فصلنامه علمی مطالعات دفاع مقدس

ارائه الگوی ویژگی‌های مدیریت جهادی در فرماندهان هشت سال دفاع مقدس (پژوهشی مبتنی بر بیانات حضرت امام خمینی(ره) و امام خامنه‌ای (مدظله‌العالی))

اویس ترابی؛ هادی مراد پیری؛ علی خانی

دوره 7، شماره 3 ، آذر 1400، ، صفحه 9-31

چکیده

  هدف از تحقیق حاضر، ارائه الگوی جامعی از ویژگی‌های مدیریت جهادی در فرماندهان هشت سال دفاع مقدس می‌باشد. برای نگارش ادبیات تحقیق از روش مطالعات کتابخانه ای و برای دستیابی به هدف اصلی مقاله، از روش تحلیل ...  بیشتر هدف از تحقیق حاضر، ارائه الگوی جامعی از ویژگی‌های مدیریت جهادی در فرماندهان هشت سال دفاع مقدس می‌باشد. برای نگارش ادبیات تحقیق از روش مطالعات کتابخانه ای و برای دستیابی به هدف اصلی مقاله، از روش تحلیل مضمون یا تم با رویکرد تفسیری استفاده شده است. به این منظور، به بررسی بیانات حضرت امام خمینی (ره) در طول سال‌های 1359-1368و بیانات امام خامنه‌ای(مدظله‌العالی)، درطول سال‌های 1399-1360 پرداخته‌شده است. که در این میان، بدلیل حجم بالای سخنرانی ها ، با انتخاب و مطالعه هدفمند، بیش از 90 سخنرانی مرتبط با موضوع تحقیق مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. برای تجزیه‌وتحلیل متن سخنرانی ها، پس از مطالعه دقیق این متون و ایجادکدهای اولیه، به شناخت و پالایش مضمون‌ها فرعی پرداخته شد و سپس با دسته بندی مضمون‌های فرعی شناسایی‌شده، مضمون های استخراج گردید. جهت ترسیم شبکه مضامین از نرم‌افزار «ایکس مایند مپ» استفاده شده است. در مجموع، از مطالعات انجام شده تعداد 189 کد مفهومی (در قالب 128 مفهوم)، 55 مضمون فرعی و 13 مضمون اصلی به دست آمد که مضامین اصلی سیزده‌گانه این پژوهش عبارتند از: ایثار، مجاهدت، خدامحوری، بصیرت، خلاقیت و نوآوری، روحیه خودباوری، ساده زیستی ، روحیه خدمتگذاری، تکلیف گرایی، مدیریت و هدایت آگاهانه و دلسوزانه، کادرسازی، صداقت، عدالت.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 452.2 K

بررسی و تبیین راهبردهای دفاعی حضرت امام خمینی(رحمه الله علیه) در دفاع مقدس.

