فصلنامه علمی مطالعات دفاع مقدس

درس‌آموخته‌های دفاع مقدس در سیاست‌گذاری علم و فناوری دفاعی

محمدرضا قرائی آشتیانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 13 آبان 1402

چکیده

  در دوران دفاع مقدس، ایران از نظر نظامی با تحریم گسترده کشورهای غربی و شرقی مواجه شد. نیروهای مسلح با بهره‌گیری از امکانات موجود در نیروهای خلاق و نوآور خود، با تمام توان به فعالیت پرداختند و جنگ تحمیلی ...  بیشتر در دوران دفاع مقدس، ایران از نظر نظامی با تحریم گسترده کشورهای غربی و شرقی مواجه شد. نیروهای مسلح با بهره‌گیری از امکانات موجود در نیروهای خلاق و نوآور خود، با تمام توان به فعالیت پرداختند و جنگ تحمیلی را با رشادت، پایمردی، نوآوری و خلاقیت با پیروزی به پایان رساندند. پس از جنگ و در سال‌های بعد از آن، استراتژی قدرت‌های بزرگ دگرگون شده و در نتیجه تهدیدات گسترده‌ای فراروی جمهوری اسلامی ایران قرار گرفت. در این سال‌ها، جهت‌گیری دفاعی ایران در حوزه تسلیحات و دستاوردهای نظامی، مبتنی بر ضرورت‌های امنیتی بوده است. ازاین‌رو، رشد و توسعه صنعتی در بخش‌های مختلف در زمینه تولید محصولات نظامی، ازجمله تسلیحات و تجهیزات زرهی، دریایی، موشکی، هوایی و... رونق تازه‌ای یافته است و ضرورت توجه به سیاست‌گذاری با بهره‌گیری از درس آموخته‌های دفاع مقدس را دوچندان می‌نماید. هدف از انجام این تحقیق تدوین درس آموخته‌های دفاع مقدس در سیاست‌گذاری علم و فناوری دفاعی می‌باشد. نوع تحقیق کاربردی و روش انجام آن توصیفی- تحلیلی می‌باشد. روش جمع‌آوری اطلاعات کتابخانه‌ای با استفاده از ابزار فیش‌برداری است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که سیاست‌گذاری علم و فناوری دفاعی تحت تأثیر عوامل چشم‌انداز نیروهای مسلح، مأموریت و رسالت، محیط (داخلی و خارجی)، سیاست‌های دفاعی، راهبرد دفاعی، دکترین و اصول جنگ می‌باشد که می‌تواند پیامدهای راهبردی در ساختار سازمانی، سرمایه انسانی، آموزش، پژوهش، فناوری و تجهیزات و تسلیحات دفاعی را به همراه داشته باشد.

---

• مشاهده مقاله

ویژگیهای آماد و پشتیبانی جنگ های آینده برگرفته از تجربیات آماد و پشتیبانی هشت سال دفاع مقدس و جنگ های معاصر

سهیل امامیان

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 10 آذر 1402

چکیده

  جنگ آینده و ترسیم تصویر روشنی از آن همواره مشکلاتی رابرای راهبرد نویسان و تحلیل گران مسائل نظامی بوجود آورده است. موفقیت در ترسیم تصویر نزدیک به آنچه رخ خواهد داد و آمادگی برای آن، مزیت فوق العاده ای به ...  بیشتر جنگ آینده و ترسیم تصویر روشنی از آن همواره مشکلاتی رابرای راهبرد نویسان و تحلیل گران مسائل نظامی بوجود آورده است. موفقیت در ترسیم تصویر نزدیک به آنچه رخ خواهد داد و آمادگی برای آن، مزیت فوق العاده ای به هر کشور خواهد بخشید و درطول تاریخ نیز عدم موفقیت در ترسیم صحیح جنگ آینده باعث بروز شکست های سنگینی برای کشورها گردیده است. نگاه به جنگ آینده از منظرآماد و پشتیبانی دارای اهمیت خاصی است. آماد و پشتیبانی دردفاع مقدس به‌عنوان یک تجربه شگرف، ترکیبی از نسل‌های مختلف جنگ‌هابشمار میرود که مبانی شناختی خاص خود را دارد و لازم است از تجربیات این نبرد و سایر جنگ‌های معاصری که بوقوع پیوسته، بهره‌برداری کاملی جهت ارایه ویژگیهای آماد و پشتیبانی آینده صورت گیرد. از طرفی جهت پاسخگویی به صحنه‌های متنوع یک نبرد آتی که تعیین حدود آن قابل پیش‌بینی نیست، نیاز به آماد و پشتیبانی متفاوتی وجود دارد تا قدرت مقابله و هدایت انواع درگیری‌ها و جنگ‌ها در بعد داخلی و فرامرزی فراهم شود. در این مقاله، مطابق تجربیات و آموخته‌های علمی کسب شده آماد و پشتیبانی دردفاع مقدس وهمچنین تحلیل نبردهای معاصر، ویژگیهای پیشنهادی آماد و پشتیبانی جنگ های آینده بیان گردیده است. این تحقیق ازنظرنوع، کاربردی وازنظر روش، توصیفی و از نوع پیمایشی میباشد و به صورت ترکیبی )کیفی-کمی( انجام میشود. در این پژوهش، ازروش تحلیل محتوای کیفی و همچنین ازروش مقایسات زوجی جهت اولویت بندی ویژگیهای آمادوپشتیبانی برای جنگ های آینده استفاده گردیده و درانتهابا استفاده ازمقایسات زوجی تعداد ده ویژگی ارایه گردیده است.

---

• مشاهده مقاله

شناسایی و اولویت‌بندی عوامل مؤثر در تاب‌آوری امنیت داخلی در دوران دفاع مقدس با بهره‌گیری از روش FAHP

هادی مراد پیری؛ مهدی حشمتی جدید؛ پوریا فرح گل

دوره 9، شماره 2 ، شهریور 1402، ، صفحه 9-30

چکیده

  یکی از ابعاد امنیت ملی، امنیت داخلی است. امنیت داخلی به خودی خود و ناخودآگاه استقرار نمی‌یابد، لذا عواملی سبب تاب‌آوری این نوع از امنیت می‌شوند. از دوره‌های تاریخی و زمانی که امنیت داخلی ایران دچار ...  بیشتر یکی از ابعاد امنیت ملی، امنیت داخلی است. امنیت داخلی به خودی خود و ناخودآگاه استقرار نمی‌یابد، لذا عواملی سبب تاب‌آوری این نوع از امنیت می‌شوند. از دوره‌های تاریخی و زمانی که امنیت داخلی ایران دچار نوسان و تهدید می‌شد، دوران دفاع مقدس می‌بود. تجزیه و تحلیل دفاع مقدس با رویکرد نتیجه‌گرا، حاکی از آن است که امنیت داخلی در آن دورانِ پرتنش با وجود عواملی استقرار یافته است. بنابراین هدف در این پژوهش، شناسایی و اولویت‌بندی عوامل مؤثر در تاب‌آوری امنیت داخلی دوران دفاع مقدس با روش تحلیل سلسله مراتبی تصمیم فازی (FAHP) می‌باشد. شناسایی و روایی داده‌های جمع‌آوری شده با نظرخواهی خبرگان (فرماندهان وقت و یا مسئولان حاضر با تجربه دوران دفاع مقدس) همراه بود. پس از پالایش بیش از ١٠٠ عامل و محاسبه نرخ سازگاری آن‌ها، نهایتاً ٢٨ عامل جهت پژوهش حاضر از پایایی لازم برخوردار بودند. پس از فازی‌زدایی عوامل و تعیین وزن اولیه هریک، وزن نهایی و رتبه هر معیار مشخص شد. یافته‌ها حاکی از آن بود که قدرت بالای بسیج‌گری امام خمینی (ره) و رهبری ایشان، رتبه ابتدایی و بهره‌گیری از ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های موجود به صورت بهینه، رتبه انتهایی را به خود اختصاص داده‌اند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 673.96 K

نقش راهبردی نیروی هوایی ارتش در بعد اقتصادی قدرت ملی جمهوری اسلامی ایران در هشت سال دفاع مقدس

