فصلنامه علمی مطالعات دفاع مقدس

راهکارهای انتقال آموزه‌های فرهنگی دفاع مقدس به نسل‌های‌آینده

جواد خضرایی راد؛ محمدباقر قالیباف؛ علی محمد احمدوند؛ علی اصغر محکی

دوره 8، شماره 2 ، شهریور 1401، ، صفحه 35-56

چکیده

  آموزه‌های فرهنگی دفاع مقدس، مؤلفه‌ی محوری و استمرار ‌بخش انقلاب اسلامی است که باید حفظ و بازتولید شود و به نسل‌های بعد انتقال یابد، تا مبنای ارتقاء قدرت ملی، بازدارندگی ملی، پایداری ملی، توسعه بالندگی ...  بیشتر آموزه‌های فرهنگی دفاع مقدس، مؤلفه‌ی محوری و استمرار ‌بخش انقلاب اسلامی است که باید حفظ و بازتولید شود و به نسل‌های بعد انتقال یابد، تا مبنای ارتقاء قدرت ملی، بازدارندگی ملی، پایداری ملی، توسعه بالندگی و از همه مهمتر تجهیز و طی نمودن نقشه راه بلند مدت انقلاب اسلامی باشد. مقاله حاضر، برگرفته از یک پژوهش گسترده با عنوان «طرح راهبردی انتقال آموزه‌های فرهنگی دفاع مقدس به نسل‌های‌آینده»، از مطالعات گسترده اسنادی و میدانی بهره برده است. در این مقاله، مطلوبیت های راهبردی و نیز اولویت‌های اساسی و راهبردی انتقال آموزه‌های فرهنگی دفاع مقدس شناسایی شده، اهداف و راهبردهای انتقال این آموزه‌ها تعیین و نگاشت نهادی انتقال آنها تدوین، و الزامات تحقق طرح راهبردی آنها مشخص شده‌است. این دستاورد، از راه مطالعه اسناد بالادستی؛ فرامین و تدابیر امامین انقلاب اسلامی؛ سندهای راهبردی ایثار، جهاد و شهادت، مطالعه ادبیات نظری و پیشینه پژوهشی موجود، مطالعات تطبیقی، انجام مصاحبه‌های‌ عمیق با 56 نفر از خبرگان (در مرحله اول) و دریافت 40 پرسشنامه از خبرگان برای وزن دهی و سنجش پایای و روایی (در مرحله دوم) حاصل شده‌‌است. پاسخ‌های مصاحبه شوندگان و جواب‌های پاسخگویان به پرسشنامه‌ها، طی چند مرحله، همراه با برگزاری جلسات «گروه کانونی» متعدد، از سوی تیم داوران خبره، تحلیل مضمون، محوربندی و دسته بندی شد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 425.83 K

نقشحضرت آیت‌الله خامنه‌ای (مدظله العالی) در دفاع مقدس در دوران ریاست‌جمهوری(1367-1360)

سید امین حجازی

دوره 8، شماره 2 ، شهریور 1401، ، صفحه 185-209

چکیده

  جنگ هشت‌ساله رژیم بعث عراق علیه جمهوری اسلامی ایران، از بزرگ‌ترین افتخارات تاریخ ملّت ایران و نماد ایستادگی و فداکاری عمومی مردم است. آیت‌الله خامنه‌‌ای از نخستین ساعات شروع جنگ تحمیلی تا پایان آن، ...  بیشتر جنگ هشت‌ساله رژیم بعث عراق علیه جمهوری اسلامی ایران، از بزرگ‌ترین افتخارات تاریخ ملّت ایران و نماد ایستادگی و فداکاری عمومی مردم است. آیت‌الله خامنه‌‌ای از نخستین ساعات شروع جنگ تحمیلی تا پایان آن، در سطوح گوناگون سیاستگذاری، راهبردی و تاکتیکی، نقش‌های مهمی را در آن ایفا کردند. نقش آیت‌الله خامنه‌ای در دفاع مقدس را می‌توان به دو مقطع «سال اول جنگ» و «دوران ریاست‌جمهوری» تقسیم کرد. در سال اول جنگ، ایشان به عنوان نماینده امام در شورای عالی دفاع در جبهه‌ها حضور یافتند. در دوره دوم که مقارن با دوران ریاست‌جمهوری ایشان است، به دلیل منع امام خمینی(ره)، امکان حضور ایشان در جبهه‌ها وجود نداشت؛ اما به‌عنوان دومین مقام رسمی کشور، در تصمیم‌گیری‌های مرتبط با دفاع مقدس نقش داشتند. سوال مقاله این است که نقش‌های عمده آیت‌الله خامنه‌ای در دفاع مقدس در دوران ریاست‌جمهوری چه بوده است؟ فرضیه این است که نقش‌های عمده ایشان، شامل اداره امور کشور به عنوان رئیس‌جمهور، ریاست شورای عالی دفاع، ریاست شورای عالی پشتیبانی جنگ، تمشیت امور ارتش و سپاه و هدایت سیاست خارجی بوده است. تحقیق بر مبنای نتایج، از نوع کاربردی است و اسناد و اطلاعات از منابع معتبر به روش کتابخانه‌ای گردآوری شده است. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش توصیفی تاریخی استفاده شده است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 404.72 K

ویژگی‌های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دوران دفاع مقدس

محمد اکرمی نیا

دوره 8، شماره 1 ، خرداد 1401، ، صفحه 9-34

چکیده

  این مقاله به دنبال واکاوی ویژگی­های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دوران دفاع مقدس است. هدف اصلی این مقاله شناخت ویژگی­های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دوران دفاع مقدس است. سئوال مطرح شده ...  بیشتر این مقاله به دنبال واکاوی ویژگی­های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دوران دفاع مقدس است. هدف اصلی این مقاله شناخت ویژگی­های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دوران دفاع مقدس است. سئوال مطرح شده عبارتست از این که ویژگی­های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دوران دفاع مقدس کدامند؟. در قالب فرضیه تحقیق به نظر می­رسد ویژگی­های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دوران دفاع مقدس عبارت بوده است: ایدئولوژی انقلابی، عدم تعهد رادیکال، الهام‌بخشی، صدور انقلاب و ... . پژوهش از نوع کاربردی است و با روش­های توصیفی و تاریخی انجام شده است. داده­های تحقیق با روش کتابخانه­ای و ابزار اسناد و مدارک گردآوری شده و با روش تحلیل محتوا مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته­اند. نتایج تحقیق نشان می­دهد ویژگی­های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دوران دفاع مقدس عبارت بوده است: ایدئولوژی انقلابی، عدم تعهد رادیکال، الهام‌بخشی، صدور انقلاب، موازنه‌سازی، مدافع منطقه‌ای، هویت مقاومت، مدل‌سازی کنش انقلابی، کنش ژئوپلیتیکی و رهبر منطقه‌ای.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 382.09 K

هستی شناسی و معرفت شناسی سیاست خارجی ایران دوران دفاع مقدس

قدیر نظامی پور

دوره 8، شماره 1 ، خرداد 1401، ، صفحه 35-59

چکیده

  هدف این تحقیق شناخت مبانی هستی شناسانه و معرفت شناسانه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دوران دفاع مقدس است. پرسش اصلی مقاله آن است که «نشانه‌های هسته‌شناسانه و معرفت‌شناسانه سیاست خارجی ایران ...  بیشتر هدف این تحقیق شناخت مبانی هستی شناسانه و معرفت شناسانه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دوران دفاع مقدس است. پرسش اصلی مقاله آن است که «نشانه‌های هسته‌شناسانه و معرفت‌شناسانه سیاست خارجی ایران در دوران دفاع مقدس کدام است؟» فرضیه تحقیق به این موضوع اشاره دارد که «قالب‌های هستی‌شناسانه سیاست خارجی دفاع مقدس براساس آموزه‌های اسلام‌گرایی و براساس نشانه‌های جهاد و مقاومت، رهبری دینی و موعودگرایی شکل گرفته است. در‌حالی‌که قالب‌های معرفت‌شناسانه سیاست خارجی تابعی از ضرورت‌های انقلاب اسلامی ایران در حوزه دیپلماسی انقلابی، تامین حقانیت و مصلحت تاکتیکی بوده است.» تحقیق از نوع کاربردی است و با استفاده از روش های توصیفی و تاریخی انجام شده است. روش گردآوری اطلاعات میدانی است و از ابزار اسناد و مدارک برای گردآوری داده­ها استفاده شده است و داده­های گردآوری شده با روش تحلیل محتوا مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان می دهد فرضیه مطرح شده مورد تایید قرار گرفته است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 378.08 K