سید هادی زرقانی

دوره 7، شماره 3 ، آذر 1400، ، صفحه 33-68

چکیده

  پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، به دلیل ماهیت دینی، استقلال طلبانه و ضد استکباری نظام اسلامی، توطئه‌های مختلفی از سوی قدرت‌های بزرگ بر علیه ملت و کشور ایران طراحی و اجرا شد. حمله و تجاوز نظامی رژیم ...  بیشتر پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، به دلیل ماهیت دینی، استقلال طلبانه و ضد استکباری نظام اسلامی، توطئه‌های مختلفی از سوی قدرت‌های بزرگ بر علیه ملت و کشور ایران طراحی و اجرا شد. حمله و تجاوز نظامی رژیم بعث عراق به خاک ایران در شهریور سال 1359 به نیابت از قدرت های بزرگ و همراهی کشورهای منطقه از جمله این توطئه ها و بزرگترین آن  محسوب می‌شود. جنگ هشت ساله عراق علیه ایران، با وجود هزینه‌های فراوان مادی و تقدیم هزاران شهید و جانباز برای بقاء نظام اسلامی، دربردارنده تجربیات و تلاش‌های ارزنده‌ای بود که در تداوم بقاء و تقویت روزافزون نظام اسلامی نقش موثری داشت. از این منظر دوره دفاع مقدس به مثابه گنجینه ارزشمندی از تجربیات، سیاست ها، طرح‌ها، تدابیر و راهبردهایی است که می‌تواند به عنوان چراغ راه آینده نظام اسلامی در مقابله با تهدیدات آتی قرار گیرد. حضرت امام خمینی(رحمه الله علیه) به عنوان یک فقیه و مجتهد مسلم دینی و رهبر سیاسی آگاه در مدیریت حکیمانه دفاع مقدس نقش بی‌بدیلی داشتند و مجموعه مولفه‌ها و اصول دینی، سیاسی، اجتماعی و اخلاقی را در مدیریت دفاع مقدس در نظر داشتند. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی به بررسی و تحلیل راهبردهای دفاعی مد نظر حضرت امام خمینی(رحمه الله علیه) در دوران دفاع مقدس پرداخته است. روش پژوهش، روش تحلیل محتوای کیفی و کمّی است و با دو رویکرد قیاس و استقراء، متن صحیفه امام خمینی(رحمه الله علیه) در دوران دفاع مقدس مورد بررسی و واکاوی قرار گرفته است. برای شناخت و تبیین مفاهیم و راهبردهای دفاعی مد نظر حضرت امام خمینی(رحمه الله علیه)، مولفه های هفت گانه دفاعی شامل(فلسفه و ماهیت دفاع مقدس، فرهنگ و رفتار سازمانی نیروهای مسلح، عملیات روانی، اخلاق اسلامی در جنگ، نیروی نظامی تراز انقلاب اسلامی، نقش قدرت های جهانی در جنگ و نقش و کارکرد بسیج مردمی) ملاک قرار گرفته است. در قالب یافته های پژوهش و بر بنیاد این هفت مولفه؛ 54 مفهوم دفاعی بر اساس متن صحیفه امام خمینی(رحمه الله علیه) استخراج شده است. در ادامه با مبنای قرار دادن 54 مفهوم و با روش تحلیل محتوی کیفی و فرایند«مقوله سازی»، هفده راهبرد دفاعی مد نظر حضرت امام خمینی(رحمه الله علیه) در مولفه های هفت گانه احصاء شده است.         

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 851.62 K

واکاوی مسئله چراغ سبز دولت کارتر به صدام بر اساس اسناد تازه منتشر شده وزارت خارجه آمریکا