عزیز نصیرزاده؛ محسن مرادیان؛ مجید آرش

دوره 9، شماره 2 ، شهریور 1402

چکیده

  هدف تحقیق حاضر، تبیین نقش راهبردی نهاجا در پشتیبانی از بعد اقتصادی قدرت ملی جمهوری اسلامی ایران طی هشت سال دفاع مقدس بوده و از آنجا که تحقیق به دنبال واکاوی پدیده‎ای است که در گذشته شروع شده و در گذشته ...  بیشتر هدف تحقیق حاضر، تبیین نقش راهبردی نهاجا در پشتیبانی از بعد اقتصادی قدرت ملی جمهوری اسلامی ایران طی هشت سال دفاع مقدس بوده و از آنجا که تحقیق به دنبال واکاوی پدیده‎ای است که در گذشته شروع شده و در گذشته خاتمه یافته، به روش تاریخی- تحلیلی انجام شده است. این تحقیق از نوع کاربردی - توسعه‎ای بوده و از دو جامعه خبرگان و جامعه کارشناسان بهره برده است. حجم جامعه آماری 64 نفر در نظر گرفته شده که با 19 تن از آنان مصاحبه یا از آنان در جلسات خبرگی دعوت به‎عمل آمده و از مابقی نیز برای تکمیل پرسشنامة تحقیق استفاده شده است. گردآوری داده‎ها نیز با استفاده از ابزارهای مصاحبه و پرسشنامه به هر دو روش کتابخانه‎ای و میدانی صورت گرفته است. نتایج تحقیق نشان می دهند که اقتصاد عراق در نتیجة عملکرد نیروی هوایی ایران تقریباً فلج شد و اگر کمک‎های خارجی نبود، عراق نمی‎توانست در مقابل ایران دوام بیاورد. زیرا نهاجا همه پالایشگاه‎ها و نیروگاه‎هایش را منهدام کرده بود. انهدام تجهیزات و زیرساخت‎های عراق به‎خصوص زیرساخت‎های نفتی و پالایشی، حفظ صنعت نفت خودی و حفظ تمامیت ارضی کشور، مهم‎ترین اقدامات راهبردی نهاجا در جنگ تحمیلی بودند که باعث شدند ایران سربلند از جنگ بیرون بیاید.

---

• مشاهده مقاله

واکاوی نقش روحانیون در تقویت ساختار نیروهای مسلح با تاکید بر اندیشه امام خامنه ای(مدظله العالی)

محمد بیدگلی؛ اصغر رجبی ده برزوئی؛ عبدالله عراقی

دوره 9، شماره 2 ، شهریور 1402

چکیده

  نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران امروز در نگاه مردم یک نیروی مسلح توانمند، ولایی و مردمی است. روحانیون به عنوان یکی از اساسی‌ترین تکالیف خود در تقویت از انقلاب و نظام اسلامی نقش محوری داشته‌اند. صرف ...  بیشتر نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران امروز در نگاه مردم یک نیروی مسلح توانمند، ولایی و مردمی است. روحانیون به عنوان یکی از اساسی‌ترین تکالیف خود در تقویت از انقلاب و نظام اسلامی نقش محوری داشته‌اند. صرف داشتن قدرت نظامی نیروهای مسلح نمی‌تواند سبب موفقیت و پیروزی باشد، اقتدار و موفقیت در کنار تجهیزات و نیروهای نظامی با سلاح ایمان و از خودگذشتگی که توسط روحانیون ایجاد شد باعث تقویت ساختار نیروهای مسلح گردید. پرسش این است که نقش روحانیون در تقویت ساختار نیروهای مسلح با تاکید بر اندیشه امام خامنه‌ای چیست؟ پژوهشگران با استفاده از روش تحلیل مضمون، با نرم افزار MAXQDA داده‌های حاصل از سخنان امام خامنه‌ای(مدظله العالی) را مفهوم‌سازی کرده و بر اساس این مفاهیم، مضامین اولیه شامل راه درست را شناختن، تیزبین بودن، تعالی فرهنگ، شناخت واقعی، عدم بی‌انضباطی، پرکاری، پیگیری، همت جهادی، حرکت رو به جلو، درایت و قضاوت سیاسی احصاء گردید. سپس مضامین سازمان‌دهنده شامل آگاهی، زیرکی، معرفت، بینش، خستگی‌ناپذیری، علوهمت، روحیه امید، عزم، اراده، فراست و تدبیر به دست آمد. در نهایت، با ترکیب و ادغام مضامین فراگیر نزدیک به هم پنج عامل روحیه بصیرت، ترویج ارزش‌های اخلاقی، حفظ روحیه جهادی، حضور در صحنه و شناسائی خطوط فتنه و توطئه استخراج گردید.

---

• مشاهده مقاله

تبیین مفهومی موزه‌ و یادمان‌های دفاع مقدس

بهزاد وثیق

دوره 9، شماره 2 ، شهریور 1402

چکیده

  معماری و بالاخص معماری یادمانی در علل فاعلی، صوری و غایی خویش با هدف تاثیرگذاری بر جامعه هدف و انتقال مفاهیم دارد. از این‌رو، شناخت مبانی و مبادی طراحی بناها در فهم و نقد آن امری ضروری است. تاریخ معماری ...  بیشتر معماری و بالاخص معماری یادمانی در علل فاعلی، صوری و غایی خویش با هدف تاثیرگذاری بر جامعه هدف و انتقال مفاهیم دارد. از این‌رو، شناخت مبانی و مبادی طراحی بناها در فهم و نقد آن امری ضروری است. تاریخ معماری نیز در ارتباطی تنگاتنگ با وقایع اجتماعی، شکل و ساختارهایی را ارائه نموده است که از طریق آن بتواند به مثابه رسانه‌ای پایدار، مفاهیم و ارزش‌های سازندگان را بیان نماید. یکی از وقایع مهم و اصلی معاصر، انقلاب اسلامی و دوران دفاع مقدس است. انقلاب اسلامی حاوی لحن و مبانی به‌خصوصی در تمامی سطوح اجتماعی، اقتصادی و هنری است. پس از پایان جنگ، به دلایلی مانند نیاز انتقال ارزش‌های انسانی آن روزگار به نسل‌های حاضر و آینده و نیز پاسداشت شهیدان، جانبازان و ایثارگران، بناهایی تحت نام یادمان، یادبود و موزه طراحی گردید. هدف از انجام این پژوهش مقایسه تطبیقی موزه‌های جنگ و دفاع مقدس است. به منظور بررسی این موضوع ضروری است که با استفاده از نمونه‌های موردی ساخته شده و استفاده از روش‌های تحقیق توصیفی-تحلیلی به بررسی کالبد، سامانه حرکت فضایی و ریزفضاها پرداخته شود. با توجه به اهمیت موضوع و با هدف شناسایی الگوهای طراحی موزه‌های جنگ و دفاع مقدس، این پژوهش می‌کوشد تا با بررسی تطبیقی، به پرسش زیر پاسخ دهد: ویژگی‌های کالبدی-مفهومی شکل‌دهنده به موزه‌های جنگ و دفاع مقدس کدامند؟ نتایج نشان می دهد؛ موزه‌های جنگ و دفاع مقدس از لحاظ محتوا و متن کاملا متفاوت بوده به‌گونه‌ای که نمادها، فضاسازی و بیان کالبدی غیرمنطبق برهم دارند.

