نوع مقاله : پژوهشی
نویسنده
استادیار گروه مدیریت بازرگانی، دانشکده مدیریت و حسابداری،دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
چکیده
فرهنگ ایثار و شهادت، از مبانی ارزشمند دین اسلام اتخاذ شده و جزو سرمایه‌های فرهنگی جامعه ایرانی است. مدیران برای ترویج این فرهنگ در جامعه، نیازمند آگاهی از راهبردهای مدیریتی کارآمد و اثربخشی هستند. آنها برای آگاهی از این راهبردها، نیاز به مرجع معتبری (بیانات مقام‌معظم‌رهبری) دارند که مسیر را برای رسیدن به نهادینه‌سازی این فرهنگ در جامعه هموار سازد . هدف پژوهش حاضر، شناسایی راهبردها و اقدامات مدیریتی جهت ترویج فرهنگ ایثار و شهادت و دستاوردها آن در جامعه است. پژوهش حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی است. داده های پژوهش با استفاده از جستجوی موضوعی لغات «ایثار»و «شهادت» در بین بیانات مقام معظم رهبری (1367-1401) نمایه شده در پایگاه اینترنتی دفتر حفظ و نشر آثار ایشان در قالب فیش‌هایی گردآوری شد و با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی تحلیل گردید. یافته‌ها نشان داد که «ارتقاء روحیه ایثار و ایثارگری»، «اسوه‌نمایی و الگوسازی از شهدا و ایثارگران»، «تنظیم و نشر آثار و وصایای گرانقدر شهیدان و بیان سیره آنها»، «زنده نگه‌داشتن یاد و خاطره شهدا»، «تکریم و قدردانی از خانواده‌های شهدا و ایثارگران» و «به کارگیری حداکثری از ظرفیت رسانه‌های دیداری و شنیداری» به عنوان مهم‌ترین راهبردهای مدیریتی در زمینه ترویج فرهنگ ایثار و شهادت است. این راهبردها می‌توانند سرلوحه تصمیمات و برنامه‌های مدیریتی در سطح سازمان‌های کشور قرار گیرد که ماندگاری فرهنگ ایثار و شهادت در جامعه، پیشروی و پیشرفت و تعالی و حفظ استقلال کشور، حفظ انقلاب اسلامی، نفی سلطه‌گری و سلطه‌پذیری و حفظ حیات اسلامی جامعه را در پی خواهد داشت.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
آیت‌الله العظمی خمینی، روح‌الله(1378). صحیفه امام: مجموعه آثار امام خمینی (س) (بیانات، پیام‌ها، مصاحبه‌ها، احکام، اجازات شرعی و نامه‌ها) (جلد 6). تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س).
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، علی(05/07/1377). بیانات در دیدار جمعی از خانواده‌های شهدا. بازیابی از دفتر حقظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای: https://farsi.khamenei.ir/
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، علی(31/04/1367). بیانات در خطبه‌های نماز جمعه تهران. بازیابی از دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای: https://farsi.khamenei.ir
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، علی(05/25/1368). بیانات در دیدار فرزندان ممتاز شهدا، مسؤولان امور فرهنگی بنیاد شهید و جمعی از دانشجویان امامیه‌ی پاکستان. بازیابی از دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای: https://farsi.khamenei.ir
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، علی(22/07/1374). بیانات در حسینه «عاشقان کربلا» ساری. بازیابی از دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله العظمی خامنه‌ای: https://farsi.khamenei.ir/
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، علی(17/02/1376). بیانات در دیدار جمعی از خانواده‌های شهدای قم. بازیابی از دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای: https://farsi.khamenei.ir
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، علی(15/11/1381). بیانات در دیدار مسئولان سازمان صدا و سیما. بازیابی از دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله العظمی خامنه‌ای: https://farsi.khamenei.ir/
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، علی(15/05/1382). بیانات در دیدار کارگزاران نظام. بازیابی از دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای: https://farsi.khamenei.ir/
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، علی(26/02/1385). بیانات در دیدار مدیران و برنامه‌سازان رسانه‌ای کشورهای مختلف. بازیابی از دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله العظمی خامنه‌ای: https://farsi.khamenei.ir
