(28)، 91-122.
محبی، علی(1399). حقوق اسرای جنگی در پرتو حقوق بشر دوستانه، مطالعات حقوق بشر اسلامی، 9(2)، 1-20.
محمّدپور، احمد(1390). روش تحقیق کیفی، ضدّ روش: مراحل و رویه‌های عملی در روش‌شناسی کیفی، 2 جلد، تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
محمدی، مرادعلی؛ علیپوریانی، طهماسب و اخوان کاظمی، مسعود(1400). بررسی نقش جماعت اهل حق استان کرمانشاه در حماسه دفاع مقدس» (با تاکید بر دلایل همگرایی مردم اهل حق در دوران دفاع مقدس). مطالعات دفاع مقدس، 7(3)، 115-140.
مدنی، سیدمصطفی(1387). بررسی عوامل مدیریتی مؤثّر بر عملکرد فرماندهان سپاه در دفاع مقدّس، دانشور رفتار، 15(29)، 41-54.
مرندی، محمدرضا(1399). جمهوری اسلامی در اندیشه معماران انقلاب اسلامی، پژوهش‌های انقلاب اسلامی، 9(1)، 220-239.
معین، محمد(1352). فرهنگ معین.
مکارم‌شیرازی، ناصر (1391). مدیریت و فرماندهی در اسلام، قم: نسل جوان، ویرایش دوم.
موسسه فرهنگی قدر ولایت(1388). ساده زیستی در سیره شهدای دفاع مقدس، تهران: قدر ولایت.
موسوی نیا، سید مهدی و جمال زاده، ناصر(1399). گفتمان انقلابی گری در اندیشه سیاسی آیت الله خامنه‌ای، پژوهش‌های انقلاب اسلامی، 9(1)، 177-199.
نیکجو، علی‌احسان؛ آقابابایی، زهره(1385). نگرشی بر اصول و مبانی مدیریت نظامی جمهوری اسلامی ایران در هشت سال دفاع مقدّس، تهران: نقش‌بیان؛ عصر فرزانگان.
وتر، محمدضاهر(1385). مدیریت نظامی در نبردهای پیامبر اکرم(ص)، ترجمه‌ اصغر قائدان، تهران: صریر، چاپ دوم.
هاشمی شیخ‌شبانی، سیده‌عظیمه و کشاورز شکری، عباس(1399). بررسی راهبردهای فرماندهی شهید امیر سپهبد علی صیاد شیرازی در دوران دفاع مقدس. مطالعات دفاع مقدس، 6(2)، 47-68.
هاشمی، صدیقه‌سادات(1393). بررسی تأثیر سبک رهبری فرماندهان صف بر رضایت و عملکرد دانشجویان (مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه علوم انتظامی)، مدیریت نظامی، 14(53)، 125-145.
یاوری، وحید؛ زاهدی، شمس‌السادات(1392). طرّاحی مدل مفهومی مدیریت عملکرد سازمانی برای سازمان‌های دولتی و غیرانتفاعی،‌ اندیشه‌ی مدیریت راهبردی، 7(1)، 79-122.
Armstrong M. (2006). A handbook of human resource management practice. London: Philadelphia, Kogan Page.
Boyatzis, R. E. (1972). The Competent Manager, John Wiley and Sons, New York.
Frith, H. and Gleeson, K (2004), Clothing and Embodiment: Men Managing Body Image and Appearance, Psychology of Men & Masculinity, 5 (1), p. 40.
Hayes, J H (1979). an Introduction to Old Testament Study, Abingdon Press.
Hayes, N (1997). doing qualitative analysis in psychology, Psychology Press.
Hersey, Paul & Ken Blanchard (1985). Management of Organizational Behavior, Utilizing Human Resources, 4th ed, India: Prentice-Hall.
Katz, Robert L (1955). Skill of an Effective Administrator, Harvard Business Review, Vol. 33, No. 1, Jan- Feb.
Northouse, G P (2007). Leadership Theory and Practice, Western Michigan University, USA