---

• مشاهده مقاله

شناسایی و طبقه بندی مؤلفه‌های اخلاق حرفه‌ای در آموزه‌های مکتب سلیمانی

نرجس رستگاری؛ حکیمه دانشور؛ محیا پوریزدانپناه

دوره 9، شماره 2 ، شهریور 1402

چکیده

  این مقاله با هدف بازشناسی مؤلفه‌های اخلاق حرفه‌ای از منظر شهید سلیمانی انجام‌گرفته و از روش تحلیلی- توصیفی استفاده شده است. حوزه پژوهش، کیفی از لحاظ هدف، کاربردی و از نوع تحلیل، اسنادی است. به منظور ...  بیشتر این مقاله با هدف بازشناسی مؤلفه‌های اخلاق حرفه‌ای از منظر شهید سلیمانی انجام‌گرفته و از روش تحلیلی- توصیفی استفاده شده است. حوزه پژوهش، کیفی از لحاظ هدف، کاربردی و از نوع تحلیل، اسنادی است. به منظور گردآوری داده‌های لازم برای پاسخگویی به سوال‌های پژوهش، کلیه اسناد و مدارک موجود و مرتبط با موضوع حاضر با استفاده از فرم گردآوری داده‌ها، جمع‌آوری و با شیوۀ کیفی مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفته است. از ۴ منبع مورد ارزیابی، ۲۱۸ مفهوم شناسایی و اخذ شده است که با تفکیک و دسته‌بندی این مفاهیم و شناسایی وجه مشترک و افتراق آنها تعداد ۱۰ خرده مفهوم و سپس در طی کدگذاری انتخابی، ۴ مؤلفۀ اصلی شناسایی شد که عبارتند از:. اخلاق فردی (انعطاف پذیری، همدلی، جاذبۀ عمیق)، اخلاق وظیفه‌گرایانه (تعهد، الهام بخشی، شفافیت ارتباطی)، اخلاق حقوقی (پردازش متوازان، چشم‌انداز اخلاقی)، اخلاق عدالتی (چشم‌انداز مشارکت، برون‌گرایی) و نتیجتا با ارائۀ الگوی عملی شناسایی ابعاد شخصیتی شهید حاج قاسم سلیمانی با هدف حفظ و آموزش چنین ویژگی‌های ارزشمندی به نسل های آینده سرزمینمان، ایران، این پژوهش انجام گرفت.

---

• مشاهده مقاله

علل ورود نیروهای نظامی آمریکا به خلیج‌فارس در دوران دفاع مقدس

رضا وثوقی

دوره 9، شماره 2 ، شهریور 1402

چکیده

  ایالات‌متحده آمریکا با نظر داشتن‌ منافع‌ چندگانه‌ سیاسی‌، امنیتی‌ و اقتصادی خود در منطقه‌ خلیج‌فارس‌، اغلب‌ درصدد اتخاذ رویکردی مداخله‌گرایانه در قبال‌ مناسبات‌ موجود میان‌ کشورهای منطقه‌ ...  بیشتر ایالات‌متحده آمریکا با نظر داشتن‌ منافع‌ چندگانه‌ سیاسی‌، امنیتی‌ و اقتصادی خود در منطقه‌ خلیج‌فارس‌، اغلب‌ درصدد اتخاذ رویکردی مداخله‌گرایانه در قبال‌ مناسبات‌ موجود میان‌ کشورهای منطقه‌ بوده‌ است‌؛ لذا این تحقیق باهدف بررسی علل ورود نیروهای آمریکا به خلیج‌فارس در برهه مهم دفاع مقدس انجام‌شده است. با توجه ‌به ماهیت موضوع نوع پژوهش کاربردی، روش پژوهش توصیفی با رویکرد آمیخته و روش گردآوری اطلاعات میدانی و کتابخانه‌ای می‌باشد. پس از مطالعه‌ی ادبیات و پیشینه‌ی پژوهش، علل ورود نیروهای نظامی آمریکا به خلیج‌فارس در دوران دفاع مقدس استخراج و با استفاده از پنل خبرگی احصاء و در دو بعد علل راهبردی و تاکتیکی (بهانه‌ها) دسته‌بندی گردیدند. در ادامه برای رتبه‌بندی دلایل ورود نیروهای نظامی آمریکا به خلیج‌فارس پرسش‌نامه‌ای با طیف لیکرت در پنج سطح تنظیم گردید که روایی و پایایی آن به‌وسیله‌ی تعداد ۱۰ نفر از خبرگان بررسی و درنهایت پرسشنامه نهایی تنظیم و سپس با روش نمونه‌گیری هدفمند بین ۱۰۰ نفر از کارکنان متخصص در این زمینه توزیع گردید. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که سه عامل (به ترتیب رتبه) تقابل با انقلاب اسلامی، رقابت با شوروی در چارچوب جنگ سرد و حمایت از عراق در جنگ با ایران به‌عنوان دلایل راهبردی و چهار عامل(به ترتیب رتبه) وادار نمودن ایران به پذیرش قطعنامه ۵۹۸، حمایت از آزادی دریانوردی، ایجاد امنیت برای کشورهای حاشیه جنوبی خلیج‌فارس و حمایت نظامی از آن‌ها و انهدام ناو استارک توسط عراق به‌عنوان دلایل تاکتیکی (بهانه‌ها) ورود نیروهای نظامی آمریکا به خلیج‌فارس در دوران دفاع مقدس احصاء و رتبه‌بندی شدند.

---

• مشاهده مقاله

رهیافتی بر راهبردها و اقدامات مدیریتی ترویج فرهنگ ایثار و شهادت و دستاوردهای آن

شهربانو یدالهی

دوره 9، شماره 2 ، شهریور 1402

چکیده

  فرهنگ ایثار و شهادت، از مبانی ارزشمند دین اسلام اتخاذ شده و جزو سرمایه‌های فرهنگی جامعه ایرانی است. مدیران برای ترویج این فرهنگ در جامعه، نیازمند آگاهی از راهبردهای مدیریتی کارآمد و اثربخشی هستند. آنها ...  بیشتر فرهنگ ایثار و شهادت، از مبانی ارزشمند دین اسلام اتخاذ شده و جزو سرمایه‌های فرهنگی جامعه ایرانی است. مدیران برای ترویج این فرهنگ در جامعه، نیازمند آگاهی از راهبردهای مدیریتی کارآمد و اثربخشی هستند. آنها برای آگاهی از این راهبردها، نیاز به مرجع معتبری (بیانات مقام‌معظم‌رهبری) دارند که مسیر را برای رسیدن به نهادینه‌سازی این فرهنگ در جامعه هموار سازد . هدف پژوهش حاضر، شناسایی راهبردها و اقدامات مدیریتی جهت ترویج فرهنگ ایثار و شهادت و دستاوردها آن در جامعه است. پژوهش حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی است. داده های پژوهش با استفاده از جستجوی موضوعی لغات «ایثار»و «شهادت» در بین بیانات مقام معظم رهبری (1367-1401) نمایه شده در پایگاه اینترنتی دفتر حفظ و نشر آثار ایشان در قالب فیش‌هایی گردآوری شد و با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی تحلیل گردید. یافته‌ها نشان داد که‌‌ «ارتقاء روحیه ایثار و ایثارگری»، «اسوه‌نمایی و الگوسازی از شهدا و ایثارگران»، «تنظیم و نشر آثار و وصایای گرانقدر شهیدان و بیان سیره آنها»، «زنده‌ نگه‌داشتن یاد و خاطره شهدا»، «تکریم و قدردانی از خانواده‌های شهدا و ایثارگران» و «به کارگیری حداکثری از ظرفیت رسانه‌های دیداری و شنیداری» به عنوان مهم‌ترین راهبردهای مدیریتی در زمینه ترویج فرهنگ ایثار و شهادت است. این راهبردها می‌توانند سرلوحه تصمیمات و برنامه‌های مدیریتی در سطح سازمان‌های کشور قرار گیرد که ماندگاری فرهنگ ایثار و شهادت در جامعه، پیشروی و پیشرفت و تعالی و حفظ استقلال کشور، حفظ انقلاب اسلامی، نفی سلطه‌گری و سلطه‌پذیری و حفظ حیات اسلامی جامعه را در پی خواهد داشت.