مطالعه جامعه شناختی نقش ورزش و نهادهای ورزشی در ساختار جنگ (نمونه موردی جنگ تحمیلی عراق علیه ایران)

رضا جهان‌فر؛ محسن مرادیان؛ عاصمه قاسمی

دوره 8، شماره 1 ، خرداد 1401، ، صفحه 61-84

چکیده

  مطالعه و پژوهش حاضر با هدف تبیین نقش ورزش و نهادهای ورزشی در ساختار جنگ (به ویژه سال‌های جنگ تحمیلی عراق علیه ایران)، انجام و برای دستیابی به اهداف اصلی و فرعی از رویکرد ترکیبی بهره گرفته شده است. پژوهشگر ...  بیشتر مطالعه و پژوهش حاضر با هدف تبیین نقش ورزش و نهادهای ورزشی در ساختار جنگ (به ویژه سال‌های جنگ تحمیلی عراق علیه ایران)، انجام و برای دستیابی به اهداف اصلی و فرعی از رویکرد ترکیبی بهره گرفته شده است. پژوهشگر به منظور اجرای پرسشنامه‌ای پایا و روا، انجام مطالعات بیشتر در مبانی نظری تحقیق و نظرسنجی‌های کارشناسانه را سرلوحه کار خود قرار داد. پایایی پرسشنامه با آلفای کرونباخ (0.892) است. پس از محاسبه نتایج پرسشنامه با Spss ، در مرحله بعدی مصاحبه با تعداد 13 نفر از خبرگان دانشگاهی، نظامی و ورزشی انجام شد. برای تحلیل محتوای مصاحبه‌ها و استخراج مقوله‌ها و مفاهیم و ارائه گزارش از نرم‌افزار Maxqda استفاده شد. در نهایت نتایج منتج از پژوهش عبارتند از؛ 1- به رغم اینکه ورزش بر ساختار جنگ اثرگذار است، ولی اثرگذاری نهادهای ورزشی در ساختار جنگ کم است. 2- اگرچه ورزش در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران اثرگذار بود ولی، نهادهای ورزشی نتوانستند به عاملی برای کاهش تنش و درگیری در این جنگ مبدل شوند. همچنین ورزش عاملی برای رونق جنگ و افزایش درگیری نظامی عراق و ایران محسوب نمی‌شود. البته حضور ورزشکاران ایرانی در جبهه توانست منجر به افزایش انگیزه حضور مردم ایران در جنگ و حمایت اجتماعی از ادامه فرایند جنگ شود. همچنین در سئوال اصلی (نقش ورزش و نهادهای ورزشی در جنگ) تعداد 6 مضمون اصلی و 22 کد، در سئوال فرعی نقش ورزش و نهادهای ورزشی در جنگ ایران-عراق، تعداد 4 مضمون اصلی و تعداد 16 کد شناسایی شد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 756.64 K

اقتصاد سیاسی ایران در دوران دفاع مقدس

ابراهیم متقی؛ مهدی قربانی

دوره 8، شماره 1 ، خرداد 1401، ، صفحه 85-109

چکیده

  هرگونه منازعه منطقه‌ای تاثیر خود را در اقتصاد سیاسی بین‌المللی به جا می‌گذارد. برخی از نظریه‌پردازان اقتصاد سیاسی بین‌المللی همانند «سوزان استرنج» به این موضوع اشاره دارند که بسیاری از جنگ‌های ...  بیشتر هرگونه منازعه منطقه‌ای تاثیر خود را در اقتصاد سیاسی بین‌المللی به جا می‌گذارد. برخی از نظریه‌پردازان اقتصاد سیاسی بین‌المللی همانند «سوزان استرنج» به این موضوع اشاره دارند که بسیاری از جنگ‌های منطقه‌ای تلاش سازمان‌‌یافته‌ای برای کنترل مجدد منابع اقتصادی خواهد بود. براساس چنین نگرشی، هرگونه تلاش برای کنترل منابع اقتصادی و راهبردی زمینه‌ لازم برای ظهور جنگ‌های منطقه‌ای جدید را به وجود می‌آورد. به همان‌گونه‌ای که جنگ‌ها رابطه درهم‌تنیده‌ای با اقتصاد سیاسی بین‌المللی دارند، با اقتصاد سیاسی کشورهای منطقه‌ای و بازیگران درگیر نیز رابطه متقابل دارد.زندگی اجتماعی و سیاسی ایران در دوران جنگ تحمیلی تحت‌تاثیر قالب‌های اقتصاد سیاسی دفاع حاصل شده است. در تبیین مقاله از روش‌شناسی تحلیل محتوا استفاده می‌شود و در تنظیم مقاله از رهیافت «رابرت گیلپین» و «سوزان استرنج» در ارتباط با شاخص‌های اقتصاد سیاسی بین‌المللی و منازعات منطقه‌ای استفاده شده است.پرسش اصلی مقاله آن است که «جنگ تحمیلی چه تاثیری بر اقتصاد سیاسی ایران به جا گذاشته است؟‌» فرضیه مقاله به این موضوع اشاره دارد که «اقتصاد سیاسی دفاع مقدس منجر به رشد اقتصادی منفی و افزایش ضریب قابلیت‌های مقاومت و راهبردی در ایران گردید.» و آنچه به عنوان یافته تحقیق می توان به آن اشاره نمود این است که؛ جنگ تحمیلی زمینه فعال سازی زیرساخت های اجتماعی، اقتصادی و راهبردی ایران را فراهم نمود و اگرچه در دوران جنگ قابلیت اثربخشی ایران کاهش پیداکرد، اما این امر در دوران بعد از جنگمنجر به بالندگی نهادهای سیاسی و اجتماعی و افزایش ضریب رشد اقتصادی و درآمد سرانه کشور گردید.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 393.05 K

راهبردهای تحقق فرماندهی و کنترل آجا در عملیات مشترک

فتح الله کلانتری؛ عبدالعلی پورشاسب

دوره 8، شماره 1 ، خرداد 1401، ، صفحه 221-250

چکیده

  ارتش ج.ا.ایران شامل چهار نیرو (زمینی، پدافند، هوایی و دریایی) با ماهیت تخصصی مجزا و فضای عملیاتی متفاوت است، تنوع در تخصص و محیط عملیاتی آجا، موجب تفاوت در راهبردها و نهایتاً انحصارطلبی فرماندهی و کنترل ...  بیشتر ارتش ج.ا.ایران شامل چهار نیرو (زمینی، پدافند، هوایی و دریایی) با ماهیت تخصصی مجزا و فضای عملیاتی متفاوت است، تنوع در تخصص و محیط عملیاتی آجا، موجب تفاوت در راهبردها و نهایتاً انحصارطلبی فرماندهی و کنترل می‌شود. الزام حضور سلاحها و تجهیزات و نیروهای متنوع با تخصص‌ها و فرهنگ سازمانی مختلف برای پاسخگویی به کنش‌های متنوع دشمن، نیاز به سامانه فرماندهی و کنترل یکپارچه و شبکه محور دارد که با توسعه ی زیر ساختهای ارتباطی امن و مستقل و پایدار و ایجاد وحدت فرماندهی، باعث همافزایی در طرحریزی، اجرا، کنترل، نظارت و ارزیابی مستمرِ عملیات مشترکِ نیروهای آجا میگردد. هدف اصلی تحقیق احصاء عوامل محیطی نقشآفرین و تدوین راهبردهای هم افزایی سامانه فرماندهی و کنترل آجا در عملیات مشترک است، نوع تحقیق کاربردی- توسعهای، روش تحقیق مرکب (توصیفی و زمینهای- موردی) با رویکرد آمیخته (کمی و کیفی) است. جامعه نمونه 74 نفر، روش جمعآوری اطلاعات میدانی و کتابخانه ای، یافته ها با استفاده از نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شده است. بر اساس نتایج تحقیق تعداد 19 عامل (7 قوت، 3 ضعف، 7 فرصت و 2 تهدید) نقش آفرین احصاء شده است. از تلفیق عوامل بالا تعداد 12 مطلوبیت و 17 چالش به دست آمده است. برابر محاسبات مشخصات منطقه راهبردی در موقعیت تهاجمی معطوف به قوت قرار دارد، بر همین اساس تعداد 7 راهبرد برای هم افزایی مولفه فرماندهی و کنترل آجا در عملیات مشترک تدوین شده است. برای تحقق راهبردها الزام های 4گانه دانشی- منابع- ساختاری و قوانین و مقرارات ارائه شده است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 825.19 K