فؤاد ایزدی؛ حکیمه سقای بی ریا؛ علیرضا ثمودی

دوره 7، شماره 3 ، آذر 1400، ، صفحه 91-114

چکیده

  مقاله حاضر در پی یافتن نقش دولت کارتر در شروع جنگ تحمیلی است. یکی از ابهامات تاریخی در رابطه با تجاوز صدام به خاک ایران، مسئله مسئولیت دولت کارتر در تحریک صدام به تجاوز به خاک ایران است. پژوهش حاضر با اتخاذ ...  بیشتر مقاله حاضر در پی یافتن نقش دولت کارتر در شروع جنگ تحمیلی است. یکی از ابهامات تاریخی در رابطه با تجاوز صدام به خاک ایران، مسئله مسئولیت دولت کارتر در تحریک صدام به تجاوز به خاک ایران است. پژوهش حاضر با اتخاذ روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از اسناد تازه منتشر شده دفتر تاریخ نگاری وزارت خارجه آمریکا در سال 2020 تلاش دارد تا این ابهام را برطرف سازد. در دیدگاه نظری، عملکرد دولت کارتر در قبال جمهوری اسلامی را می‌توان بخشی از چارچوب کلان سیاست خارجی آمریکا دانست که مستلزم حفظ امپراتوری کشورهای پیرو و مدیریت دشمنان (یعنی کشورهایی که به صورت نظام مند مستقل از آمریکا عمل می‌کنند) از طریق ابزارهای خصمانه با هدف سرنگونی آنان است. جمهوری اسلامی با خروج از رابطه حامی-پیرو و با اتخاذ رویه استقلال نظام مند نسبت به آمریکا، هدف اقدامات خصمانه دولت کارتر از جمله تجاوز نظامی قرار گرفت. طبق اسناد مورد بررسی، دولت کارتر نه تنها برای حمله به ایران به صدام چراغ سبز نشان داد، بلکه فعالانه به دنبال تحریک صدام برای انجام چنین تجاوزی بود. بر اساس ین اسناد، موضوع عملیات نظامی علیه ایران توسط برژینسکی حداقل نه ماه قبل از حمله رژیم بعث عراق به ایران مطرح شد. همچنین اسناد تازه منتشر شده وزارت خارجه آمریکا نشان‌گر خطای محاسباتی دولت کارتر در تحریک صدام به تجاوز به خاک ایران است چرا که این اسناد نمایان‌گر آن است که کارتر و دولت وی نظام نو پای جمهوری اسلامی را ضعیف‌تر از آن می‌دانستند که توان مقاومت در جنگی تمام عیار داشته باشد. محاسبات آمریکا و دیگر حامیان صدام بر این امر دایر گشته بود که جمهوری اسلامی ایران نمی­تواند بیش از چند ماه در مقابل فشار همه‌جانبه نظامی دوام آورد و جنگ با فروپاشی جمهوری اسلامی پایان خواهد یافت. واقعیت اما بسی متفاوت بود، امری که تنها با نظریه دفاع مقدس قابل فهم می­باشد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 490.17 K

« بررسی نقش جماعت اهل حق استان کرمانشاه در حماسه دفاع مقدس» (با تاکید بر دلایل همگرایی مردم اهل حق در دوران دفاع مقدس)

مرادعلی محمدی؛ طهماسب علیپوریانی؛ مسعود اخوان کاظمی

دوره 7، شماره 3 ، آذر 1400، ، صفحه 115-140

چکیده

  در جریان جنگ تحمیلی، گروه‌هایی از مردم ایران در این دفاع دینی،ملی مشارکت داشتند ازجمله آنها می‌توان به شرکت مردمانی از جامعه اهل‌حق استان کرمانشاه اشاره نمود. این مقاله با هدف تبیین نقش و جایگاه اهل ...  بیشتر در جریان جنگ تحمیلی، گروه‌هایی از مردم ایران در این دفاع دینی،ملی مشارکت داشتند ازجمله آنها می‌توان به شرکت مردمانی از جامعه اهل‌حق استان کرمانشاه اشاره نمود. این مقاله با هدف تبیین نقش و جایگاه اهل حق استان کرمانشاه دردفاع مقدس و شناسایی مهمترین دلایل همگرایی آنها در این حماسه است. برای دستیابی به این اهداف از روش کتابخانه‌ای و میدانی اقدام به جمع آوری اطلاعات شده، سپس با تجزیه و تحلیل اطلاعات بر اساس تحلیل محتوا و در بخش کمی از تحلیل آماری بهره گیری شد. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهند که اگر چه در ابتدای جنگ تحمیلی، حزب بعث عراق از این جامعه آسیب پذیر استفاده به عمل آورد و گروهی را به عنوان مهاجمین به منظور مین گذاری جاده های مرزی، خرابکاری و سایر اعمال تروریستی به کار گرفت، اما مسئولین سازمان‏ها و نهادهای نظامی، امنیتی برای جلوگیری از گسترش تهدید ایجاد شده با انجام فعالیت ها و اقدامات اساسی توانستند آن را به فرصت تبدیل نموده و ضمن جلوگیری از گسترش فعالیت خرابکارانه، از توان نیروهای اهل حق در راستای تامین امنیت منطقه و استقرار آنها در خطوط پدافندی در مقابل ارتش بعث عراق و انجام عملیات های آفندی استفاده نمایند. بر اساس این پیمایش، مهمترین دلایل همگرایی مردم اهل حق، «مشترکات دینی» ، «هدایت و رهبری و توجه فراگیر امام خمینی(ره) به وحدت بین مردم با مذاهب مختلف» ، «سلحشوری و وطن دوستی مردم غرب کشور در دفاع سرزمینی و حفظ تمامیت ارضی» و« «فرهنگ رفتاری فرماندهان و کارکنان سپاه پاسداران» مشخص گردیده است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 787.08 K