---

• مشاهده مقاله

پویش قدرت نرم در سیاست دفاعی امام‌خمینی(ره) طی دوران دفاع مقدس

حسین خانی

دوره 9، شماره 2 ، شهریور 1402

چکیده

  با آغاز تهاجم نظامی عراق علیه ایران، همان‌گونه که انقلاب ‌اسلامی با رهبری امام‌خمینی(ره) به پیروزی رسیده بود در دفاع مقدس نیز مدیریت آن با رهنمودهای ایشان ادامه یافت. وی اصل دفاع در برابر تجاوز را تـبعیت ...  بیشتر با آغاز تهاجم نظامی عراق علیه ایران، همان‌گونه که انقلاب ‌اسلامی با رهبری امام‌خمینی(ره) به پیروزی رسیده بود در دفاع مقدس نیز مدیریت آن با رهنمودهای ایشان ادامه یافت. وی اصل دفاع در برابر تجاوز را تـبعیت از حـکم خدا عنوان نموده و دفاع در برابر این جنگ تحمیلـی را نه یک جنگ تـهاجمی بـلکه دفاع از کشور و بالاتر از آن، دفاع از اسـلام تـلقـی و دفـاع از اسـلام را یک اصـل واجـب و یک تکلیف شرعی دانستند. سئوال اصلی مقاله این است که «پویش قدرت‌نرم بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران در دوران دفاع مقدس چگونه بوده است؟» فرضیه مقاله مدعی است که ایشان ضمن تشریح علل جنگ و ضرورت دفاع به طرح شعارهای اصولی در جنگ پرداخته و مؤلفه‌های راهبرد سیاست دفاعی را مبتنی بر قدرت‌نرم شکل داده است. خطوط اصلی سیاست‌های امام(ره)، متأثر از محورهایی شامل؛ «اندیشه فقهی امام(ره) در باب جهاد در اسلام»، «تجربه تاریخی امام(ره) از رفتار نظام سلطه و استکبار درکشورهای اسلامی و ایران» ، «شناخت ایشان از صدام حسین و نظام بعث عراق» و «اظهارات و اقدامات عراقی‌ها علیه ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی» است. این پژوهش با روش کیفی و تکنیک کتابخانه‌ای، تفکر سیاسی ـ دفاعی امام(ره) در برابر تهدیدات را بررسی نموده و دفاع در برابر مهاجم با هدف بازدارندگی در مقابل حمله دشمن را در سه مؤلفه «اندیشه فقهی امام‌خمینی(ره) در باب جهاد در اسلام»، «تجربه تاریخی امام‌خمینی(ره) از رفتار نظام سلطه و استکبار در کشورهای اسلامی و ایران» و «برجسته‌سازی«دفاع‌مقدس» جهت «صدور ارزش‌های انقلاب»» بازشناسی کرده است.

---

• مشاهده مقاله

نقش ایالات متحده آمریکا در شروع، تداوم و پایان جنگ رژیم بعث عراق علیه جمهوری اسلامی ایران

عبدالعلی پورشاسب؛ ابراهیم متقی؛ توحید اسدی

دوره 9، شماره 1 ، خرداد 1402، ، صفحه 9-34

چکیده

  ایالات متحده آمریکا با نظرداشت منافع چندگانه سیاسی، امنیتی و اقتصادی خود در منطقه خلیج فارس، همواره رویکردی مداخله‌‌گرایانه در قبال مناسبات موجود میان کشورهای منطقه اتخاذ کرده است. این رویکرد در عمل ...  بیشتر ایالات متحده آمریکا با نظرداشت منافع چندگانه سیاسی، امنیتی و اقتصادی خود در منطقه خلیج فارس، همواره رویکردی مداخله‌‌گرایانه در قبال مناسبات موجود میان کشورهای منطقه اتخاذ کرده است. این رویکرد در عمل در قالب اشکال متنوعی از جمله پیمان‌های امنیتی، کمک‌های مالی، فروش تسلیحات، فشارهای اقتصادی، مداخلات نظامی جلوه‌گر شده است. در چنین بستری، توجه ویژه به نقش متغیر ایالات متحده در تحولات منطقه خلیج فارس ضرورتی مضاعف می‌یابد و این امر در رابطه با جنگ تحمیلی رژیم بعث علیه جمهوری اسلامی ایران نیز قابل توجه است. بر این اساس، در این مقاله نویسندگان می‌کوشند با کاربست رویکردی کیفی به این پرسش پاسخ دهند که نقش ایالات متحده آمریکا در شروع، تداوم و پایان این جنگ چه بوده است. مدعای این پژوهش پس از بازخوانی تحلیلی اقدامات متعدد ایالات متحده طی سال‌های جنگ آن است که الگوی رفتاری این کشور در این سال‌ها از حالتی آونگی برخوردار بوده است که مبتنی بر آن از یک‌سو دست به ایجاد کمربند منطقه‌ای حمایت از رژیم بعثی عراق زده و از سویی دیگر در صدد محدودسازی توان نظامی و ایدئولوژیک جمهوری اسلامی ایران برآمده است. عملکرد منحصربفرد ایالات متحده طی جنگ تحمیلی متأثر از یک راهبرد کلان منفعت‌محور با هدف غایی تأمین منافع چندگانه این کشور در منطقه خلیج فارس دنبال شده است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 577.4 K

بررسی و تحلیل نقش کمیتۀ تبلیغات و روابط عمومی در نگهداری اسرای عراقی در دوران دفاع مقدس

غلامرضا علاماتی؛ امین محمدی

دوره 9، شماره 1 ، خرداد 1402، ، صفحه 35-60

چکیده

  یکی از ابعاد مهم تبلیغاتی که عراق تمرکز زیادی بر آن گذاشته بود، تبلیغات همه‌جانبه علیه اسیرداری ایران بود؛ به ویژه زمانی که نیروهای متجاوز بعثی در نبرد رودررو با ایران در جبهه‌ها شکست می‌خوردند یا ...  بیشتر یکی از ابعاد مهم تبلیغاتی که عراق تمرکز زیادی بر آن گذاشته بود، تبلیغات همه‌جانبه علیه اسیرداری ایران بود؛ به ویژه زمانی که نیروهای متجاوز بعثی در نبرد رودررو با ایران در جبهه‌ها شکست می‌خوردند یا ایران با عملیات‌های پی‌درپی ضربات مهلکی بر آن‌ها وارد می‌کردند، و نیز زمانی که اخباری مبنی بر پناهندگی نیروها و اسرای عراقی در ایران انتشار می‌یافت، فعالیت‌های تبلیغاتی عراق علیه اسیرداری ایران دو چندان می‌شد. در سراسر تاریخ دفاع مقدس، عراق با استفاده از دستگاه پرنفوذ تبلیغاتی‌شان به صورت مداوم ایران را به دروغ متهم به کشتار و شکنجۀ اسرای عراقی می‌کردند. واکنش ایران نسبت به تبلیغات سوء عراق، تشکیل کمیتۀ تبلیغات و روابط عمومی به عنوان زیرمجموعۀ کمیسیون ادارۀ اسرای عراقی بود که هدفش مقابله با تبلیغات دشمن دربارۀ اسیرداری ایران بود. در پژوهش پیش رو تلاش داریم با روش توصیفی و تحلیلی و بر اساس اسناد و مدارک آرشیوی ضمن بررسی ضرورت تشکیل کمیتۀ تبلیغات و روابط عمومی در دوران دفاع مقدس، به بررسی عملکرد این کمیته در مواجهه با تبلیغات عراق علیه اسیرداری جمهوری اسلامی ایران بپردازیم.یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد جمهوری اسلامی ایران برای مقابله با تبلیغات رژیم عراق، کمیتۀ تبلیغات و روابط عمومی را تشکیل داد که وظیفۀ اصلی آن انعکاس رفتار واقعی اسیرداری ایران بود. در این راستا، این کمیته با برگزاری نمایشگاه‌های صنایع دستی اسرا، همچنین با دعوت از خبرنگاران داخلی و خارجی به اردوگاه‌ها، وضعیت اسرای عراقی از نظر اسکان، خوراک و پوشاک، بهداشت و آموزش و کار را به جهانیان منعکس می‌کرد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 350.06 K