ارائه الگوی ویژگی‌های مدیریت جهادی در فرماندهان هشت سال دفاع مقدس (پژوهشی مبتنی بر بیانات حضرت امام خمینی(ره) و امام خامنه‌ای (مدظله‌العالی))

اویس ترابی؛ هادی مراد پیری؛ علی خانی

دوره 7، شماره 3 ، آذر 1400، ، صفحه 9-31

چکیده

  هدف از تحقیق حاضر، ارائه الگوی جامعی از ویژگی‌های مدیریت جهادی در فرماندهان هشت سال دفاع مقدس می‌باشد. برای نگارش ادبیات تحقیق از روش مطالعات کتابخانه ای و برای دستیابی به هدف اصلی مقاله، از روش تحلیل ...  بیشتر هدف از تحقیق حاضر، ارائه الگوی جامعی از ویژگی‌های مدیریت جهادی در فرماندهان هشت سال دفاع مقدس می‌باشد. برای نگارش ادبیات تحقیق از روش مطالعات کتابخانه ای و برای دستیابی به هدف اصلی مقاله، از روش تحلیل مضمون یا تم با رویکرد تفسیری استفاده شده است. به این منظور، به بررسی بیانات حضرت امام خمینی (ره) در طول سال‌های 1359-1368و بیانات امام خامنه‌ای(مدظله‌العالی)، درطول سال‌های 1399-1360 پرداخته‌شده است. که در این میان، بدلیل حجم بالای سخنرانی ها ، با انتخاب و مطالعه هدفمند، بیش از 90 سخنرانی مرتبط با موضوع تحقیق مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. برای تجزیه‌وتحلیل متن سخنرانی ها، پس از مطالعه دقیق این متون و ایجادکدهای اولیه، به شناخت و پالایش مضمون‌ها فرعی پرداخته شد و سپس با دسته بندی مضمون‌های فرعی شناسایی‌شده، مضمون های استخراج گردید. جهت ترسیم شبکه مضامین از نرم‌افزار «ایکس مایند مپ» استفاده شده است. در مجموع، از مطالعات انجام شده تعداد 189 کد مفهومی (در قالب 128 مفهوم)، 55 مضمون فرعی و 13 مضمون اصلی به دست آمد که مضامین اصلی سیزده‌گانه این پژوهش عبارتند از: ایثار، مجاهدت، خدامحوری، بصیرت، خلاقیت و نوآوری، روحیه خودباوری، ساده زیستی ، روحیه خدمتگذاری، تکلیف گرایی، مدیریت و هدایت آگاهانه و دلسوزانه، کادرسازی، صداقت، عدالت.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 449.14 K

بررسی و تبیین راهبردهای دفاعی حضرت امام خمینی(رحمه الله علیه) در دفاع مقدس.

سید هادی زرقانی

دوره 7، شماره 3 ، آذر 1400، ، صفحه 33-68

چکیده

  پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، به دلیل ماهیت دینی، استقلال طلبانه و ضد استکباری نظام اسلامی، توطئه‌های مختلفی از سوی قدرت‌های بزرگ بر علیه ملت و کشور ایران طراحی و اجرا شد. حمله و تجاوز نظامی رژیم ...  بیشتر پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، به دلیل ماهیت دینی، استقلال طلبانه و ضد استکباری نظام اسلامی، توطئه‌های مختلفی از سوی قدرت‌های بزرگ بر علیه ملت و کشور ایران طراحی و اجرا شد. حمله و تجاوز نظامی رژیم بعث عراق به خاک ایران در شهریور سال 1359 به نیابت از قدرت های بزرگ و همراهی کشورهای منطقه از جمله این توطئه ها و بزرگترین آن  محسوب می‌شود. جنگ هشت ساله عراق علیه ایران، با وجود هزینه‌های فراوان مادی و تقدیم هزاران شهید و جانباز برای بقاء نظام اسلامی، دربردارنده تجربیات و تلاش‌های ارزنده‌ای بود که در تداوم بقاء و تقویت روزافزون نظام اسلامی نقش موثری داشت. از این منظر دوره دفاع مقدس به مثابه گنجینه ارزشمندی از تجربیات، سیاست ها، طرح‌ها، تدابیر و راهبردهایی است که می‌تواند به عنوان چراغ راه آینده نظام اسلامی در مقابله با تهدیدات آتی قرار گیرد. حضرت امام خمینی(رحمه الله علیه) به عنوان یک فقیه و مجتهد مسلم دینی و رهبر سیاسی آگاه در مدیریت حکیمانه دفاع مقدس نقش بی‌بدیلی داشتند و مجموعه مولفه‌ها و اصول دینی، سیاسی، اجتماعی و اخلاقی را در مدیریت دفاع مقدس در نظر داشتند. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی به بررسی و تحلیل راهبردهای دفاعی مد نظر حضرت امام خمینی(رحمه الله علیه) در دوران دفاع مقدس پرداخته است. روش پژوهش، روش تحلیل محتوای کیفی و کمّی است و با دو رویکرد قیاس و استقراء، متن صحیفه امام خمینی(رحمه الله علیه) در دوران دفاع مقدس مورد بررسی و واکاوی قرار گرفته است. برای شناخت و تبیین مفاهیم و راهبردهای دفاعی مد نظر حضرت امام خمینی(رحمه الله علیه)، مولفه های هفت گانه دفاعی شامل(فلسفه و ماهیت دفاع مقدس، فرهنگ و رفتار سازمانی نیروهای مسلح، عملیات روانی، اخلاق اسلامی در جنگ، نیروی نظامی تراز انقلاب اسلامی، نقش قدرت های جهانی در جنگ و نقش و کارکرد بسیج مردمی) ملاک قرار گرفته است. در قالب یافته های پژوهش و بر بنیاد این هفت مولفه؛ 54 مفهوم دفاعی بر اساس متن صحیفه امام خمینی(رحمه الله علیه) استخراج شده است. در ادامه با مبنای قرار دادن 54 مفهوم و با روش تحلیل محتوی کیفی و فرایند«مقوله سازی»، هفده راهبرد دفاعی مد نظر حضرت امام خمینی(رحمه الله علیه) در مولفه های هفت گانه احصاء شده است.         

