نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

2 استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

3 دانش آموخته کارشناسی ارشد جامعه شناسی سیاسی دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

امنیت، چارچوب، پایه اصلی و عنصری ضروری برای توسعه پایدار است. آنچه مبرهن است، رسیدن به امنیتی پایدار الگویی خاص را می‌طلبد. ایران طی چهل سال اخیر توانسته است در ابعاد مختلف با تهدیداتی که به اشکال متنوع با آن رو به رو بوده است؛ مقابله کند و زیر سایۀ امنیت در مسیر توسعه قرار گیرد. بعد از پایان جنگ تحمیلی و رحلت امام خمینی، بنیان‌گذار انقلاب اسلامی ایران، نه تنها تهدیدات و فشارهای دشمنان انقلاب اسلامی کاهش نیافت بلکه شیوه‌ ی مخالفان ایران اسلامی پیچیده‌تر گردید. با این حال، کشور ایران همچنان توانسته است استقلال خود را حفظ نماید و به عنوان یک بازیگر قدرتمند در منطقه ایفای نقش کند. سوال این است که چه ساختارها و تفکراتی در حوزه مباحث دفاعی باعث شده‌اند این تهدیدات خنثی گردند؟ و مهم‌ترین مبانی دفاعی ایران چیست؟ این پژوهش بر آن است به بررسی الگوی دفاعی مقام معظم رهبری تحت عنوان آرمان گرایی واقع بین، بپردازد و چگونگی تحقق این سطح از امنیت را بررسی نماید. تحقیق حاضر الگوهای دفاعی(آرمان گرایی واقع بین) رهبر انقلاب را در رسیدن به امنیت پایدار ایران از منظر مکاتب سازه‌انگارانه و نوواقع‌گرایانه، به عنوان فرضیه طرح می‌کند و ترکیبی از رویکردهای استفهامی- تفسیری و کیفی- تفسیری را به عنوان روش پژوهش به کار می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