مؤلفه ها و شاخص های دفاع مقدس در تثبیت انقلاب اسلامی

رجب اکبر زاده؛ مهدی محمدزاده بنی طرفی؛ سیدامیر سخاوتیان

دوره 9، شماره 1 ، خرداد 1402، ، صفحه 61-81

چکیده

  انقلاب اسلامی در مسیر تثبیت خود، از آغازین روزهای پیدایش، با چالش‌های بسیاری روبرو گشت که یکی از مهمترین آنان هشت سال دفاع مقدس است. تهاجم رژیم بعثی عراق به ایران اسلامی با حمایت قدرتهای بزرگ جهانی صورت ...  بیشتر انقلاب اسلامی در مسیر تثبیت خود، از آغازین روزهای پیدایش، با چالش‌های بسیاری روبرو گشت که یکی از مهمترین آنان هشت سال دفاع مقدس است. تهاجم رژیم بعثی عراق به ایران اسلامی با حمایت قدرتهای بزرگ جهانی صورت پذیرفت. در مقابل رزمندگان اسلام نیز با رشادت و ابتکار عمل، توانستند این دوران سخت را با سربلندی پشت سر بگذارند. رشادت، اخلاص و ابتکار عمل رزمندگان اسلام توانست که سبب استحکام انقلاب اسلامی و راهگشای مسائل پیش روی او گردد. لذا هشت سال دفاع مقدس تأثیر مثبت بر انقلاب اسلامی داشته است که شناخت مؤلفه‌ها و شاخص‌های این تأثیر می‌توان ما را در شناخت الگوی دفاع مقدس در حل مسائل جدید پیش روی انقلاب اسلامی یاری رساند. از این رو؛ شناخت مؤلفه‌ها و شاخص‌های حاصل از هشت سال دفاع مقدس، یک امر ضروری و مسئله مرکزی این پژوهش است. نوشتار حاضر اطلاعات و داده‌ها را به صورت کتابخانه‌ای جمع آوری و به صورت توصیفی-تحلیلی بررسی می‌نماید. البته الگوی حاصل از مؤلفه‌ها و شاخص‌ها را به پژوهش آینده می‌سپارد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 278.14 K

سیاستگذاری در حوزه پژوهش دفاع مقدس: راهکار‌هایی برای مقابله با آسیب‌های پژوهشی

سیدمهدی حسینی گل‌افشانی؛ اصغر محمدی فاتح

دوره 9، شماره 1 ، خرداد 1402، ، صفحه 105-127

چکیده

  دفاع‌‌‌‌‌‌‌ مقدس بخش مهم و تعیین‌کننده‌ای از تاریخ معاصر کشور است و به ‌منظور استفاده مطلوب از دستاوردهای آن، نیازمند پژوهش موشکافانه، علمی و دقیق از دفاع مقدس هستیم. در همین‌راستا تحقیق حاضر ...  بیشتر دفاع‌‌‌‌‌‌‌ مقدس بخش مهم و تعیین‌کننده‌ای از تاریخ معاصر کشور است و به ‌منظور استفاده مطلوب از دستاوردهای آن، نیازمند پژوهش موشکافانه، علمی و دقیق از دفاع مقدس هستیم. در همین‌راستا تحقیق حاضر به دنبال شناسایی و رتبه‌بندی راهکارهای پژوهش در حوزه دفاع مقدس به منظور مقابله با آسیب‌های پژوهشی این حوزه و ارائه آن به سازمان‌های متولی، برای سیاستگذاری در این حوز‌ه بوده است. این مقاله براساس هدف تحقیق کاربردی، براساس رویکرد تحقیق، ترکیبی (کیفی- کمی) و براساس روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بود. گردآوری داده، با روش مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی (ابزار مصاحبه و پرسشنامه) انجام شد. جامعه آماری در بخش کیفی خبرگان دفاع مقدس بود که به ‌شکل هدفمند و قضاوتی انتخاب شدند. مصاحبه تا نفر پانزدهم ادامه و با اشباع نظری داده‌ها و تکرار موارد قبل متوقف شد. جامعه آماری در بخش کمی، شامل تعداد 20 نفر از متخصصان این حوزه بود که به رتبه‌بندی راهکارها پرداختند. یافته‌های پژوهش نشان داد که تعداد 20 راهکار پژوهشی موثر برای مقابله با آسیب‌های پژوهشی حوزه دفاع مقدس وجود دارد. این راهکارها از طریق آزمون فریدمن و میانگین رتبه‌بندی و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 461.75 K

بررسی زمینه‌های ژئوپلیتیکی بروز جنگ تحمیلی عراق علیه ایران

محسن رادمهر؛ عباس علی پور؛ حسن سعادتی

دوره 8، شماره 4 ، اسفند 1401، ، صفحه 43-67

چکیده

  عامل جغرافیا و ژئوپلیتیک نقش انکارناپذیری در وقوع جنگ‌ها ایفا می‌کنند. دولتمردان کشورهایی که با محدودیت‌های ژئوپلیتیکی روبه‌رو هستند، غالباً برای تغییر این وضعیت، دیدگاه‌های توسعه‌طلبانه‌ای نسبت ...  بیشتر عامل جغرافیا و ژئوپلیتیک نقش انکارناپذیری در وقوع جنگ‌ها ایفا می‌کنند. دولتمردان کشورهایی که با محدودیت‌های ژئوپلیتیکی روبه‌رو هستند، غالباً برای تغییر این وضعیت، دیدگاه‌های توسعه‌طلبانه‌ای نسبت به همسایگان خود دارند. کشور ایران نیز با توجه به موقعیت ژئوپلیتیکی‌اش، همواره مورد تهدید قرار گرفته است. جنگ هشت‌ساله عراق علیه ایران، به عنوان یکی از مهم‌ترین جنگ‌های دوره معاصر تا حد زیادی متأثر از ژئوپلیتیک و عامل جغرافیا بوده است. هدف این پژوهش بررسی و تبیین زمینه‌های ژئوپلیتیکی بروز جنگ تحمیلی عراق علیه ایران می‌باشد. درواقع پژوهش حاضر در پی پاسخ به این سؤال است که مهم‌ترین زمینه‌های ژئوپلیتیکی بروز جنگ تحمیلی عراق علیه ایران کدم‌اند؟ این پژوهش بر اساس ماهیت و روش، توصیفی- تحلیلی محسوب می‌شود. اطلاعات موردنیاز به شیوه اسنادی و با مراجعه به منابع معتبری چون کتب، مقالات و گزارش‌های معتبر گردآوری شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که جنگ تحمیلی عراق علیه ایران در بستر سه سطح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی به وقوع پیوست. بنا به این یافته‌ها، عوامل ژئوپلیتیکی بروز جنگ در سطح ملی به عوامل سرزمینی و قلمرویی، ژئواکونومیک، ژئوکالچر، هیدروپلتیک، سیاسی، ژئواستراتژی و نظامی؛ در سطح منطقه‌ای به عوامل سرزمینی، ژئواکونومیک، ژئوکالچر، سیاسی، ژئواستراتژی و نظامی و در سطح بین‌الملل به عوامل ژئواکونومیک، ژئوکالچر، سیاسی، ژئواستراتژی و نظامی قابل‌تقسیم و بررسی است.واژگان کلیدی: ژئوپلیتیک، ایران، عراق، جنگ تحمیلی، تنش و منازعه

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.23 M

بررسی الگوی معماری منابع انسانی دوران دفاع مقدس از دیدگاه فرماندهان

هادی مراد پیری؛ مهدی حشمتی جدید؛ مصطفی غفاری اصل

دوره 8، شماره 4 ، اسفند 1401، ، صفحه 69-94

چکیده

  بروز تحولات گسترده در جهان و تاثیرات عمیق آن بر فضای داخلی کشور، لزوم استفاده از روش‌های موفق اداره منابع انسانی را بیش از پیش پررنگ می‌کند. یکی از برهه‌های درخشان اداره منابع انسانی، دوران دفاع مقدس ...  بیشتر بروز تحولات گسترده در جهان و تاثیرات عمیق آن بر فضای داخلی کشور، لزوم استفاده از روش‌های موفق اداره منابع انسانی را بیش از پیش پررنگ می‌کند. یکی از برهه‌های درخشان اداره منابع انسانی، دوران دفاع مقدس است. استفاده حداکثری از منابع انسانی، شناخت شاخصه‌های نیروی انسانی کارآمد و ایجاد مزیت رقابتی در ساختار از جمله مهم‌ترین شاخص‌ها در بازشناسی الگوی معماری منابع انسانی دوران دفاع مقدس است. تحقیق حاضر سعی دارد با استفاده از دیدگاه‌های فرماندهان، الگوی معماری منابع انسانی دوران دفاع مقدس را کشف نماید. پژوهش حاضر در دسته‌بندی پژوهش‌های کیفی قرار دارد و شیوه گردآوری داده‌ها، روش مصاحبه می‌باشد. داده‌های مذکور با روش تحلیل محتوا، تجزیه و تحلیل شده‌است. حجم نمونه 11 نفر بوده و نمونه‌گیری به صورت هدفمند انجام شده و تا ایجاد اشباع نظری ادامه یافته‌است. در نهایت و با طی نمودن مراحل پژوهش، در مرحله اول کدگذاری 90 کد و در گام بعدی، 33 مقوله از فیش‌ها استخراج گردید و در گام آخر و کدگذاری نهایی نیز 5 مضمون از معماری منابع انسانی استخراج و رتبه‌بندی شد. روایت نظری این پژوهش بدین شرح متبلور شد: «تجربه هشت سال دفاع مقدس جزو درخشان‌ترین نقاط تاریخی کشور از لحاظ مدیریت و معماری منابع انسانی است. مضامین شاخص معماری منابع انسانی از دید فرماندهان دفاع مقدس به ترتیب عبارتند از: مومن به خدا، جوان بودن، عملیاتی بودن، دارای خلاقیت و شجاع بودن». در پایان نیز پیشنهاداتی برای تحقیقات آتی ارایه شده است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 988.91 K

