نوع مقاله : پژوهشی
نویسنده
استادیار گروه اجتماعی پژوهشگاه علوم انتظامی و مطالعات اجتماعی فراجا، تهران، ایران
چکیده
دفاع مقدس جمهوری اسلامی ایران، عرصه‌ای بی‌بدیل برای نمایش وحدت و همبستگی ملی بود. در این میان، نقش اقوام و عشایر، به عنوان بخش‌های اصیل و ریشه‌دار جامعه ایرانی، برجستگی خاصی داشت. هدف اصلی این پژوهش، شناسایی و تبیین ابعاد مختلف مشارکت، انگیزه‌ها، و تأثیرات حضور اقوام و عشایر ایلام در دفاع مقدس، و همچنین بررسی بازتاب این مشارکت در ساختار اجتماعی و فرهنگی این جوامع است. پژوهش حاضر با اتخاذ رویکردی کیفی و با بهره‌گیری از روش مطالعه موردی انجام شده است. جمع‌آوری داده‌ها از طریق مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته با رزمندگان، جانبازان، خانواده‌های شهدا و افراد مطلع از اقوام و عشایر استان ایلام صورت گرفته است. علاوه بر این، اسناد و مدارک مرتبط با دفاع مقدس در سطح استان، شامل خاطرات، زندگینامه‌ها، و گزارش‌های رسمی نیز مورد بررسی قرار گرفته‌اند. داده‌های جمع‌آوری‌شده با استفاده از روش تحلیل مضمون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته‌اند تا الگوها، مضامین و مفاهیم کلیدی مرتبط با نقش اقوام و عشایر در دفاع مقدس شناسایی و تبیین شوند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که اقوام و عشایر استان ایلام مشارکت فعال و گسترده‌ای در دفاع مقدس داشته‌اند. انگیزه‌های این مشارکت فراتر از وظیفه ملی بوده و شامل عواملی همچون تعصب دینی، غیرت قومی-عشایری، دفاع از خاک و ناموس، و احساس همبستگی با سایر ایرانیان بوده است. حضور مؤثر نیروهای بومی در قالب دسته‌ها و گردان‌های عشایری، آشنایی آن‌ها با جغرافیای منطقه، و بهره‌گیری از ساختار اجتماعی و روابط قبیله‌ای در پشتیبانی جنگ، از جمله ابعاد برجسته مشارکت آنان بوده است. همچنین، پژوهش نشان می‌دهد که دفاع مقدس تأثیرات عمیقی بر ساختار اجتماعی و فرهنگی این جوامع داشته است، از جمله تقویت حس هویت ملی، تغییر در نقش‌های اجتماعی، و ایجاد الگوهای جدید از ایثار و فداکاری.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
)