نوع مقاله : پژوهشی
نویسندگان
گروه جغرافیای سیاسی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
چکیده
برای مطالعه و بررسی جنگ‌ها و عملیات‌های نظامی در دوره‌های زمانی گوناگون و همچنین پی بردن به علل شکست‌ها و پیروزی‌ها در صحنه‌های نبرد، بایستی به عامل جغرافیا توجه ویژه‌ای نمود. عملیات فروغ جاویدان که از سوی سازمان مجاهدین خلق (منافقین) در سوم مردادماه سال 1367 و پس از پذیرش قطعنامه 598 شورای امنیت سازمان ملل متحد توسط جمهوری اسلامی ایران آغاز شده بود، با بسترها و عوامل جغرافیایی ارتباط تنگاتنگی دارد. به این معنا که علاوه بر راهبردها و تاکتیک‌های نظامی که حتماً می‌بایست با در نظر گرفتن ویژگی‌های جغرافیایی منطقه طرح‌ریزی می‌شد، علل شکست سازمان در این عملیات و در سوی مقابل پیروزی عملیات مرصاد نیز پیوستگی مستقیم و قابل ملاحظه‌ای با عوامل جغرافیایی داشته است. از این جهت، پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی - تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه‌ای و مطالعات اسنادی قصد دارد به تحلیل جغرافیایی عملیات فروغ جاویدان بپردازد و به این پرسش پاسخ دهد که عوامل جغرافیایی چه نقشی در شکست عملیات فروغ جاویدان و پیروزی عملیات مرصاد داشته‌اند؟ بررسی‌ها و نتایج پژوهش نشان داده است که عوامل طبیعی و انسانی شامل توپوگرافی منحصربه‌فرد استان کرمانشاه و موقعیت دفاعی تنگه چهارزبر واقع در 34 کیلومتری غرب کرمانشاه و همچنین ایجاد تراکم شدید انسانی و راه‌بندان سنگین توسط مردم جنگ‌زده در محدوده دشت حسن‌آباد و در محور جاده اسلام‌آباد غرب - کرمانشاه، از مهم‌ترین علل ناکامی سازمان و شکست عملیات فروغ جاویدان محسوب می‌شوند که درنهایت منجر به پیروزی عملیات مرصاد از سوی نیروهای نظامی جمهوری اسلامی ایران گردید.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
)