جایگاه رویکرد سیاسی ـ معنوی سرمایه‌اجتماعی در پیروزی‌های دوران دفاع مقدس

نعمت الله همراهی؛ فریدون اکبرزاده؛ شیوا جلال پور؛ حامد محقق نیا

دوره 8، شماره 4 ، اسفند 1401، ، صفحه 95-112

چکیده

  پژوهش حاضر باهدف ارزیابی جایگاه رویکرد سیاسی ـ معنوی سرمایه‌ اجتماعی در پیروزی‌های دوران دفاع مقدس به روش کتابخانه‌ای به نگارش درآمده‌است. سؤال اصلی دراین نوشتار این‌است‌که، آیا عوامل معنوی سرمایه ...  بیشتر پژوهش حاضر باهدف ارزیابی جایگاه رویکرد سیاسی ـ معنوی سرمایه‌ اجتماعی در پیروزی‌های دوران دفاع مقدس به روش کتابخانه‌ای به نگارش درآمده‌است. سؤال اصلی دراین نوشتار این‌است‌که، آیا عوامل معنوی سرمایه ‌اجتماعی درروند پیروزی‌های دوران دفاع مقدس تأثیرگذار بوده است؟ درپاسخ آن، می‌توان این فرضیه را در نظر گرفت: جمهوری‌اسلامی ایران توانسته است درفرایند تحولات دفاع مقدس، علاوه بر مقاومت و وادارنمودن دشمن متجاوز به عقب‌نشینی، در حوزه دیپلماسی منطقه‌ای و بین‌المللی نقش‌آفرینی و تصمیم سازی نماید. بر این اساس یافته‌ها نشان می‌دهد: سرزمین ایران در طول تاریخ خود به‌خصوص در دویست سال گذشته موردتهاجم دشمنان قرارگرفته و بخش‌هایی از مناطق راهبردی خود را ازدست‌داده است. اما در حماسه هشت سال دفاع مقدس با توجه به رهبری کاریزمایی امام خمینی‌(ره) و بهره‌مندی از آموزه‌های دینی و تشیع انقلابی، شهادت گرایی روحیه ایثار و فداکاری درراه خدا، فرهنگ مهدویت و غیبت و... توده‌های مردم به سمت جبهه‌های جنگ هجوم آوردند و رزمندگان ایرانی در یک جنگ نامتقارن، دشمن متجاوز را وادار به عقب‌نشینی و شکست نمودند. یکی از شاخص‌های مهم این‌تحقیق که آن را با سایر پژوهش‌ها متفاوت می‌سازد نقش باورهای عمیق مذهبی و قدرت معنوی در پیروزی‌های رزمندگان ایرانی درروند تحولات جنگ تحمیلی عراق علیه ایران می‌باشد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 428.38 K

جوهره فرماندهی؛ استعدادهای بنیادین فرماندهی در فرماندهان شهید دفاع مقدس

عبدالحمید بیات؛ محمدمهدی حیدری دلگرم

دوره 8، شماره 4 ، اسفند 1401، ، صفحه 187-209

چکیده

  فرماندهی یکی از بنیادین‌ترین مولفه‌ها در موفقیت یک سازمان نظامی است. نشان‌گذاری یک فرد در جایگاه فرماندهی، اگر مبتنی بر استعدادیابی دقیقی نباشد، همه فرایندهای جانشین‌پروری از جمله آموزش و تجربه‌اندوزی ...  بیشتر فرماندهی یکی از بنیادین‌ترین مولفه‌ها در موفقیت یک سازمان نظامی است. نشان‌گذاری یک فرد در جایگاه فرماندهی، اگر مبتنی بر استعدادیابی دقیقی نباشد، همه فرایندهای جانشین‌پروری از جمله آموزش و تجربه‌اندوزی و ارتقای آن فرد را دچار اختلال کرده و در نهایت منجر به تضعیف سازمان نظامی شود. به همین دلیل لازم است استعدادیابی به مثابه اولین و ای‌بسا مهم‌ترین گام در جانشین‌پروری با دقتی مضاعف صورت گیرد. از آن جا که در دوران انقلاب اسلامی، تجربه دفاع مقدس به عنوان تجربه‌ای موفق و کارآمد پذیرفته شده است، ببرسی آن دوران به مثابه تجربه‌زیسته موفق مد نظر قرار گرفته است. در این پژوهش تلاش شده با مطالعه زندگی بیست نفر از فرماندهانِ شهید دفاع مقدس، استعدادهای بنیادین فرماندهی که میان همه آنان مشترک بوده، احصا گردد. این استعدادهای بنیادین به هنگام شکوفا شدن، می‌توانند شایستگی‌های مورد نیاز برای جایگاه فرماندهی را در فرد فراهم آورند. در پژوهش حاضر گردآوری داده‌های پژوهش به روش مطالعات اسنادی و کتابخانه‌ای صورت پذیرفته و در مواردی که منابع موجود دارای نقص بوده‌اند، به مصاحبه با نزدیکان آنان اقدام شده است. تحلیل داده‌ها به روش تحلیل مضمون انجام شده است. پس از کدگذاری باز و رسیدن به مضامین فرعی و اصلی نتایج تحقیق نشان داد استعدادهای بنیادین فرماندهی شامل «عقل»، «بزرگی روح»، «بزرگواری روح»، «قوت روح» و «ویژگی‌های جسمانی» می‌باشد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 772.58 K

احصا و تعیین روابط عوامل برتری‌ساز عملیات‌های پیروزمندانه دفاع مقدس

حمیدرضا ضرغامی؛ سهراب صادقی

دوره 8، شماره 4 ، اسفند 1401، ، صفحه 211-233

چکیده

  با توجه به اهمیت استفاده از تجارب موفق در بهبود عملکرد از سویی و از دیگر سو اهمیت دفاع مقدس و عملیات‌های پیروزمندانه آن و لزوم استفاده از این تجارب فاخر، در این پژوهش به شناسایی و تعیین روابط (اولویت) ...  بیشتر با توجه به اهمیت استفاده از تجارب موفق در بهبود عملکرد از سویی و از دیگر سو اهمیت دفاع مقدس و عملیات‌های پیروزمندانه آن و لزوم استفاده از این تجارب فاخر، در این پژوهش به شناسایی و تعیین روابط (اولویت) عوامل برتری‌ساز عملیات‌های پیروزمندانه دفاع مقدس پرداخته شده است. بدین منظور ابتدا با رویکرد تحلیل کیفی و با استفاده از نظرات تعداد 10 نفر از خبرگان و پژوهش‌گران شاخص دفاع مقدس عوامل کلیدی موفقیت که از پیشینه‌‌های پژوهشی بدست آمده بود مورد بررسی و تعدیل قرار گرفت و تعداد 12 عامل به عنوان عوامل مؤثر انتخاب شد. پس از ارائه مدل مفهومی و تدوین پرسشنامه کمی مبتنی بر شیوه دیماتل و تکمیل پرسشنامه توسط خبرگان شاخص این حوزه، به تعیین تأثیر و تاثر عوامل بر یکدیگر پرداخته شد و اولویت‌بندی عوامل با استفاده از روش دیماتل صورت گرفت. نتایج اولویت‌بندی براساس شدت مطلق اثرات در چهار سطح دسته‌بندی شدند. پنج اولویت اول عوامل از جهت اثرگذاری بیشتر بر سایر عوامل عبارتند از: 1) ولایت‌مداری و اطاعت‌پذیری از فرمانده، 2) معنویت گرایی، فرهنگ ایثار و ازخودگذشتگی و شجاعت، 3) آموزش متناسب و یکپارچه نیروها، 4) بهره‌گیری از نیروی جوانی، 5) ابتکار و خلاقیت در عملیات. تحلیل یافته‌ها در این پژوهش که با رویکردی نوآورانه و استفاده از شیوه‌ اختصاصی دیماتل برای تعیین الگوی تأثیر و تأثر عوامل بر یکدیگر انجام شده، می‌تواند زمینه بهبود عملکرد و توجه بیشتر به عوامل سرنوشت‌ساز و ارزش‌آفرین در عرصه‌های مختلف مدیریتی در سطح کشوری و لشکری مهیا نماید.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 821.27 K