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، علی(14/04/1389). بیانات در دیدار مسئولان روایت سیره شهدا. بازیابی از دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله العظمی خامنه‌ای: https://farsi.khamenei.ir
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، علی(10/09/1389). بیانات در نخستین نشست اندیشه‌های راهبردی. بازیابی از دفتر نشر و آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=10664
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، علی(21/07/1390). بیانات در جمع خانواده‌های شهدا و ایثارگران کرمانشاه. بازیابی از https://farsi.khamenei.ir/
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، علی(13/02/1391). بیانات در دیدار جمعی از معلمان سراسر کشور. بازیابی از https://farsi.khamenei.ir
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، علی(27/11/1393). بیانات در دیدار اعضای ستادهای «کنگره شهدای امور تربیتی»، «کنگره شهدای دانشجو» و «کنگره شهدای هنرمند». بازیابی از دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای: https://farsi.khamenei.ir/
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، علی(06/01/1393). بیانات در یادمان شهدای شرق کارون. بازیابی از https://farsi.khamenei.ir/
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، علی(05/07/1395). بیانات در دیدار اعضای ستادهای برگزاری کنگره شهدای استان‌های کهگیلویه و بویراحمد و خراسان شمالی. بازیابی از دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای: https://farsi.khamenei.ir/
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، علی(28/03/1396). بیانات در دیدار خانواده‌های شهدای مرزبان و مدافع حرم. بازیابی از دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای: https://farsi.khamenei.ir
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، علی(03/03/1396). دیدار جمعی از فرماندهان، رزمندگان و هنرمندان و دست‌اندرکاران برنامه‌های شب‌های خاطره دفاع مقدس. بازیابی از www.isaar.ir
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، علی(25/09/1398). بیانات در دیدار دست اندرکاران کنگره ملی 1500 شهید استان هرمزگان. بازیابی از دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای: https://farsi.khamenei.ir
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، علی(21/12/1399). سخنرانی تلویزیونی به مناسبت عید مبعث. بازیابی از دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای: https://farsi.khamenei.ir
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، علی(30/08/1400). بیانات در دیدار دست اندرکاران کنگره شهدای استان ایلام. بازیابی از حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای: https://farsi.khamenei.ir
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، علی(06/08/1400). بیانات رهبر انقلاب در دیدار دست‌اندرکاران کنگره شهدای استان زنجان. بازیابی از دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای: https://farsi.khamenei.ir
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، علی(27/02/1386). بیانات در یدار خانواده‌های شهدا و ایثارگران خراسان. بازیابی از دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای: https://farsi.khamenei.ir
بهرامی، مژده؛ ابراهیم زاده، فریمان؛ سلیمان پورعمران، محبوبه؛ محمد ابراهیم سپاسگزار، فاطمه(1401). طراحی الگوی مدیریت اثربخش نشر ارزش‌های دفاع مقدس. مطالعات دفاع مقدس، 8(4)، 9-43.
تاج بخش، غلامرضا و گودرزی، فرشاد(1401). تأثیر عملکرد نهادی و رسانه‌ای بر نگرش دانشجویان با تاکید بر فرهنگ ایثار و شهادت. پاسداری فرهنگی انقلاب اسلامی، 12(25)، 285-311.
تقوی، سیدمحمدرضا(1390). نظریه پردازش، پذیرش و پرورش دین: رویکردی نرم برای انتقال فرهنگ ایثار و شهادت. تربیت اسلامی، 6(3)، 75-105.
چنگائی، مهتاب و عریان، شجاع(1401). بررسی میزان تأثیر راهکارهای مرتبط با ابعاد آموزشی، پژوهشی، فرهنگی وهنری در ترویج فرهنگ ایثار و شهادت از نظر دانشجو معلمان دانشگاه فرهنگیان (مطالعه موردی: دانشگاه فرهنگیان استان لرستان). پاسداری فرهنگی انقلاب اسلامی، 12(25)، 159-191.