نقش دفاع مقدس بر خودکارامدی جانبازان جنگ تحمیلی شهر اهواز

جعفر ثمری صفا؛ سمیه کاظمیان؛ مژگان پوردل؛ مرضیه سلطانی

دوره 7، شماره 3 ، آذر 1400، ، صفحه 167-179

چکیده

  جنگ تحمیلی به عنوان یک عامل استرس زا می تواند منجر به عوارض ناگواری در زندگی انسان‌ها شود. افرادی که مستقیما در جنگ تحمیلی  شرکت می کنند و به نوعی در معرض ضربه‌های ناشی از این بلای خانمان‌سوز قرار ...  بیشتر جنگ تحمیلی به عنوان یک عامل استرس زا می تواند منجر به عوارض ناگواری در زندگی انسان‌ها شود. افرادی که مستقیما در جنگ تحمیلی  شرکت می کنند و به نوعی در معرض ضربه‌های ناشی از این بلای خانمان‌سوز قرار می گیرند و اولین قربانیان جنگ هستند. اثرات جنگ تحمیلی تا اعماق خانواده ها و جامعه نیز نفوذ می کند. خانواده مجروحین، معلولین، شهدا و اسرا قربانیان فراموش شده این جنگ محسوب می شوند. هدف این پژوهش بررسی نقش دفاع مقدس بر خودکارآمدی جانبازان جنگ تحمیلی شهر اهواز بود. روش پژوهش حاضر توصیفی از نوع علی -مقایسه‌ای بود و جامعه‌ی آماری آن شامل جانبازان شهر اهواز در سال 1398 بود. حجم نمونه 150 نفر از جانبازان بودند که به روش در دسترس انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده در این پژوهش، پرسشنامه‌ی خودکارآمدی عمومی (شرر و همکاران، 1982) بود. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که میانگین و انحراف معیار خودکارآمدی به ترتیب برابر 44/62 و 09/7 بود. نتایج پژوهش بیانگر این بود که دفاع مقدس و به نوعی جنگ تحمیلی با اینکه اثرات منفی بر سلامت روان جانبازان داشته ولی منجر به افزایش عزت‌نفس و ارزشمندی خود، احساس کفایت و کارآیی در برخورد با مسائل زندگی که همگی اشاره به میزان خودکارآمدی در جانبازان دارند، گشته است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 359.13 K

رفتار و عملکرد سیاسی- نظامی کشورهای منطقه در قبال جنگ تحمیلی رژیم بعث عراق علیه ایران