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 850.78 K

« بررسی نقش جماعت اهل حق استان کرمانشاه در حماسه دفاع مقدس» (با تاکید بر دلایل همگرایی مردم اهل حق در دوران دفاع مقدس)

مرادعلی محمدی؛ طهماسب علیپوریانی؛ مسعود اخوان کاظمی

دوره 7، شماره 3 ، آذر 1400، ، صفحه 115-140

چکیده

  در جریان جنگ تحمیلی، گروه‌هایی از مردم ایران در این دفاع دینی،ملی مشارکت داشتند ازجمله آنها می‌توان به شرکت مردمانی از جامعه اهل‌حق استان کرمانشاه اشاره نمود. این مقاله با هدف تبیین نقش و جایگاه اهل ...  بیشتر در جریان جنگ تحمیلی، گروه‌هایی از مردم ایران در این دفاع دینی،ملی مشارکت داشتند ازجمله آنها می‌توان به شرکت مردمانی از جامعه اهل‌حق استان کرمانشاه اشاره نمود. این مقاله با هدف تبیین نقش و جایگاه اهل حق استان کرمانشاه دردفاع مقدس و شناسایی مهمترین دلایل همگرایی آنها در این حماسه است. برای دستیابی به این اهداف از روش کتابخانه‌ای و میدانی اقدام به جمع آوری اطلاعات شده، سپس با تجزیه و تحلیل اطلاعات بر اساس تحلیل محتوا و در بخش کمی از تحلیل آماری بهره گیری شد. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهند که اگر چه در ابتدای جنگ تحمیلی، حزب بعث عراق از این جامعه آسیب پذیر استفاده به عمل آورد و گروهی را به عنوان مهاجمین به منظور مین گذاری جاده های مرزی، خرابکاری و سایر اعمال تروریستی به کار گرفت، اما مسئولین سازمان‏ها و نهادهای نظامی، امنیتی برای جلوگیری از گسترش تهدید ایجاد شده با انجام فعالیت ها و اقدامات اساسی توانستند آن را به فرصت تبدیل نموده و ضمن جلوگیری از گسترش فعالیت خرابکارانه، از توان نیروهای اهل حق در راستای تامین امنیت منطقه و استقرار آنها در خطوط پدافندی در مقابل ارتش بعث عراق و انجام عملیات های آفندی استفاده نمایند. بر اساس این پیمایش، مهمترین دلایل همگرایی مردم اهل حق، «مشترکات دینی» ، «هدایت و رهبری و توجه فراگیر امام خمینی(ره) به وحدت بین مردم با مذاهب مختلف» ، «سلحشوری و وطن دوستی مردم غرب کشور در دفاع سرزمینی و حفظ تمامیت ارضی» و« «فرهنگ رفتاری فرماندهان و کارکنان سپاه پاسداران» مشخص گردیده است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 787.08 K

نقش دفاع مقدس بر خودکارامدی جانبازان جنگ تحمیلی شهر اهواز

جعفر ثمری صفا؛ سمیه کاظمیان؛ مژگان پوردل؛ مرضیه سلطانی

دوره 7، شماره 3 ، آذر 1400، ، صفحه 167-179

چکیده

  جنگ تحمیلی به عنوان یک عامل استرس زا می تواند منجر به عوارض ناگواری در زندگی انسانها شود. افرادی که مستقیما در جنگ تحمیلی شرکت می کنند و به نوعی در معرض تروماهای ناشی از این بلای خانمان‌سوز قرار می گیرند ...  بیشتر جنگ تحمیلی به عنوان یک عامل استرس زا می تواند منجر به عوارض ناگواری در زندگی انسانها شود. افرادی که مستقیما در جنگ تحمیلی شرکت می کنند و به نوعی در معرض تروماهای ناشی از این بلای خانمان‌سوز قرار می گیرند اولین قربانیان جنگ هستند. اثرات جنگ تحمیلی تا اعماق خانواده ها و جامعه نیز نفوذ می کند. خانواده مجروحین، معلولین، شهدا و اسرا قربانیان فراموش شده جنگ محسوب می شوند. هدف این پژوهش بررسی نقش دفاع مقدس بر خودکارآمدی جانبازان جنگ تحمیلی شهر اهواز با روش پیمایشی بود. جامعه‌ی آماری پژوهش حاضر شامل جانبازان شهر اهواز در سال 1398 بود. حجم نمونه 150 نفر از جانبازان بودند که به روش تصادفی و طبقه‌ای انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده در این پژوهش، پرسشنامه‌ی خودکارآمدی بود. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که میانگین و انحراف معیار خودکارآمدی به ترتیب برابر 44/52 و 09/7 بود. نتایج پژوهش بیانگر این بود که دفاع مقدس و به نوعی جنگ تحمیلی با اینکه اثرات منفی بر سلامت روان جانبازان داشته ولی منجر به افزایش عزت‌نفس و ارزش خود، احساس کفایت و کارآیی در برخورد با مسائل زندگی که همگی اشاره به میزان خودکارآمدی در جانبازان دارند، گشته است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 647.05 K

رفتار و عملکرد سیاسی- نظامی کشورهای منطقه در قبال جنگ تحمیلی رژیم بعث عراق علیه ایران

عبدالعلی پورشاسب؛ محسن مرادیان؛ مجید آرش

دوره 7، شماره 2 ، شهریور 1400، ، صفحه 9-47

چکیده

  باوجود آنکه کشورهای منطقه موانع زیادی سر راه جمهوری اسلامی ایران قرار داده و در روند جنگ نقش مهم و موثری ایفا کردند، مع‎الوصف هنوز این نقش به طور کامل و درخور رزمندگان شجاع ایران مورد کنکاش و مداقه قرار ...  بیشتر باوجود آنکه کشورهای منطقه موانع زیادی سر راه جمهوری اسلامی ایران قرار داده و در روند جنگ نقش مهم و موثری ایفا کردند، مع‎الوصف هنوز این نقش به طور کامل و درخور رزمندگان شجاع ایران مورد کنکاش و مداقه قرار نگرفته و نقش و چهره واقعی این کشورها برای ملت‎های منطقه حتی مردم و مسئولین ایران نمایانده نشده است. در این تحقیق اتکا به اسناد زیاد بوده و محقق ابتدا با استفاده از اسناد منتشر شده معتبر داخلی و خارجی به توصیف روابط‌ دیپلماتیک‌ کشورهای منطقه خلیج فارس با جمهوری اسلامی ایران و رژیم بعث عراق پرداخته و سپس با مراجعه به خبرگان برای تحقق اهداف تحقیق و اعتباریابی یافته‎های کتابخانه‎ای خود اقدام نموده است. نتیجه تحقیق نشان می دهد که کشورهای حامی عراق در شروع جنگ، کمک‎های تدارکاتی و اطلاعاتی زیادی انجام نداده و این کمک‎ها فقط در حد قرارداد‎هایی بود که از قبل با عراق داشتند؛ اما از زمانی که ایران وارد فضای جغرافیایی عراق ‎شد، کمک‎های خود را افزایش دادند؛ لیکن نه به اندازه‎ای که عراق پیروز شود. در انتهای جنگ که عراق دوباره بخش‎هایی از ایران را اشغال کرد هم، شاید فشار آنها بود که صدام در ایران نماند و به مرزهای بین‎المللی بازگشت. درواقع حتی کشورهای حامی صدام هم نمی‎خواستند که جنگ پیروز نظامی داشته باشد. به همین دلیل بعد از جنگ که پتانسیل نظامی صدام خیلی زیاد شده بود با حمله به او به بهانه اشغال کویت، این پتانسیل را از او گرفتند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 545.42 K

شناسایی و جاری سازی ارزش های فرماندهان دفاع مقدس (ارائه یک نظریه داده بنیاد)