بررسی و تبیین فلسفه و ماهیت دفاع مقدس از منظر حضرت امام (ره)

سید هادی زرقانی؛ فاطمه بخشی شادمهری؛ نرگس حجی پناه؛ فرزاد عابدی شجاع

دوره 8، شماره 3 ، آذر 1401، ، صفحه 35-65

چکیده

  با حمله نظامی عراق به ایران، نظام نوپای جمهوری اسلامی ایران با یکی از بزرگترین تهدیدات سیاسی-امنیتی مواجه شد. حضرت امام به عنوان رهبر انقلاب، در مواجهه با این تهدید، تدابیر و راهبردهای مختلفی را مدنظر ...  بیشتر با حمله نظامی عراق به ایران، نظام نوپای جمهوری اسلامی ایران با یکی از بزرگترین تهدیدات سیاسی-امنیتی مواجه شد. حضرت امام به عنوان رهبر انقلاب، در مواجهه با این تهدید، تدابیر و راهبردهای مختلفی را مدنظر داشتند که مجموعه آنها را می توان در قالب مفهوم «مدیریت دفاعی» حضرت امام مطرح کرد. این پژوهش به دنبال بررسی و تحلیل«فلسفه و ماهیت دفاع مقدس» از منظر امام(ره) و مبتنی بر متن«صحیفه امام» می باشد. روش پژوهش، روش تحلیل محتوای ترکیبی(کیفی وکمّی) است و با دو رویکرد قیاس و استقراء، متن صحیفه امام (ره) در دوران دفاع مقدس مورد بررسی و واکاوی قرار گرفته است. بر اساس فرایند «کد گذاری و مقوله بندی»، مهمترین تدابیر و راهبردهای حضرت امام احصا گردید. یافته های پژوهش نشان می دهد، دربین مفاهیم مولفه «فلسفه و ماهیت دفاع مقدس»، سه مفهوم «جنگ عقیده و جنگ اسلام و کفر»، «احیای ارزش های اسلامی و دینی» و «مبارزه با سلطه و استکبار قدرت ها» بالاترین فراوانی را داشته اند. حضرت امام برای مشروعیت بخشی به جنگ و دفاع مقدس، سه راهبرد مشخص شامل «تبیین فلسفه جنگ و دفاع از منظر دینی و عقیدتی»،«تبیین فلسفه جنگ از منظر امت محوری و جهانی اندیشی» و «تبیین فلسفه جنگ از منظر ملت محوری و حکومت محوری» را مد نظر داشتند. با عنایت به محوریت رضای الهی در منظومه فکری و عقیدتی حضرت امام، راهبرد «تبیین فلسفه جنگ و دفاع از منظر دینی و عقیدتی» مهمترین راهبرد محسوب می شود و میزان بالای فراوانی مفاهیم این راهبرد نیز موید این مطلب است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.54 M

مبانی فقهی جنگ تحمیلی به عنوان( جرم سازمان یافته ی بغی) و راهکارهای مقابله با آن از دیدگاه امام خمینی (ره)

تیمور طاهرلو؛ طیبه عارف نیا؛ فریبا پهلوانی

دوره 8، شماره 3 ، آذر 1401، ، صفحه 87-108

چکیده

  جنگ تحمیلی بین جمهوری اسلامی ایران و رژیم بعثی عراق ازشهریور 1359تا مرداد1367 ه ش به طول انجامید امام خمینی ره با استناد به آیه 9 سوره حجرات، تجاوز رژیم بعثی عراق را تحت عنوان جرم بغی معرفی میکند ؛ در فقه اسلامی ...  بیشتر جنگ تحمیلی بین جمهوری اسلامی ایران و رژیم بعثی عراق ازشهریور 1359تا مرداد1367 ه ش به طول انجامید امام خمینی ره با استناد به آیه 9 سوره حجرات، تجاوز رژیم بعثی عراق را تحت عنوان جرم بغی معرفی میکند ؛ در فقه اسلامی نسبت به باغیان ابتدا با مذاکره به راه های مسالمت آمیز دعوت می شوند و در صورت عدم تاثیر به جنگ با باغیان پرداخته می شود ولی در اینکه دارای تشکیلات باشند یا نباشند در برخورد با زخمی ها و فراریان و اسرای باغیان حکم متفاوتی صادر می شود. راهکارهای امام خمینی ره در مقابله با این جرم من جمله دعوت کشورهای اسلامی به دفع تجاوز باغیان طبق آیه شریفه 9حجرات،فرماندهی کل قوا ، جلوگیری از انحلال ارتش و تشکیل سپاه و بسیج مستضعفین و تشکیل شورای عالی دفاع قبل از جنگ،تاسیس جهاد سازندگی ،حکم تشکیل نیروهای سه گانه سپاه،و تاسیس شورای عالی پشتیبانی جنگ و بالاخره پیام های سرنوشت سازی که در عملیات های مختلف جنگ میداد،می باشد. نتایج حاصل از تحقیق روش تحلیلی - توصیفی و کتابخانه ای بوده که به جرم انگاری و حکم این جرم در مذاهب اسلامی پرداخته و بالاخره راهکارهای مقابله با این جرم از دیدگاه امام خمینی بررسی می شود

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 374.17 K

نقش فرهنگ دینی ومعنوی و بن‌مایه‌های عرفانی در افزایش استقامت و قدرت رزمی رزمندگان درهشت سال دفاع مقدس از دیدگاه شهیدآوینی

سیده زهرا حسینی نیا؛ صابر امامی؛ امیر اسماعیل آذر

دوره 8، شماره 3 ، آذر 1401، ، صفحه 135-155

چکیده

  پژوهش حاضر در نظر دارد کتاب گنجینۀآسمانی آوینی را از منظر تأثیر نیروهای معنوی و دینی در ارتقای روحیۀ رزمی رزمندگان دفاع مقدس بررسی کند؛ بنابراین برای فهم بهتر تلاش آوینی در ارائۀ بعد معنوی رزمندگان هشت ...  بیشتر پژوهش حاضر در نظر دارد کتاب گنجینۀآسمانی آوینی را از منظر تأثیر نیروهای معنوی و دینی در ارتقای روحیۀ رزمی رزمندگان دفاع مقدس بررسی کند؛ بنابراین برای فهم بهتر تلاش آوینی در ارائۀ بعد معنوی رزمندگان هشت سال جنگ و تأثیر آن در توانایی رزمی آنان، باید ارتباط بینامتنی کلام آوینی و ادبیات دینی وعرفانی زبان و ادبیات فارسی موردتوجه قرارگیرد. این مقاله با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی با رویکرد مقایسه‌ای به بررسی استفادۀ گفتارمتن‌های آوینی از متون کهن معنوی و عرفانی ادب فارسی و تأثیر این باورها برچگونگی رزم رزمندگان جمهوری اسلامی ایران می‌پردازد. بدین منظور بن‌مایه‌هایی مانند نیت، یقین، ایثار و شهادت را به‌عنوان مهم‌ترین شاخص‌های معنوی گفتارمتن‌های شهیدآوینی که در فرهنگ دینی و عرفان اسلامی تجلی کرده‌اند و در افزایش استقامت و قدرت رزمی رزمندگان میهن اسلامی تأثیر داشته‌اند در نظر می‌گیرد. میزان و چگونگی استفادۀ آوینی از این بن‌مایه‌ها را برای نشان‌دادن ابعاد معنوی رزمندگان در جهت تقویت قدرت رزمی و استقامت آنان، بررسی می‌کند این بررسی نشان می‌دهد هرچه نیروی معنوی و روحیه دینی قوی‌ترباشد توکل به خدا و اعتقادات قلبی برای مقاومت و ایثار رزمندگان در برابر دشمنان بیشتر می‌شود. نتایج این پژوهش مؤید این است که مرتضی آوینی برای توصیف مشاهدات خود از جنگ، از مضامین عرفانی کلاسیک، تأثیر پذیرفته و به این مفاهیم جنبه‌ای پویا و زنده داده و آنها را در اثرِ خود با صورت‌بندی معاصر با رنگ و پرتوی از حماسه و معنا، درجهت انگیزه و توان بخشی رزمندگان به کار گرفته است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 757.21 K