خامنه‌ای، سید علی(1382). سند چشم انداز بیست ساله 1404. ابلاغیه به سران قوای جمهوری اسلامی ایران. تهران.
اصفهانی، اصغر صالح؛ نظامی‌پور، قدیر؛ کاظمی قمی، حسن و فرجی، ایرج(1399). الگوی جبهه مقاومت از دیدگاه امام خامنه‌ای (مدظله‌العالی)، مطالعات دفاعی استراتژیک، 18(82)، 81-98.
اکرمی نیا، محمد(1401). ویژگی‌های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دوران دفاع مقدس. مطالعات دفاع مقدس، 8(1)، 9-34.
بلیکی، نورمن(1389). طراحی پژوهش‌های اجتماعی. ترجمه حسن چاوشیان. چاپ دوم. تهران: نشر نی
پورقربان، محمد(1401). نقش انقلاب اسلامی ایران در افول قدرت آمریکا در اندیشه و مکتب دفاعی امام خامنه ای (حفظه الله). مطالعات دفاع مقدس، 8(4)، 115-142.
دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله خامنه‌ای(مدظله العالی)(1385). ظلم‌‏ستیزی، وزارت امور خارجه، روابط بین المللی [آرشیو موضوعی]. بازیابی شده در 30/2/1401، از: https://farsi.khamenei.ir/newspart-index?tid=133
دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله خامنه‌ای(مدظله العالی)(1385). محور مقاومت [آرشیو موضوعی]. بازیابی شده در 28/2/1401.
دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله خامنه‌ای(مدظله العالی)(1398). محور مقاومت [اقتدار نظامی]. بازیابی شده در 29/2/1401، از: https://farsi.khamenei.ir/keyword-content?id=1934
دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله خامنه‌ای(مدظله العالی)،(1394). محور مقاومت [آرشیو موضوعی]. بازیابی شده در 28/2/1401، از: https://farsi.khamenei.ir/newspart-index?tid=11101&p=5
دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله خامنه‌ای(مدظله العالی)،(1394). محور مقاومت [آرشیو موضوعی]. بازیابی شده در 28/2/1401، از: https://farsi.khamenei.ir/newspart-index?tid=11101&p=5
دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال و سلیمانی، فاطمه(1397). سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و هنجارسازی بین‌المللی. سیاست خارجی، 32(4)، 39-56.
سستوده، سید محمد(1385). روابط بین‌الملل از نگاه مقام معظم رهبری، حصون، 10.
صادقی اول، هادی؛ قاسمی، فرهاد و پورجم، بهاره(1395). مسابقه تسلیحاتی و مدیریت دفاع منطقه‌ای در میان کشورهای حوزه خلیج فارس(2010-1990)، مطالعات روابط بین‌الملل، 9(35)، 35، 117-140
صباحی، مجتبی؛ محمدی، داود؛ جعفری فر، احسان(1401). بررسی مبانی فکری راهبرد دفاعی از دیدگاه حضرت امام خامنه‌ای(مدظله العالی). مطالعات دفاع مقدس، 8(1)، 167-191.
عباسی، مجید(1397). نظام سلطه و تعارضات آن در روابط بین‌الملل در گفتمان مقام معظم رهبری. پژوهش‌های‌ راهبردی‌ سیاست،‌ 7(52)‌، 9-39.
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
قوام، عبدالعلی(1380). اصول سیاست خارجی و سیاست بین الملل. تهران: سمت.
کیاکجوری، کیانوش؛ اسلامی، الماس(1401). ائتلاف سازی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران: از دفاع مقدس تا محور مقاومت.. مطالعات دفاع مقدس، 8(2)، 135-161.
مرزبانی، حسین؛ ترابی، محمد؛ شیرخانی، علی(1401). نقش دیپلماسی دفاعی درتحقق امنیت تمدن اسلامی در عصر جهانی شدن. مطالعات دفاع مقدس، 8(4)، 163-188.
نظامی پور، قدیر(1401). هستی شناسی و معرفت شناسی سیاست خارجی ایران دوران دفاع مقدس. مطالعات دفاع مقدس، 8(1)، 35-59.
نظرپور، مهدی(1386). جایگاه نیروهای مسلح در نظام جمهوری اسلامی، حصون، 11، 136 – 162.
نظری، علی اشرف(1396). روش پژوهش و نگارش علمی راهنمای عملی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران
Bell D (2010b) Political realism and the limits of ethics. In: Bell D (ed.) Ethics and World Politics. Oxford: Oxford University Press, pp. 93–110
Finnemore, Martha. and Kathryn Sikkink. (1998). ‘International Norm Dynamics and Political Change’, International Organization 52(4): 887–917.
Jacobs, Andreas (2014) ‘Realism’, in Manuela Spindler and Siegfried Schieder (eds.) Theories of International Relations. Abingdon/New York: Routledge. Chapter 2.
Katzenstein, Peter. J. (1996). The Culture of National Security: Norms and Identity in World Politics. New York: Columbia University Press.
Lebow, Richard Ned (2013) ‘Classical Realism’, in Tim Dunne, Milja Kurki and Steve Smith (2010) International Relations Theories: Discipline and Diversity. Oxford: Oxford University Press. Chapters
March, James. And Johan Olsen. (1998). ‘The Institutional Dynamics of International Political Orders’, International Organization 52 (4): 943–969
Mearsheimer, John J. (2001) The Tragedy of Great Power Politics. New York: Norton.
Onuf, Nicholas G. (1989). World of our Making. Rules and Rule in Social Theory and International Relations. London: Routledge.
Pichler H-K (1998) The godfathers of ‘truth’: Max Weber and Carl Schmitt in Morgenthau’s theory of power politics. Review of International Studies 24(2): 185–200
Rendall, Matthew (2006) ‘Defensive Realism and the Concert of Europe’, Review of International Studies, 32(3): 523-40.
Stephen McGlinchey, Rosie Walters & Christian Scheinpflug (2017).International Relations Theory. Bristol, England
Waltz, Kenneth N. (1979) Theory of International Politics. New York: McGraw-Hill.
Wendt, Alexander. (1992) Anarchy is What States Make of It: The Social Construction of Power Politics’, International Organization 46(2): 391-425.
Spindler Manuela (2013).International Relations. A Self-Study Guide to Theory.Barbara Budrich Publishers Opladen. Berlin. Toronto
Gilpin, R, (1981), War and Change in World Politics, Cambridge: Cambridge University Press.