خانزاده، عباسعلی‌حسین؛ طاهر، محبوبه و حیدری، حسین(1392). بررسی راهکارهای حفظ، تقویت و نهادینه کردن روحیه ایثارگری. روانشناسی نظامی، 4(16)، 67-84.
خضرایی راد، جواد؛ قالیباف، محمدباقر؛ احمدوند، علی محمد؛ محکی، علی اصغر(1401). راهکارهای انتقال آموزه‌های فرهنگی دفاع مقدس به نسل‌های‌آینده. مطالعات دفاع مقدس، 8(2)، 35-56.
دهخدا، علی‌اکبر(1399). لغت‌نامه دهخدا. تهران: موسسه لغت‌نامه دهخدا و مرکز بین‌المللی آموزش زبان فارسی دانشگاه تهران. بازیابی از www.dehkhoda.ut.ac.ir
زرقانی، سید هادی؛ بخشی شادمهری، فاطمه؛ حجی پناه، نرگس؛ عابدی شجاع، فرزاد(1401). بررسی و تبیین فلسفه و ماهیت دفاع مقدس از منظر حضرت امام (ره). مطالعات دفاع مقدس، 8(3)، 35-65.
سالاروند، ابراهیم(1396). تبیین جایگاه شکر و قدردانی در آموزه‌های اسلامی. معرفت، 26(241)، 47-60.
شاه نوروزی، مهدی؛ اسماعیلی، رضا؛ پرستگاری، سهیلا و امام جمعه زاده، سیدجواد. (1396). عوامل مؤثر بر ارتقا اثربخشی شیوه‌های ترویج فرهنگ ایثار و شهادت. مدیریت فرهنگی، 35-36(11).
شعبانی‌فرد، محمد و عباسی، حسین(1395). چگونگی ترویج فرهنگ ایثار و شهادت در نظام تعلیم و تربیت. مطالعات دفاع مقدس، 2(3)، 123-165.
شهرکی‌پور، حسن(1392). بررسی محتوی کتب درسی دوره راهنمایی تحصیلی در گسترش فرهنگ ایثار و شهادت. پژوهش در برنامه ریزی درسی، 2(10)، 97-108.
صباحی، مجتبی؛ محمدی، داود؛ جعفری فر، احسان(1401). بررسی مبانی فکری راهبرد دفاعی از دیدگاه حضرت امام خامنه‌ای(مدظله العالی). مطالعات دفاع مقدس، 8(1)، 167-191.
صبوری‌کزج، پرویز؛ رشیدی‌آل‌هاشم، سیدمحمدرضا و صبوری کزج، جواد(1401). تحلیل پدیدارشناسی فرهنگ ایثار و شهادت در وصیت‌نامه‌های شهدای دفاع مقدس. پاسداری فرهنگی انقلاب اسلامی، انتشار آنلاین.
عباسی‌مقدم، مصطفی(1393). نگاهی به ابعاد مفهومی و کارکردی الگو و اسوه در تربیت و تبلیغ دینی. تربیت تبلیغی (1).
علاماتی، غلامرضا(1396). راهکارهای شناخت و ترویج جایگاه زنان ایثارگر دوران دفاع مقدس با تاکید بر نقش رسانه‌های گروهی. مطالعات دفاع مقدس، 3(2)، 31-66.
غفاری، زاهد و دژگیر، مریم(1392). نقش فرهنگ ایثار و شهادت به مثابه سرمایه اجتماعی در پیشرفت نظام جمهوری اسلامی ایران از دیدگاه مقام‌معظم‌رهبری. پژوهش‌های انقلاب اسلامی، 2(5)، 99-124.
غفاری‌هشجین، زاهد؛ قربانی، سعید و رحیمیان، محمد(1396). بررسی مولفه‌های فرهنگ ایثار و شهادت در اندیشه شهید مطهری. پژوهش‌های اجتماعی اسلامی، 23(1)، 61-85.
غفاری‌هشجین، زاهد؛ کشاورز شکری، عباس و افضلیان اسلامی، موسی(1389). مولفه‌های اساسی گفتمان ایثار و شهادت در انقلاب اسلامی. مطالعات انقلاب اسلامی. 23(7)، 65-190.
