نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

دکتری انقلاب اسلامی ایران از دانشگاه معارف اسلامی، قم، ایران

چکیده

با توجه به گفتمان انقلاب اسلامی و اهداف فراملی جمهوری اسلامی ایران، مقام معظم رهبری نقش مؤثری در تعریف از مبانی شناختی و استعاره‌های ساختاری برآمده از مکتب اسلام اصیل در جهت تبیین دیپلماسی مقاومت از طریق ارتباطی هدفمند، پایدار و سازنده با مردم مسلمان منطقه و جهان اسلام دارد. معظم‌له در جهت ترویج ارزش‌ها و فعال‌سازی مؤلفه‌های قدرت هوشمند در چارچوب مقاومت فراملی با تأکید بر دکترین دفاعی؛ زمینه صدور معنوی انقلاب اسلامی، تولید قدرت نرم، تأمین و ارتقاء امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران و بیداری اسلامی در میان امت اسلامی و سایر مستضعفین جهان را فراهم آورده است. بر اساس آن، زبان دیپلماسی مقاومت اسلامی در سیاست بین‌الملل هویت می‌یابد که با راهبرد دفاع آینده-نگر، بر عزت و اقتدار، استقلال و امنیت، صلح پایدار و ثبات و نظم نوین منطقه‌ای تأکید دارد. این مقاله در پاسخ به سوال اصلی که«نقش مقام معظم رهبری در تبیین دیپلماسی مقاومت با تأکید بر دکترین دفاعی» چیست؟ با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی(اسنادی- کتابخانه‌ای)؛ این پیش‌فرض مورد آزمون قرار گرفت که رهبر معظم انقلاب با تبیین دکترین دفاعی و بهره‌گیری از شیوه‌های ارتباطی، سازمانی و نهادی، نقش تعیین‌کننده‌ای در حیات‌بخشی و جهت‌بخشی به الگوی جریان مقاومت اسلامی در سطح منطقه‌ و فرامنطقه‌ دارد و بر عمق راهبردی آن نیز افزوده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