پروانه غیبی؛ یوسف محمدی مقدم؛ زهرا علی پور؛ عباسعلی قیومی

دوره 7، شماره 2 ، شهریور 1400، ، صفحه 145-174

چکیده

  راهبرد های ارزشی فرماندهان، در راهبری و مدیریت فرهنگ ایثار و دلاوری نقش آفرین است. تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی بوده و سعی دارد تا با الهام از روش داده بنیاد و رویکرد تفسیری، مدل پارادایمیِ " ارزش های ...  بیشتر راهبرد های ارزشی فرماندهان، در راهبری و مدیریت فرهنگ ایثار و دلاوری نقش آفرین است. تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی بوده و سعی دارد تا با الهام از روش داده بنیاد و رویکرد تفسیری، مدل پارادایمیِ " ارزش های فرماندهان دفاع مقدس "، را کشف نماید. جمع آوری داده ها با استفاده ازروش مصاحبه نیمه ساختاریافته، در محدوده ی زمانی سال های 1399-1397 به روش کیفی صورت پذیرفته است. میدان مطالعه خبرگان فرماندهان و سرداران دوران دفاع مقدس بودند که به روش نمونه گیری هدفمند و بر مبنای شاخص اشباع نظری تعداد پانزده نفر از آنها، به عنوان نمونه ای ازجامعه ی پژوهش مورد مصاحبه قرار گرفتند. کدهای حاصل از متن گزاره ها، با استفاده از روش تحلیل محتوا احصاء شدند و سپس بر مبنای آن ها، مدل پارادایمیِ ارزش های فرماندهان دفاع مقدس به صورتی داده بنیاد شناسایی شد. پس از روایی سنجی واعتباریابی مدل کشف شده بر مبنای شاخص های الگوی داده بنیاد، روایت نظری این پژوهش با توجه به مدل احصاءشده، بدین شرح جلوه گر شد:«تجربه هشت سال دفاع مقدس با وجود رهبرانی سرآمد و آرمان‌هایی خدامحور، در بستر کهن‌الگوهای دینی و جذب کاریزماتیک پیروان با استراتژی‌های سازماندهی و همراستایی و تلفیق فرماندهی نهادی و هیأتی به پیامدهای گسترش حاکمیت قانون خدا و انگیزه خدمت‌رسانی عمومی در راهبرد های ارزشی منابع انسانی دفاع مقدس منجر شده است» . در ادامه پیشنهادهای علمی - اجرایی مبتنی بر یافته های تحقیق ارائه شده است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 585.93 K

واکاوی وتحلیل چگونگی تبادل اسرای جنگ ایران و عراق(1359-1367)

غلامرضا علاماتی

دوره 7، شماره 2 ، شهریور 1400، ، صفحه 225-247

چکیده

  واکاوی وتحلیل چگونگی تبادل اسرای جنگ ایران و عراق(1359-1367)چکیدهگرچه جنگ به‌عنوان پدیده‌ای زشت و ناپسند همزاد دیرین تاریخ بشر میباشد ولی گاه درگیر شدن در آن اجتناب‌ناپذیر است؛ زمانی که دولتی اقدام به ...  بیشتر واکاوی وتحلیل چگونگی تبادل اسرای جنگ ایران و عراق(1359-1367)چکیدهگرچه جنگ به‌عنوان پدیده‌ای زشت و ناپسند همزاد دیرین تاریخ بشر میباشد ولی گاه درگیر شدن در آن اجتناب‌ناپذیر است؛ زمانی که دولتی اقدام به جنگ و تجاوز بر علیه دولتی دیگر می‌کند ورود مردم و دولت کشور دوم برای دفاع از خود اجتنابناپذیر می‌شود. تلفات و صدمات انسانی همچون کشته یا زخمی شدن تعدادی از نیروهای درگیر و یا به اسارت درآمدن شماری دیگر از آنها جزء لاینفک جنگ است.هدف از پژوهش حاضر واکاوی تحلیل و ارزیابی عملکرد دو کشور است. برای رسیدن به این هدف از روش کتابخانه‌ای (بر پایه منابع اسنادی و کتابخانه‌ای) و رویکرد توصیفی و تحلیلی استفاده شده است. چارچوب نظری تحقیق بر مبنای قوانین کنواسیون 1949میلادی ژنو در مورد چگونگی نگهداری و تبادل اسرای جنگی تحت نظارت کمیته بین‌المللی صلیب سرخ می‌باشد.نتایج پژوهش نشان‌دهنده این است که جریان تبادل اسراء از سال 1360 شروع شده وتا سال 1382 در مراحل مختلف، تعداد 95835 نفر از اسیران دو طرف مبادله شده و به کشورشان بازگشته‌اند؛ همچنین بر اساس مستندات و صورتجلسات موجود در آرشیو اسناد درمی‌یابیم که رویکرد دولت ایران نسبت به دولت عراق مبتنی بر موازین انسانی، حقوق بین‌المللی و بشردوستانه بوده است.واژگان کلیدی:جنگ ایران و عراق، اسیران ایرانی و عراقی کمیته صلیبسرخ بین‌المللی

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 535.71 K

تأثیر سرمایه اجتماعی بر امنیت ملی در دوران دفاع مقدس

گارینه کشیشیان سیرکی

دوره 7، شماره 1 ، اردیبهشت 1400، ، صفحه 29-54

چکیده

  سرمایه اجتماعی با مؤلفه ­هایی مانند اعتماد، مشارکت، انسجام و ارزش­ها شناخته می­ شود و امنیت ­ملی توانایی یک دولت در جلوگیری از تهدید نسبت به سه مؤلفه تمامیت ارضی، جامعه و رژیم است که مهم­ترین ...  بیشتر سرمایه اجتماعی با مؤلفه ­هایی مانند اعتماد، مشارکت، انسجام و ارزش­ها شناخته می­ شود و امنیت ­ملی توانایی یک دولت در جلوگیری از تهدید نسبت به سه مؤلفه تمامیت ارضی، جامعه و رژیم است که مهم­ترین عناصر بقای دولت محسوب می شوند. امنیت­ ملی از پنج بخش امنیت­ نظامی، امنیت­ سیاسی، امنیت ­اقتصادی، امنیت ­اجتماعی و امنیت ­زیست ­محیطی تشکیل شده است. هدف از نگارش مقاله حاضر، پاسخ به این سؤال بود که سرمایه اجتماعی چه تأثیری بر امنیت ­ملی در هشت­سال دفاع مقدس داشته است؟ براین اساس، فرضیه پژوهش بر پایه مؤلفه­های بنیادین سرمایه ­اجتماعی، در تناظری مستقیم با مصادیق هشت سال دفاع مقدس، با روش تاریخی و با استفاده از ابزار اسنادی و منابع کتابخانه­ای مورد ارزیابی قرار گرفت. جمهوری اسلامی ایران درطی هشت سال جنگ تحمیلی توانست با سرودن حدیث پایداری، رشادت و دلاوری، امنیت، بقاء و عزّت را برای ملّت ایران به ارمغان آورد. یافته­ های به ­دست آمده از این مطالعه بیانگر وجود رابطه ­ای مستقیم و معنادار میان سرمایه اجتماعی و امنیت ملی بخصوص در بعد داخلی، در مطالعه موردی دفاع مقدس است. با توجه به عمق و شعاع این ارتباط به نظر می­رسد با تمرکز بر سرمایه اجتماعی بیش از سایر سرمایه ­ها به ­خوبی می­توان بر مشکلات و مصائب اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی کنونی کشور نیز فائق آمد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 502.55 K

تحلیل موانع و ارائه الگوی راهبردی عملیاتی جهت توسعه گردشگری و موزه‌های دفاع مقدس در استان خوزستان

محمد بهرام زاده

دوره 7، شماره 1 ، اردیبهشت 1400، ، صفحه 109-136

چکیده

  پدیده جنگ علی‌رغم ماهیت و زمان وقوع آن بخشی از تاریخ ملت‌هاست و به مثابه یک پدیده تاریخی در صورت‌بندی هویت و حیات اجتماعی و فرهنگی جوامع نقش اساسی ایفا می‌کند. گردشگری جنگ می‌تواند یک محور اساسی در ...  بیشتر پدیده جنگ علی‌رغم ماهیت و زمان وقوع آن بخشی از تاریخ ملت‌هاست و به مثابه یک پدیده تاریخی در صورت‌بندی هویت و حیات اجتماعی و فرهنگی جوامع نقش اساسی ایفا می‌کند. گردشگری جنگ می‌تواند یک محور اساسی در تبادل فرهنگی و یکی از وجوه قابل‌اتکا جاذبه‌های گردشگری به شمار آید. مسأله اصلی پژوهش حاضر بررسی الگوی راهبردی عملیاتی جهت توسعه گردشگری و موزه‌های دفاع مقدس در استان خوزستان چیست. از اهداف این پژوهش بررسی و تحلیل موانع و ارائه الگویی راهبردی عملیاتی جهت توسعه گردشگری موزه‌های دفاع مقدس در استان خوزستان است. این پژوهش به لحاظ هدف؛ کاربردی و روش بررسی آن، توصیفی و از نوع پیمایشی بوده است. جامعه آماری آن را کلیه گردشگران و بازدیدکننده از موزه‌های دفاع مقدس خوزستان در سال 1399 است. دراین‌بین حجم نمونه (265 نفر) تعیین گردید. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از نرم‌افزار SPSS19 استفاده‌شده است. همچنین برای سنجش قابلیت اعتماد سازه‌های مورد نظر از ضریب آلفای کرونباخ استفاده‌شده است، در ادامه جهت ارائه مدل راهبردی از تحلیل سوات بهره گرفته‌شده است. نتایج نشان می‌دهد که بیشترین تأثیر را بر گردشگری موزه‌های دفاع مقدس متغیر ضعف بازاریابی داشته با ضریب تأثیر 0.27 دارد. همچنین نتایج روش تجزیه‌وتحلیل سوات به شکل نظام‌یافته استراتژی‌ ST پیشنهاد می‌دهد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 955.48 K