الفتی، علی‌احمد(1396). مبانی جامعه‌شناسی (نسخه 2). تهران: هم‌پا.
قدم‌پور، عزت‌الله؛ گراوند، هوشنگ و سبزیان، سعید(1397). شناسایی راهکارهای مؤثر نهادینه‌سازی فرهنگ ایثار و شهادت در مدارس از نظر دانش‌آموزان پایه سوم دوره متوسطه دوم استان همدان. پاسداری فرهنگی انقلاب اسلامی، 8(8)، 107-136.
قدمی کارمزدی، فخری(1400). جایگاه ترویج فرهنگ ایثار و شهادت (از منظر قرآن و روایات). شاهد اندیشه، 1(3)، 85-104.
قربانی، سعید(1394). آسیب‌های پیشروی فرهنگ ایثار و شهادت و راهکارهای صیانت از آنها از منظر مقام‌معظم‌رهبری. مهندسی فرهنگی، 10(5)، 30-49.
کاظمی، افسانه؛ غفاری هشتجین، زاهد و کشاورزشکری، عباس(1395). بررسی مولفه‌های جمعی فرهنگ ایثار و شهادت در خاطرات آزادگان دفاع مقدس به مثابه سرمایه اجتماعی. پاسداری فرهنگی انقلاب اسلامی، 6(14)، 139-147.
مسعودی، حمید؛ اسکافی، مریم و صدیق‌اورعی، غلامرضا(1395). سیاست پژوهی ترویج فرهنگ ایثار و شهادت در سازمان‌های دولتی استان خراسان رضوی. مطالعات ملی، 17(2).
معظمی، جمیله(1399). نقش رسانه در گسترش فرهنگ ایثار و شهادت. همایش ملی بررسی ابعاد مختلف دستاوردهای دفاع مقدس. رشت: دانشگاه گیلان.
ملکی، سعید و حاتمی، داوود(1400). راهکارهای ترویج فرهنگ ایثار و شهادت در کشور به عنوان ابزاری برای مقابله با جنگ نرم دشمن. مطالعات دفاع مقدس و نبردهای معاصر، 3(5)، 75-96.
مومنی‌راد، اکبر؛ علی‌آبادی، خدیجه؛ فردانش، هاشم و مزینی، ناصر(1392). تحلیل محتوای کیفی در آیین پژوهش: ماهیت، مراحل و اعتبار نتایج. اندازه گیری تربیتی، 14(4)، 187-222.
میتنزبرگ، هنری؛ بروس، آلستراند و ژوزف، تمپل(1399). جنگل استراتژی، ترجمه محمود احمدپور داریانی، انتشارات جاجرمی، تهران
نجفی، حسن؛ عزیزی، بیتا؛ قطبی، ثریا و رهنما، اکبر(1396). واکاوی مؤلفه‌های رفتاری ایثار با رویکردی به قرآن و حدیث. پاسداری فرهنگی انقلاب اسلامی، 7(15)، 29-53.
نساج، مریم(1401). تبیین الگوی شایستگی فرماندهی و مدیریت در هشت سال دفاع مقدس؛ مطالعه موردی شهید احمد کاظمی. مطالعات دفاع مقدس، 8(3)، 67-85.
نصیری، بهاره و بختیاری، آمنه(1401). تبیین جامعه‌شناختی فرهنگ ایثار و شهادت. شاهد اندیشه، 1(5)، 33-68.
نظامی پور، قدیر(1401). هستی شناسی و معرفت شناسی سیاست خارجی ایران دوران دفاع مقدس. مطالعات دفاع مقدس، 8(1)، 35-59.
همراهی، نعمت الله؛ اکبرزاده، فریدون؛ جلال پور، شیوا؛ محقق نیا، حامد(1401). جایگاه رویکرد سیاسی ـ معنوی سرمایه‌اجتماعی در پیروزی‌های دوران دفاع مقدس. مطالعات دفاع مقدس، 8(4)، 97-114.
)