نوع مقاله : پژوهشی
نویسندگان
1 عضو هیئت علمی دانشگاه رازی
2 استادیار گروه حقوق، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه ، ایران.
چکیده
دفاع مقدس (جنگ ایران و عراق) به‌عنوان یک رویداد تاریخی و مذهبی، علاوه بر ابعاد نظامی، با یک بسیج اجتماعی گسترده و شکل‌گیری هویت ملی مبتنی بر آموزه‌های دینی همراه بود. این تحقیق به تحلیل سازوکارهای نهادی و گفتمانی می‌پردازد که موجب شد روحانیت و نهادهای دینی به بازیگرانی کلیدی در تداوم مقاومت تبدیل شوند. روش پژوهش، تحلیل محتوای اسناد تاریخی، سخنرانی‌های روحانیون، بیانیه‌های رسمی و مصاحبه‌های مرتبط با رزمندگان است که با رویکرد توصیفی-تحلیلی انجام شده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که روحانیت با استفاده از ابزارهایی چون فتواهای جهادی، خطبه‌های نماز جمعه و ترویج فرهنگ شهادت، نقش بی‌بدیلی در بسیج مردمی، تقویت روحیه مقاومت و مشروعیت‌بخشی به دفاع مقدس ایفا کرده است. علاوه بر این، نهادهای دینی مانند مساجد و حوزه‌های علمیه به مراکز سازمان‌دهی نیروها، آموزش ایدئولوژیک رزمندگان و مدیریت بحران‌های اجتماعی تبدیل شدند. این مشارکت نه‌تنها در تثبیت وحدت ملی در شرایط بحرانی جنگ تأثیرگذار بود، بلکه جایگاه روحانیت را به‌عنوان عاملی مؤثر در ساختار قدرت سیاسی و اجتماعی ایران تقویت نمود. نتایج پژوهش حاکی از آن است که تلفیق کارکردهای تبلیغی، آموزشی و سازمانی نهادهای دینی، نقشی محوری در تبدیل دفاع مقدس به یک گفتمان ماندگار در حافظه جمعی ایران داشته است. این مطالعه می‌تواند درک عمیق‌تری از تعامل دین و سیاست در بحران‌های ملی ارائه دهد و زمینه‌ساز پژوهش‌های تطبیقی در سایر جوامع اسلامی باشد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
)