مطالعه ابعاد حقوقی نسل زدایی قومیتی حلبچه؛ با مروری بر رویکرد قانون مجازات اسلامی 1392 به جنایت قتل دسته جمعی

بهروز یوسفلو؛ رامین بایرامی آرباطان

دوره 6، شماره 3 ، آذر 1399، ، صفحه 55-100

چکیده

  امروزه بیش از هر زمان دیگری ارتکاب جنایت توسط بزهکاران مرزها را درنوردیده، با ابزارهای مهلک تر ارتکاب یافته و اقوام، ادیان ، گروه ها را نشانه رفته و بزهدیدگی از حالت فردگرایانه خارج شده و بزهکار دشمن ...  بیشتر امروزه بیش از هر زمان دیگری ارتکاب جنایت توسط بزهکاران مرزها را درنوردیده، با ابزارهای مهلک تر ارتکاب یافته و اقوام، ادیان ، گروه ها را نشانه رفته و بزهدیدگی از حالت فردگرایانه خارج شده و بزهکار دشمن امنیت جامعه قلمداد شده است. یکی از مصادیق چنین جنایاتی، نسل کشی واقع در حلبچه می باشد . در این مقاله، برآنیم تا به شیوه توصیفی ـ تحلیلی به بررسی مباحث حقوقی جنایت بمباران شیمیایی حلبچه همچون، موارد نقض انواع کنوانسیون ها و مقررات بین المللی از سوی رژیم بعث عراق، تطبیق رفتار مجرمانه رژیم بعث عراق با جنایات بین المللی و تحلیل مسؤولیت کیفری دولت عراق، بررسی جنایت نسل کشی و سایر جنایات بین المللی طبق اساسنامه دیوان کیفری بین المللی ،ارزیابی نظام حقوقی ایران در جرم انگاری جنایت نسل کشی بپردازیم.مطالعات نشان میدهد، با توجه به عناصر مادی و معنوی هر یک از جنایات جنگی، جنایت علیه بشریت و نسل کشی مندرج در مواد 5 ،6 و 7 اساسنامه دیوان کیفری بین المللی،بمباران شیمیایی حلبچه مصداقی بارزی از جنایت نسل کشی است. با توجه به ظهورحقوق کیفری امنیت مدارکه متأثر از پیدایش جرایم بین المللی است، وجود خلاء قانونی شکلی و ماهوی درباره جنایت نسل کشی و کافی و شامل نبودن عناوین مجرمانه قانون مجازات اسلامی 1392 در تطبیق و تسرّی نسبت به جنایت نسل کشی و قابل تأمل بودن اِعمال صلاحیت جهانی محاکم داخلی ایران برای تعقیب و محاکمه متهمین این جنایت همگی ضرورت، رفع فوری خلاء قانونی موجود را ایجاب می نماید .

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 530.94 K

بازنمایی سبک زندگی در آگهی های تبلیغاتی مجلات خانوادگی در دوران دفاع مقدس

فرزانه بازیار

دوره 6، شماره 3 ، آذر 1399، ، صفحه 101-122

چکیده

  این مقاله بارویکرد نظریه های گیدنز و چنی در حوزه سبک زندگی و با روش نشانه شناسی، در تلاش برای پاسخ به این پرسش است که آگهی‌های تبلیغاتی مجلات خانوادگی در دوران دفاع مقدس چه سبک زندگی را بازنمایی می کردند ...  بیشتر این مقاله بارویکرد نظریه های گیدنز و چنی در حوزه سبک زندگی و با روش نشانه شناسی، در تلاش برای پاسخ به این پرسش است که آگهی‌های تبلیغاتی مجلات خانوادگی در دوران دفاع مقدس چه سبک زندگی را بازنمایی می کردند ؟ در این راستا هویت فردی، هویت اجتماعی، کالاپرستی و نظایر آن به عنوان مولفه‌های نظری سبک زندگی، در مجلات خانوادگی دوره دفاع مقدس به مثابه عناصر میدان پژوهش مورد مطالعه قرار گرفته و تحلیل و تفسیر شده اند. جامعه آماری این پژوهش، نشریات خانوادگی دوران دفاع مقدس است و نمونه آماری آن دو نشریه پر مخاطب زن روز و اطلاعات بانوان می باشد. واحد مشاهده در پژوهش حاضر تصاویر دو مجله خانوادگی زن روز و اطلاعات بانوان دوران دفاع مقدس می باشد. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که حجم اندک آگهی های تبلیغاتی در دوران دفاع مقدس به بافتار سیاسی جامعه آن زمان مربوط است که مصرف گرایی را تشویق نمی کرد. بطور کلی، آگهی‌های تبلیغاتی مجلات خانوادگی در دوران دفاع مقدس بیشتر روش زندگی بومی و نیز آموزهای اسلامی/ انقلابی را بازنمایی می‌کردند. بر این اساس می توان ادعا کرد که دستآورد پژوهشی و جامعه شناختی این مقاله تبیین رابطه جامعه و تولیدات فرهنگی است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 409.7 K

کاستی‌های نظام تقنینی کیفری در پاسخ به نیازهای شرایط جنگی: درس‌هایی از جنگ هشت‌ساله تحمیلی

محمد صالح تسخیری؛ مسعود اخوان‌فرد

دوره 6، شماره 3 ، آذر 1399، ، صفحه 123-146

چکیده

  وقوع جنگ تحمیلی هشت ساله رژیم بعث عراق و حامیان آن و استمرار تهدیدات نظامی از جانب قدرت‌های جهانی و منطقه‌ای علیه جمهوری اسلامی ایران، بیانگر لزوم آمادگی همه‌جانبه کشور برای رویارویی با این تهدیدات ...  بیشتر وقوع جنگ تحمیلی هشت ساله رژیم بعث عراق و حامیان آن و استمرار تهدیدات نظامی از جانب قدرت‌های جهانی و منطقه‌ای علیه جمهوری اسلامی ایران، بیانگر لزوم آمادگی همه‌جانبه کشور برای رویارویی با این تهدیدات و وقوع جنگ است. یکی از آمادگی‌های ضروری، آمادگی نظام تقنینی به‌شمار می‌آید. نوشتار روبرو بر موضوع کاستی‌های نظام تقنینی کیفری ایران برای رویارویی با شرایط جنگی با تکیه بر تجربه جنگ تحمیلی هشت‌ساله متمرکز شده؛ به‌گونه‌ای که رفع هر یک از آن‌ها به «نیاز ضروری نظام تقنینی کیفری» تبدیل شده است. روش تحقیق این پژوهش، توصیفی و تحلیلی می‌باشد و در برخی موارد به دلیل رویکرد تاریخی متن از روش اسنادی نیز بهره جسته است. هدف اصلی این نوشتار نیز کشف کاستی‌ها و خلأهای موجود در قوانین کیفری برای پاسخ‌دهی به نیازهای ناشی از شرایط جنگ می‌باشد. براساس یافته‌های این پژوهش، فقدان هنجارهای الزام‌آور در حوزه حقوق بشردوستانه، خلأ در نظام مجازات‌دهی اقدامات موجودیت های مادون دولت، بی‌توجهی به تصویب قوانین خاص شرایط جنگی و شرایط اضطراری و بی‌توجهی نظام تقنینی به جرم‌انگاری جنایات بین‌المللی در نظام قانون‌گذاری داخلی، مهم‌ترین کاستی‌های موجود است. به‌نظر می‌رسد که به‌دلیل گذشت سه دهه از پایان جنگ تحمیلی و استقرار امنیت در کشور، پاسخ‌گویی به این نیازها در سایه غفلت قانون‌گذار قرار گرفته‌ است. ازاین‌رو باید موضوعات یادشده با جایابی درست در قوانین مرتبط مورد توجه قرار گیرند یا اینکه مجلس شورای اسلامی با لحاظ همه ابعاد مورد نیاز و تصویب قانونی جامع در این‌خصوص، آمادگی نظام تقنینی کیفری را ارتقا بخشد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 497.54 K