قرآن کریم.
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
ابوالفضلی، حسین؛ و ستوده، محمد. (1397). زمینه‌های هم‌گرایی کشورهای اسلامی؛ با تأکید بر ظرفیت‌های انقلاب اسلامی، سیاست متعالیه، 6 (21)، 167 ـ 184.
آجیلی، هادی. (1389). صورت‌بندی گفتمان اسلامی در روابط بین‌الملل، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
افتخاری، اصغر؛ و حکیمی، محمد. (1399). مختصات الگوی مقاومت اسلامی در منظومه فکری مقام معظم رهبری، پژوهش‌های سیاست اسلامی، 8 (18)، 201 ـ 234.
ایزدی، بیژن. (1371). درآمدی بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، چاپ اول، قم: بوستان کتاب.
بشیر، حسن. (1395). دیپلماسی گفتمانی: تعامل سیاست، فرهنگ و ارتباطات، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
پوراحمدی، حسین. (1394). مقدمه‌ای بر نظریۀ اسلامی روابط بین‌الملل: بازخوانش انتقادی نظریه‌های روابط بین‌الملل، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
جاوید، محمدجواد؛ و محمدی، عقیل. (1395). ارزیابی قابلیت اجرایی اصل 154 قانون اساسی (ج.ا.ا) در حقوق بین‌الملل معاصر، مطالعات حقوق عمومی، 46 (1)، 71 ـ 89.
جباری‌ثانی، عباسعلی؛ و چگینی، عباس. (1400). تبیین جایگاه جبهه مقاومت اسلامی در امنیّت ملی جمهوری اسلامی ایران، مطالعات دفاع مقدس، 7 (28)، 111-132.
جعفری‌پناه، مهدی؛ و میرعلی، محمدعلی. (1399). نقش خودسازی در تحقق صلح عادلانه با تأکید بر بیانیه گام دوم انقلاب، سیاست متعالیه، 8 (29)، 275 ـ 296.
حاجی‌یوسفی، امیرمحمد. (1387). سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در پرتو تحولات منطقه‌ای (2011 ـ 1991)، چاپ سوم، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.
حشمت‌زاده، محمدباقر. (1387). مقدمه و چهارچوبی برای بررسی تأثیر انقلاب اسلامی ایران در کشورهای اسلامی، نامه پژوهش، 4 (12 و 13)، 211 ـ 234.
خانی، علی؛ و محمدی، حمیدرضا. (1399). بازشناسی مؤلفه‌های مکتب شهید سلیمانی مبتنی بر بیانات امام خامنه‌ای، مطالعات راهبردی بسیج، 23 (86)، 5 ـ 37.
دانش‌آشتیانی، محمدباقر؛ و رستمی، علی. (1395). تحلیلی بر دکترین نظامی ـ دفاعی مقام معظم فرماندهی کل قوا در محیط ملی و بین‌المللی، علوم و فنون نظامی، 12 (36)، 5-27.
درخشه، جلال؛ و غفاری، مصطفی. (1390). دیپلماسی عمومی جمهوری اسلامی ایران در جهان اسلام؛ فرصت‌ها، اقدامات، اولویت‌ها و دستاوردها، مطالعات فرهنگ ـ ارتباطات، 12 (16)، 9 ـ 45.
درویشی، فرهاد؛ و فردی تازه‌کند، محمد. (1393). بررسی اندیشۀ دفاعی حضرت امام خمینی (ره)، راهبرد دفاعی، 12 (46)، 1-43.
دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای (http://farsi.khamenei.ir).
دهقان، حسین؛ و چشک، کریم. (1399). ارکان جهت­ساز (اهداف، دکترین و سیاست‌ها) اداره امور ایثارگران و شهدا بر اساس گفتمان امام و رهبری، مطالعات دفاعی استراتژیک، 18 (79)، 331-348.
دهقانی فیروزآبادی، سید جلال. (1388). گفتمان عدالت در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، معرفت سیاسی، 1 (1)، 157 ـ 193.
دهقانی فیروزآبادی، سید جلال؛ و نوری، وحید. (1391). سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دوران اصول‌گرایی، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
دهقانی فیروزآبادی، سید جلال. (1392). سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، چاپ پنجم، تهران: سمت.
رئوفی‌نژاد، محمد. (1394). نقش آموزه‌های اعتقادی و نظامی اسلام در دکترین عملیاتی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در هشت سال دفاع مقدّس، چاپ اول، تهران: انتشارات نیلوفران.
ستوده، محمد. (1386). تحولات نظام بین‌الملل و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، چاپ دوم، قم: بوستان کتاب.
شجاعی، هادی. (1400). تبیین سطوح راهبردی منافع دولت اسلامی در سیاست خارجی، حکومت اسلامی، 26 (101)، 65 ـ 92.
صباحی، مجتبی؛ محمدی، داود؛ و جعفری‌فر، احسان. (1401). بررسی مبانی فکری راهبرد دفاعی از دیدگاه حضرت امام خامنه‌ای، مطالعات دفاع مقدس، 8 (28)، 111-132.
عباسی، مجید؛ و محمودزاده، فاطمه. (1401). تحلیلی بر حمایت ایدئولوژیک ایران از محور مقاومت اسلامی در غرب آسیا، مطالعات دفاع مقدس، 8 (30)، 134-115.
عراقی، عبدالله؛ بیدگلی، محمد؛ و رجبی ده‌برزونی، اصغر. (1401). واکاوی اهداف جنگ‌شناختی دشمن و راهکارهای تاب‌آوری مقابله با آن با تأکید برآموزه‌های قرآن»، مطالعات دفاع مقدس، 8 (32)، 141-160.
عمانی، مهدی؛ بیگی، جمال؛ و پورقهرمانی، بابک. (1401). جهاد تبیین؛ راهبردی پیشگیرانه در قبال تفکر اجباری از فناوری هارپ، رهیافت‌های نوین مدیریت جهادی و حکمرانی اسلامی، 2 (5)، 26 ـ 42.
غفاری‌هشجین، زاهد؛ و دژگیر، مریم. (1392). نقش فرهنگ ایثار و شهادت به‌مثابه سرمایۀ اجتماعی در پیشرفت نظام جمهوری اسلامی ایران از دیدگاه مقام معظم رهبری، پژوهش‌های انقلاب اسلامی، 2 (5)، 99 ـ 124.
قوام، سید عبدالعلی. (1389). اصول سیاست خارجی و سیاست بین‌الملل، چاپ هفتم، تهران: انتشارات سمت.
قادری کنگاوری، روح‌الله. (1398). مقاومت و دیپلماسی نهضتی؛ تحولات، فرصت‌ها و چالش‌ها، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه جامع امام حسین (ع).
محمدی، منوچهر. (1391). سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران: اصول و مسائل، چاپ ششم، تهران: انتشارات دادگستر.
محمدی، منوچهر. (1396). مؤلفه‌های قدرت در جمهوری اسلامی ایران، چاپ اول، تهران: انتشارات خبرگزاری فارس.
مرزبانی، حسین؛ ترابی، محمد؛ و شیرخانی، علی. (1401). نقش دیپلماسی دفاعی در تحقق امنیّت تمدن اسلامی در عصر جهانی‌شدن، مطالعات دفاع مقدس، 8 (32)، 161-186.
میرحسینی، سید محسن؛ رحیم پوراصل، ایرج؛ و قیمی بشنو، فاطمه. (1397). مؤلفه‌های اندیشه‌های دفاعی آیت‌الله خامنه‌ای (در بُعد منطقه‌ای و بین‌المللی)، سیاست و روابط بین‌الملل، 2 (2)، 121-143.
مطلبی، مسعود. (1400). دیپلماسی دفاعی ایران در گام دوم انقلاب اسلامی؛ اهداف، راهبردها و الزامات، مطالعات دفاع مقدس، 7 (26)، 75-98.
نوری، وحید؛ و ملکوتی، محمد. (1391). جایگاه عدالت‌طلبی در منابع هویت‌ساز سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، سیاست، 26 (1)، 1 ـ 30.
یزدان­فام، محمود (1393). دیپلماسی عمومی جمهوری اسلامی ایران، چاپ اول، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.