نوع مقاله : پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری رشته ایران‌شناسی، بنیاد ایران‌شناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
2 استاد روابط بین‌الملل، دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه، تهران، ایران
چکیده
یکی از فرضیات مطرح علیه ارتش جمهوری اسلامی ایران در بسیاری از آثار تولید شده پیرامون جنگ تحمیلی، فقدان برآورد اطلاعاتی از تحرکات نظامی عراق و در نتیجه غافلگیری در مقابل تهاجم سراسری عراق به ایران در سی‌ویکم شهریورماه 1359 ش. است. تکرار این کلان‌گزاره در آثار مختلف، در عمل آن را به یک مفروض بدیهی و بی‌چون و چرا در بررسی تاریخ تحولات پیش از وقوع جنگ تحمیلی رژیم بعث عراق علیه ایران تبدیل کرده است. از این رو مقاله حاضر تلاش می‌کند با استفاده از برخی اسناد و مدارک موجود در بایگانی‌های راکد ارتش جمهوری اسلامی ایران در حد فاصل سالهای 1357 تا 1359 ش. یعنی از مقطع پیروزی انقلاب اسلامی تا تهاجم سراسری عراق به خاک ایران به بررسی صحت و سقم ادعای یادشده بپردازد. این پژوهش، با روش توصیف تاریخی، در نهایت فرضیه مقاله را تایید و مشخص کرد که در بازه زمانی مورد نظر، ارتش جمهوری اسلامی ایران با رصد دقیق تحرکات نیروهای مسلح عراق و برآوردی واقع‌بینانه از توان نظامی پایین‌تر ایران به دنبال بر هم خوردن موازنه قوا دست‌کم از خردادماه 1358 ش. پیوسته احتمال حمله کشور همسایه را پیش‌بینی می‌کرد و آن را به سطوح راهبردی کشور گزارش می‌داد. به عبارت دیگر، نه تنها فرضیه غافلگیری ارتش جمهوری اسلامی ایران در برابر تهاجم عراق به ایران در شهریورماه 1359 ش. ابطال می‌شود که حتی مشخص می‌گردد مهمترین نیروی نظامی کشور، در مقطع زمانی مزبور، ضمن پیش‌بینی‌های متعدد و انعکاس مکرر خطر به رده‌های تصمیم‌ساز، در حد مقدورات زمانه، تدابیری نیز برای مقابله با وقوع حمله طراحی کرده بود.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
)