عبدالعلی پورشاسب؛ محسن مرادیان؛ مجید آرش

دوره 7، شماره 2 ، شهریور 1400، ، صفحه 9-47

چکیده

  باوجود آنکه کشورهای منطقه موانع زیادی سر راه جمهوری اسلامی ایران قرار داده و در روند جنگ نقش مهم و موثری ایفا کردند، مع‎الوصف هنوز این نقش به طور کامل و درخور رزمندگان شجاع ایران مورد کنکاش و مداقه قرار ...  بیشتر باوجود آنکه کشورهای منطقه موانع زیادی سر راه جمهوری اسلامی ایران قرار داده و در روند جنگ نقش مهم و موثری ایفا کردند، مع‎الوصف هنوز این نقش به طور کامل و درخور رزمندگان شجاع ایران مورد کنکاش و مداقه قرار نگرفته و نقش و چهره واقعی این کشورها برای ملت‎های منطقه حتی مردم و مسئولین ایران نمایانده نشده است. در این تحقیق اتکا به اسناد زیاد بوده و محقق ابتدا با استفاده از اسناد منتشر شده معتبر داخلی و خارجی به توصیف روابط‌ دیپلماتیک‌ کشورهای منطقه خلیج فارس با جمهوری اسلامی ایران و رژیم بعث عراق پرداخته و سپس با مراجعه به خبرگان برای تحقق اهداف تحقیق و اعتباریابی یافته‎های کتابخانه‎ای خود اقدام نموده است. نتیجه تحقیق نشان می دهد که کشورهای حامی عراق در شروع جنگ، کمک‎های تدارکاتی و اطلاعاتی زیادی انجام نداده و این کمک‎ها فقط در حد قرارداد‎هایی بود که از قبل با عراق داشتند؛ اما از زمانی که ایران وارد فضای جغرافیایی عراق ‎شد، کمک‎های خود را افزایش دادند؛ لیکن نه به اندازه‎ای که عراق پیروز شود. در انتهای جنگ که عراق دوباره بخش‎هایی از ایران را اشغال کرد هم، شاید فشار آنها بود که صدام در ایران نماند و به مرزهای بین‎المللی بازگشت. درواقع حتی کشورهای حامی صدام هم نمی‎خواستند که جنگ پیروز نظامی داشته باشد. به همین دلیل بعد از جنگ که پتانسیل نظامی صدام خیلی زیاد شده بود با حمله به او به بهانه اشغال کویت، این پتانسیل را از او گرفتند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 545.42 K

شناسایی و جاری سازی ارزش های فرماندهان دفاع مقدس (ارائه یک نظریه داده بنیاد)

پروانه غیبی؛ یوسف محمدی مقدم؛ زهرا علی پور؛ عباسعلی قیومی

دوره 7، شماره 2 ، شهریور 1400، ، صفحه 145-174

چکیده

  راهبرد های ارزشی فرماندهان، در راهبری و مدیریت فرهنگ ایثار و دلاوری نقش آفرین است. تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی بوده و سعی دارد تا با الهام از روش داده بنیاد و رویکرد تفسیری، مدل پارادایمیِ " ارزش های ...  بیشتر راهبرد های ارزشی فرماندهان، در راهبری و مدیریت فرهنگ ایثار و دلاوری نقش آفرین است. تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی بوده و سعی دارد تا با الهام از روش داده بنیاد و رویکرد تفسیری، مدل پارادایمیِ " ارزش های فرماندهان دفاع مقدس "، را کشف نماید. جمع آوری داده ها با استفاده ازروش مصاحبه نیمه ساختاریافته، در محدوده ی زمانی سال های 1399-1397 به روش کیفی صورت پذیرفته است. میدان مطالعه خبرگان فرماندهان و سرداران دوران دفاع مقدس بودند که به روش نمونه گیری هدفمند و بر مبنای شاخص اشباع نظری تعداد پانزده نفر از آنها، به عنوان نمونه ای ازجامعه ی پژوهش مورد مصاحبه قرار گرفتند. کدهای حاصل از متن گزاره ها، با استفاده از روش تحلیل محتوا احصاء شدند و سپس بر مبنای آن ها، مدل پارادایمیِ ارزش های فرماندهان دفاع مقدس به صورتی داده بنیاد شناسایی شد. پس از روایی سنجی واعتباریابی مدل کشف شده بر مبنای شاخص های الگوی داده بنیاد، روایت نظری این پژوهش با توجه به مدل احصاءشده، بدین شرح جلوه گر شد:«تجربه هشت سال دفاع مقدس با وجود رهبرانی سرآمد و آرمان‌هایی خدامحور، در بستر کهن‌الگوهای دینی و جذب کاریزماتیک پیروان با استراتژی‌های سازماندهی و همراستایی و تلفیق فرماندهی نهادی و هیأتی به پیامدهای گسترش حاکمیت قانون خدا و انگیزه خدمت‌رسانی عمومی در راهبرد های ارزشی منابع انسانی دفاع مقدس منجر شده است» . در ادامه پیشنهادهای علمی - اجرایی مبتنی بر یافته های تحقیق ارائه شده است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 904.91 K