معرفی پل خیبر به‌عنوان یکی از شاهکارهای مهندسی دوران دفاع مقدس (بررسی نقاط ضعف و قوت آن)

مسعود ملائی؛ محمدهادی وحیدمقدم؛ محمد هادی حاذقی

دوره 6، شماره 2 ، شهریور 1399، ، صفحه 29-45

چکیده

  در ساخت پل خیبر که به‌عنوان یکی از طولانی­ترین پل‌های شناور نظامی جهان شناخته می‌شود، از مصالح پایدار در مقابل بمباران ساخته شده است. در سال 1363 هجری‌شمسی، برخی از مهندسان نیروهای مسلح و جهاد سازندگی، ...  بیشتر در ساخت پل خیبر که به‌عنوان یکی از طولانی­ترین پل‌های شناور نظامی جهان شناخته می‌شود، از مصالح پایدار در مقابل بمباران ساخته شده است. در سال 1363 هجری‌شمسی، برخی از مهندسان نیروهای مسلح و جهاد سازندگی، به مناطق جنوبی ایران اعزام شدند و جلسه­ای با هدف ساخت پلی برای هورالعظیم تشکیل دادند. برای ساخت این پل شناور، تمامی مصالح همانند چوب، فلز، فایبرگلاس و سیستم بادی بررسی شد. در نهایت، طرح تلفیق فایبرگلاس و فوم به علت پرکردن درزها و شکاف­های ناشی از جوشکاری مطرح شد. با‌توجه‌به اینکه پل خییر، شاهکار مهندسی بوده و ساخت آن با تمام کمبودها و تحریم­ها انجام شد، ضروری است با مطالعۀ آن، از تجربیات ارزشمند آن بهرۀ کافی برد؛ ازاین‌رو، در این پژوهش، ابتدا به ضرورت و نحوۀ ساخت و سپس، نقاط ضعف و قوت پل خیبر پرداخته می‌شود.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 522.73 K

بررسی راهبردهای فرماندهی شهید امیر سپهبد علی صیاد شیرازی در دوران دفاع مقدس

سیده‌عظیمه هاشمی شیخ‌شبانی؛ عباس کشاورز شکری

دوره 6، شماره 2 ، شهریور 1399، ، صفحه 47-68

چکیده

  یکی از زوایای مهم و کمتر توجه‌شدۀ تاریخ‌نگاری جنگ تحمیلی رژیم بعثی عراق علیه ایران، بررسی نقش فرماندهان در مدیریت و تصمیم‌گیری‌های راهبردی است که نقش مهمی در سرنوشت جنگ تحمیلی داشت. شهید امیر سپهبد ...  بیشتر یکی از زوایای مهم و کمتر توجه‌شدۀ تاریخ‌نگاری جنگ تحمیلی رژیم بعثی عراق علیه ایران، بررسی نقش فرماندهان در مدیریت و تصمیم‌گیری‌های راهبردی است که نقش مهمی در سرنوشت جنگ تحمیلی داشت. شهید امیر سپهبد علی صیاد شیرازی یکی از مؤثرترین فرماندهان دوران دفاع مقدس بود که با تدبیر هوشمندانه و دقیق خود در فرماندهی، اهداف رژیم بعثی عراق را که از پشتیبانی کشورهای مختلف نیز بهره‌مند بودند، با ناکامی و شکست مواجه کرد. علاوه‌بر این، شیوه‌های مدیریتی و فرماندهی وی نیز به‌عنوان یک الگوی موفق در سطوح مختلف فرماندهی و مدیریتی برای فرماندهان و مدیران قابل‌استفاده و قابل‌انتقال به نسل‌های آینده است. از این‌رو، هدف از این پژوهش، بررسی راهبردهای فرماندهی شهید صیاد شیرازی بوده و این پرسش مطرح شده که ایشان در زمان فرماندهی‌شان، از چه راهبردهایی استفاده نموده‌اند. روش به‌کار گرفته‌شده در این پژوهش، روش کیفی بررسی مکتوبات و نوشته‌های دردسترس دربارۀ شهید صیاد شیرازی است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که شهید صیاد شیرازی به‌واسطۀ طراحی و برنامه‌ریزی دقیق عملیات‌ها، کنترل و سازمان‌دهی امور جبهه، تخصص و نبوغ نظامی و فرماندهی خود باعث موفقیت‌های چشمگیری در دوران پرافتخار دفاع مقدس شد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 266.04 K

بررسی سازوکار اقدامات نظامی، اطلاعاتی و سیاسی دولت اردن در پشتیبانی از رژیم صدام طی جنگ هشت ساله علیه ایران

محمدصادق کوشکی؛ سیدمرتضی عریضی میبدی

دوره 6، شماره 2 ، شهریور 1399، ، صفحه 69-90

چکیده

  رژیم بعثی عراق در 31 شهریورماه سال 1359 شمسی (22 سپتامبر 1980 میلادی) بنابه دلایل متعدد ژئوپولیتیک و ایدئولوژیک هشت سال جنگ ناعادلانه را علیه ایران آغاز کرد. در این جنگ، بازیگران منطقه­ای و فرامنطقه­ای بنابر ...  بیشتر رژیم بعثی عراق در 31 شهریورماه سال 1359 شمسی (22 سپتامبر 1980 میلادی) بنابه دلایل متعدد ژئوپولیتیک و ایدئولوژیک هشت سال جنگ ناعادلانه را علیه ایران آغاز کرد. در این جنگ، بازیگران منطقه­ای و فرامنطقه­ای بنابر مقتضیات و شرایط ایجاد‌شده نسبت به این رویداد واکنش نشان دادند که در این بین، نقش پادشاهی اردن به دلایل عینی و ذهنی در حمایت از رژیم بعثی صدام بیشتر مشهود بوده است. به‌گونه‌ای که در جنگ، اقدامات متعددی در راستای حمایت­های سیاسی، اطلاعاتی، نظامی و اقتصادی در سطوح منطقه­ای و بین­الملل از صدام حسین کرد و به باور بسیاری از تحلیلگران سیاسی، پادشاهی اردن به‌عنوان برجسته­ترین حامی صدام حسین در جهان عرب شناخته شده است. هدف از این پژوهش، شناخت رفتار پادشاهی اردن درقبال تجاوز رژیم بعثی عراق به ایران، چرایی اتخاذ سیاست­ها و اقدامات حیاتی نظامی ـ اطلاعاتی از جانب این نظام و بررسی رفتار اردن در جنگ و نقش ملک حسین (پادشاه اردن) در حمایت از رژیم بعثی عراق است. بر این اساس، پرسش اصلی این پژوهش آن است که سیاست و اقدامات نظامی و اطلاعاتی دولت اردن درقبال جنگ رژیم بعثی عراق علیه ایران چه بوده است. به‌دنبال آن، نویسندگان بررسی فرضیه‌ای را مبنی‌بر اینکه اردن با اتخاذ اقدامات نظامی ـ سیاسی و اطلاعاتی به حمایت از رژیم بعثی عراق در جنگ هشت‌ساله علیه ایران پرداخته، مد نظر دارند. این پژوهش به شیوۀ توصیفی ـ تحلیلی موردبررسی قرار گرفته و روش گردآوری داده­های مرتبط با پژوهش به‌صورت اسنادی است. نتایج این پژوهش نشان می­دهد که اردن با اتخاذ حیاتی­ترین اقدامات نظامی ـ اطلاعاتی، موثرترین نقش را در حفظ رژیم بعثی عراق و توسعۀ آن در جنگ تحمیلی علیه ایران داشته است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 556.99 K