کاوشی در سبک زندگی همسران شهدا جنگ تحمیلی: یک مطالعه کیفی

مرضیه محمدی نیکو؛ یاسر رضاپور میرصالح؛ شکوفه متقی دستنائی

دوره 8، شماره 3 ، آذر 1401، ، صفحه 157-183

چکیده

  هدف پژوهش حاضر بررسی کیفی ابعاد سبک‌زندگی همسران شهدا دوران 8 ساله دفاع مقدس بود. روش پژوهش حاضر کیفی با رویکرد پدیدارشناختی بود. جامعه پژوهش حاضر، تمامی همسران شهدا شهر یزد بودند که از این میان 17 نفر ...  بیشتر هدف پژوهش حاضر بررسی کیفی ابعاد سبک‌زندگی همسران شهدا دوران 8 ساله دفاع مقدس بود. روش پژوهش حاضر کیفی با رویکرد پدیدارشناختی بود. جامعه پژوهش حاضر، تمامی همسران شهدا شهر یزد بودند که از این میان 17 نفر بر اساس شیوه نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. افرادی برای شرکت در پژوهش انتخاب شدند که بر اساس نمره برش در پرسشنامۀ سلامت‌ عمومی‌ گلدبرگ (1972) از سلامت بالایی برخوردار بودند. انتخاب حجم نمونه تا حد اشباع نظری در پژوهش‌های کیفی انجام شد. ابزار مورد استفاده در پژوهش مصاحبه نیمه ساختار یافته بود که از این طریق معیارها، ویژگی‌ها و مقوله‌های مرتبط با سبک زندگی سالم بر اساس نظر همسران شهدا استخراج گردید. برای تحلیل داده‌ها از شیوه تحلیل مضمون به روش کلایزی استفاده شد. نتایج نشان داد سبک زندگی همسران شهدا دارای چهار بعد سلامت روان، روابط و مشارکت اجتماعی، گرایش معنوی و مدیریت اخلاقی بود که به دو دسته سبک زندگی متمرکز به سلامت روانی- اجتماعی (آینده‌نگری، استقلال، تعامل اجتماعی و ..) و سبک زندگی متمرکز به گرایش معنوی-اخلاقی ( عبادت و بندگی، ایمان به خدا، تعهد اخلاقی و ..) طبقه‌بندی شد. بر اساس یافته‌های پژوهش می‌توان گفت الگوی خاصی از سبک زندگی که توسط همسران شهدا استخراج شد، می تواند به پیامدهای مثبت روانشناختی در آن‌ها منجر شود.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 618.25 K

به کارگیری تسلیحات شیمیایی توسط رژیم بعث عراق بر علیه جمهوری اسلامی ایران از منظر حقوق مسئولیت بین‌المللی کشورها

محمد ستایش پور

دوره 8، شماره 3 ، آذر 1401، ، صفحه 209-226

چکیده

  تسلیحات شیمیایی، به رغم فناوری ساده، قدرت تخریب بسیار بالایی دارند. نیروهای رژیم بعث با حمایت کشورهای دیگر، به کارگیری تسلیحات شیمیایی علیه ایران را از 23 دی ماه 1359، یعنی از همان اوان آغاز دفاع مقدس، آغاز ...  بیشتر تسلیحات شیمیایی، به رغم فناوری ساده، قدرت تخریب بسیار بالایی دارند. نیروهای رژیم بعث با حمایت کشورهای دیگر، به کارگیری تسلیحات شیمیایی علیه ایران را از 23 دی ماه 1359، یعنی از همان اوان آغاز دفاع مقدس، آغاز کردند و این کار روز به روز رو به تزاید گذاشت. تعداد حملات عراق در نمودار رشد نسبی، در حدود ده حمله در سال 1359 بوده و این در حالی است که قریب به 45 حمله در سال 1367 انجام داده است که بدون تردید، با همکاری دیگر کشورها، از جمله و به ویژه آمریکا، بوده است. مقاله پیش رو بر آن شده است تا به موضوع به کار گیری تسلیحات شیمیایی در دفاع مقدس از منظر حقوق مسئولیت بین‌المللی کشورها بپردازد. فرضیه مقاله این است که مسئول دانستن یک کشور بابت آن عمل متخلفانه بین‌المللی، مانع از مسئول دانستن کشور یا کشورهای دیگر دانسته نمی‌شود. سطور حاضر، یک پژوهش کیفی و تحلیلی است و روش پژوهش به مفهوم تحقیقات کمّی در آن وجود ندارد. راستی آزمایی فرضیه این پژوهش از طریق توصیف، تحلیل منطقی و بررسی منابع حقوق بین‌الملل عمومی است. مقاله پیش رو از رهگذر تحلیل گزاره‌های حقوقی بین‌المللی استدلال کرده است که مضاف بر رژیم بعث، مسئولیت بین-المللی کشورهای دیگر، از جمله و به ویژه آمریکا بابت نقشی که در کمک یا مساعدت ایفا کرده‌اند محقق است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 659.74 K

راهکارهای انتقال آموزه‌های فرهنگی دفاع مقدس به نسل‌های‌آینده

جواد خضرایی راد؛ محمدباقر قالیباف؛ علی محمد احمدوند؛ علی اصغر محکی

دوره 8، شماره 2 ، شهریور 1401، ، صفحه 35-56

چکیده

  آموزه‌های فرهنگی دفاع مقدس، مؤلفه‌ی محوری و استمرار ‌بخش انقلاب اسلامی است که باید حفظ و بازتولید شود و به نسل‌های بعد انتقال یابد، تا مبنای ارتقاء قدرت ملی، بازدارندگی ملی، پایداری ملی، توسعه بالندگی ...  بیشتر آموزه‌های فرهنگی دفاع مقدس، مؤلفه‌ی محوری و استمرار ‌بخش انقلاب اسلامی است که باید حفظ و بازتولید شود و به نسل‌های بعد انتقال یابد، تا مبنای ارتقاء قدرت ملی، بازدارندگی ملی، پایداری ملی، توسعه بالندگی و از همه مهمتر تجهیز و طی نمودن نقشه راه بلند مدت انقلاب اسلامی باشد. مقاله حاضر، برگرفته از یک پژوهش گسترده با عنوان «طرح راهبردی انتقال آموزه‌های فرهنگی دفاع مقدس به نسل‌های‌آینده»، از مطالعات گسترده اسنادی و میدانی بهره برده است. در این مقاله، مطلوبیت های راهبردی و نیز اولویت‌های اساسی و راهبردی انتقال آموزه‌های فرهنگی دفاع مقدس شناسایی شده، اهداف و راهبردهای انتقال این آموزه‌ها تعیین و نگاشت نهادی انتقال آنها تدوین، و الزامات تحقق طرح راهبردی آنها مشخص شده‌است. این دستاورد، از راه مطالعه اسناد بالادستی؛ فرامین و تدابیر امامین انقلاب اسلامی؛ سندهای راهبردی ایثار، جهاد و شهادت، مطالعه ادبیات نظری و پیشینه پژوهشی موجود، مطالعات تطبیقی، انجام مصاحبه‌های‌ عمیق با 56 نفر از خبرگان (در مرحله اول) و دریافت 40 پرسشنامه از خبرگان برای وزن دهی و سنجش پایای و روایی (در مرحله دوم) حاصل شده‌‌است. پاسخ‌های مصاحبه شوندگان و جواب‌های پاسخگویان به پرسشنامه‌ها، طی چند مرحله، همراه با برگزاری جلسات «گروه کانونی» متعدد، از سوی تیم داوران خبره، تحلیل مضمون، محوربندی و دسته بندی شد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 694.06 K