تأثیر سرمایه اجتماعی بر امنیت ملی در دوران دفاع مقدس

گارینه کشیشیان سیرکی

دوره 7، شماره 1 ، اردیبهشت 1400، ، صفحه 29-54

چکیده

  سرمایه اجتماعی با مؤلفه ­هایی مانند اعتماد، مشارکت، انسجام و ارزش­ها شناخته می­ شود و امنیت ­ملی توانایی یک دولت در جلوگیری از تهدید نسبت به سه مؤلفه تمامیت ارضی، جامعه و رژیم است که مهم­ترین ...  بیشتر سرمایه اجتماعی با مؤلفه ­هایی مانند اعتماد، مشارکت، انسجام و ارزش­ها شناخته می­ شود و امنیت ­ملی توانایی یک دولت در جلوگیری از تهدید نسبت به سه مؤلفه تمامیت ارضی، جامعه و رژیم است که مهم­ترین عناصر بقای دولت محسوب می شوند. امنیت­ ملی از پنج بخش امنیت­ نظامی، امنیت­ سیاسی، امنیت ­اقتصادی، امنیت ­اجتماعی و امنیت ­زیست ­محیطی تشکیل شده است. هدف از نگارش مقاله حاضر، پاسخ به این سؤال بود که سرمایه اجتماعی چه تأثیری بر امنیت ­ملی در هشت­سال دفاع مقدس داشته است؟ براین اساس، فرضیه پژوهش بر پایه مؤلفه­های بنیادین سرمایه ­اجتماعی، در تناظری مستقیم با مصادیق هشت سال دفاع مقدس، با روش تاریخی و با استفاده از ابزار اسنادی و منابع کتابخانه­ای مورد ارزیابی قرار گرفت. جمهوری اسلامی ایران درطی هشت سال جنگ تحمیلی توانست با سرودن حدیث پایداری، رشادت و دلاوری، امنیت، بقاء و عزّت را برای ملّت ایران به ارمغان آورد. یافته­ های به ­دست آمده از این مطالعه بیانگر وجود رابطه ­ای مستقیم و معنادار میان سرمایه اجتماعی و امنیت ملی بخصوص در بعد داخلی، در مطالعه موردی دفاع مقدس است. با توجه به عمق و شعاع این ارتباط به نظر می­رسد با تمرکز بر سرمایه اجتماعی بیش از سایر سرمایه ­ها به ­خوبی می­توان بر مشکلات و مصائب اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی کنونی کشور نیز فائق آمد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 502.55 K