حق نسخه‌برداری کتابخانه‌ها در ایران و فرانسه و تعدی از آن با نگاهی بر آیین‌نامة حفظ و نگهداری اسناد و مدارک دفاع مقدس

مسعود اخوان‌فرد؛ حمید صفرزاده بقال

دوره 6، شماره 2 ، شهریور 1399، ، صفحه 123-143

چکیده

  درحالی‌که تهیة رونوشت از آثار فکری توسط کتابخانه­های عمومی با هدف نگهداری و حفاظت از این آثار به‌عنوان یکی از استثنائات حق نشر و تکثیر در قوانین مرتبط با مالکیت فکری ایران مغفول واقع شده بود، «آیین­نامة ...  بیشتر درحالی‌که تهیة رونوشت از آثار فکری توسط کتابخانه­های عمومی با هدف نگهداری و حفاظت از این آثار به‌عنوان یکی از استثنائات حق نشر و تکثیر در قوانین مرتبط با مالکیت فکری ایران مغفول واقع شده بود، «آیین­نامة حفظ و نگهداری اسناد و مدارک دفاع مقدس» که در دی‌ماه 1397 در روزنامة رسمی منتشر شد، به‌عنوان نخستین مقرره در نظام حقوقی کشورمان نسخه‌برداری با هدف مذکور را تحت شرایطی خاص و به‌صورت نسخه­برداری الکترونیکی توسط دستگاه­های اجرایی و نهادهای وابسته به آن­ها نظیر نهاد کتابخانه­های عمومی کشور الزامی دانسته و حتی رونوشت اسناد تهیه شده را در حکم اسناد طبقه­بندی شده قرار داده است. کتابخانه­های عمومی فرانسه نیز به‌موجب قانون مالکیت فکری این کشور (اصلاحیة سپتامبر 2018) با مقاصدی همچون حفاظت از آثار علمی، قادر به تهیة رونوشت از آثار مذکور هستند. شایان ذکر است حق نسخه­برداری کتابخانه­ها در هر دو کشور موردمطالعه، شرایط خاصی داشته و نظر به جرم­انگاری عدم رعایت ضوابط جواز نسخه­برداری در این نظام­های حقوقی، مواردی چون عدم رعایت کمیت قانونی در نسخه­برداری و یا تهیة رونوشت با اهداف سوداگرانه توسط کتابداران می­تواند مسئولیت کیفری مباشر، کتابخانه و یا هر دو را به‌صورت همزمان در پی داشته باشد. روش این پژوهش، توصیفی ـ تحلیلی و هدف اصلی از آن، تبیین حقوقی امکان نسخه­برداری از آثار توسط کتابخانه­ها و بررسی نحوة ایجاد مسئولیت کیفری برای این اشخاص حقوقی در صورت تعدی از این حق است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 654.62 K

واکاوی تأثیر موقعیت ژئوپلیتیک ایران در عرصه جهانی به‌ویژه دفاع مقدس

سعید جهانگیری؛ ناصر گروسی؛ مریم خالقی نژاد

دوره 6، شماره 1 ، خرداد 1399، ، صفحه 9-30

https://doi.org/20.1001.1.25883674.1399.6.1.1.0

چکیده

   این مقاله با استفاده از روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی و کتابخانه‌ای به دنبال بررسی روند تغییر و تحولات موقعیت ژئوپلیتیک ایران در دوره‌های قبل و بعد از انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی است تا بتواند چگونگی ...  بیشتر  این مقاله با استفاده از روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی و کتابخانه‌ای به دنبال بررسی روند تغییر و تحولات موقعیت ژئوپلیتیک ایران در دوره‌های قبل و بعد از انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی است تا بتواند چگونگی و علل این روند را مورد واکاوی و بررسی ژرفتر قرار دهد. استدلال مقاله‌، این است که روند تحولات ژئوپلیتیک ایران بسیار سریع و در دهه‌های اخیر بیشتر تحت تأثیر روند تغییر و تحولات درونی جامعه‌ ایران و توان قدرت‌زایی درونی و انقلابی بوده و عوامل خارجی و بین‌المللی نقش ثانویه را در این روند داشته است. باید توجه کرد که گسترش فعالیتهای نظامی، براساس نیازهای درونی و بیرونی و کمبود تاریخی امنیت شکل گرفت که ممکن است این واقعگرایی را تکامل بخشد و در جهت ساخت نظام امنیتی پایدار و برون‌رفت از چالشهای پیش رو در این قرن بسیار اثربخش باشد. واقعگرایی ایرانی در سیر تکوینی خود از ابتدا تاکنون از واقعیت‌های عینی داخلی، جغرافیای سیاسی و چالشهای ژئوپلیتیک منطقه‌ای و بین‌المللی تأثیر پذیرفته است. هم­چنین در جهت تعقیب منافع ملی گام برداشته، در عرصه بین‌المللی با چنین رویکردی تداوم یافته و تا حدود زیادی موفق عمل کرده است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 419.4 K

دلایل تداوم جنگ و ناکامی صلح پس از فتح خرمشهر در سال 1361

حسن حضرتی؛ هادی قیصریان فرد

دوره 6، شماره 1 ، خرداد 1399، ، صفحه 85-122

https://doi.org/20.1001.1.25883674.1399.6.1.4.3

چکیده

   تنش میان رژیم بعث عراق و  کشور ایران بر سر مرزهای غربی و نیز وقوع انقلاب اسلامی، موجب شد تا وضعیت جدیدی در منطقه پدید آید که در نهایت، به جنگ تحمیلی رژیم بعث عراق علیه ایران منجر شد. اگر­چه جنگ می­توانست ...  بیشتر  تنش میان رژیم بعث عراق و  کشور ایران بر سر مرزهای غربی و نیز وقوع انقلاب اسلامی، موجب شد تا وضعیت جدیدی در منطقه پدید آید که در نهایت، به جنگ تحمیلی رژیم بعث عراق علیه ایران منجر شد. اگر­چه جنگ می­توانست به جداسازی بخش­هایی از سرزمین ایران منجر شود؛ اما، با مقاومت مردم و نیروهای نظامی، ارتش کشور متجاوز به عقب رانده شد و قسمت اعظم سرزمین­های­ اشغالی همچون خرمشهر در خرداد 1361 آزاد شد. پس از آزادسازی خرمشهر، رویکردهای متفاوتی در توقف یا تداوم جنگ شکل گرفت و این ابهام مطرح شد که چرا با وجود اقدامات میانجیگرایانه برای صلح، جنگ پایان نیافت؟ هدف این پژوهش، پاسخ به چرایی تداوم جنگ تحمیلی است که نقش و اهمیت بسیاری در روشن‌ساختن ابهامات و تاریخ‌نگاری جنگ دارد. روش نظری پژوهش براساس نظریه بازیهای «برد ـ باخت» اچ. اف­ کالاهان است. یافته­های پژوهش نشان می­دهد که دلایل ادامۀ جنگ از ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی، نظامی و ژئوپلیتیک قابل بررسی بوده است و علل ناکامی تلاشهای­ صلح‌آمیز، عدم تحقق خواسته­های طرفین و بویژه ایران در جنگ تحمیلی بود. شیوه جمع­آوری داده‌ها نیز بر اسناد منتشر نشده و مصاحبه مبتنی است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 713.39 K