نیم‌نگاهی بر حضور سلحشوران ژاندارمری در هشت سال دفاع مقدس

حسن رضا رفیعی

دوره 7، شماره 1 ، اردیبهشت 1400، ، صفحه 79-108

چکیده

  ایران سرزمین کهنی است که در طول تاریخ خود تهاجم‌های گستردۀ زیادی را از سر گذارنده است. اولین اشغالگر این سرزمین در دورۀ اسطوره‌ای ضحاک تازی و آخرین اشغالگر صدام حسین بعثی بود که با حمایت دولت‌های استکباری ...  بیشتر ایران سرزمین کهنی است که در طول تاریخ خود تهاجم‌های گستردۀ زیادی را از سر گذارنده است. اولین اشغالگر این سرزمین در دورۀ اسطوره‌ای ضحاک تازی و آخرین اشغالگر صدام حسین بعثی بود که با حمایت دولت‌های استکباری غرب و شرق مرزهای غرب تا جنوب غربی کشور را به اشغال سپاهیان خود در آورد. بیرون راندن چنین اشغالگری مرهون حمیت و همدلی همۀ اقشار مردم و آحاد نیروهای مسلح از جمله ژاندارمری بود.هدف از انجام این تحقیق نگاهی کوتاه بر نقش مأموران ژاندارمری در جنگ است. با توجه به اینکه بیش از سه دهه از ادغام آن سازمان و تشکیل نیروی انتظامی واحد می گذرد، چنانچه به نقش موثر مامورام خدوم سازمان مزبور در جریان دفاع مقدس مردم ایران در مقابل تجاوز دشمن بعثی اشاره نشود؛ ممکن است ایثارگری های آنان در آن مقطع زمانی به فراموشی سپرده شود. روش انجام تحقیق توصیفی و روش گردآوری مطالب مراجعه به منابع و اسناد نوشته شده است. نتیجه حاکی از آن است که اولین دژهای حفاظتی کشور و اولین قربانیان این تجاوزگری، مأموران ژاندارمری در مرزهای مشترک با عراق بودند. در طول 8 سال دفاع مقدس مسئولان آن سازمان با ساماندهی 25 گردان رزمی سازمانی و غیرسازمانی و تبدیل واحدهای انتظامی مناطق عملیاتی به یگان‌های رزمی موجب حضور کارکنان این سازمان در عملیات‌های آفندی شدند. ضمناً با انجام هر عملیات آفندی، وظیفه پدافند و حفظ مواضع دفاعی نیز به رزمندگان ژاندارمری سپرده می‌شد و آن‌ها به بهترین نحو از این دستاوردها حراست می‌کردند. تقدیم 17443شهید، جانباز، آزاده و جاویداثر برگ زرینی از حضور مأموران ژاندارمری در دفاع از کیان ملی و تمامیت ارضی این آب و خاک است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 749.87 K

تحلیل محتوای مقالات منتشر شده در نشریات علمی کشور در حوزۀ دفاع مقدس از سال 1368 تا 1398

هادی نهادی

دوره 6، شماره 4 ، بهمن 1399، ، صفحه 161-178

چکیده

  توسعۀ پژوهش و نشر آثار دفاع مقدس و واکاوی مفاهیم و ابعاد آن، به پررنگ و زنده شدن این رویداد بزرگ کمک می‌کند. تاکنون مقالات پرشماری در حوزۀ دفاع مقدس نگاشته و منتشر شده است. این مقالات منبعی ارزشمند برای ...  بیشتر توسعۀ پژوهش و نشر آثار دفاع مقدس و واکاوی مفاهیم و ابعاد آن، به پررنگ و زنده شدن این رویداد بزرگ کمک می‌کند. تاکنون مقالات پرشماری در حوزۀ دفاع مقدس نگاشته و منتشر شده است. این مقالات منبعی ارزشمند برای جامعۀ دانشگاهی کشور است. هر یک از آن‌ها، به فراخور تخصص و حوزۀ مطالعاتی محققان، زاویۀ جدیدی را بررسی می‌کند. برای آگاهی از زوایای مطالعه شده و یا فراموش شده و همچنین برای پیشگیری از موازی کاری و انجام پژوهش‌های تکراری، تهیۀ یک فهرست جامع از همۀ پژوهش‌های صورت گرفته در حوزۀ دفاع مقدس بایسته است. این مهم می‌تواند شکاف پژوهش‌ها و مطالعات را شناسایی و مانع از فعالیت‌های تکراری و موازی شود. بنابراین پژوهش به مطالعۀ مقالات منتشر شده در نشریات علمی تا شهریور ۱۳۹۸، پرداخته شده است. سه کلیدواژۀ «دفاع مقدس»، «جنگ تحمیلی» و «جنگ عراق علیه ایران» شناسایی و در منابع جست‌وجو شد. یافته‌ها نشان داد که واژۀ «دفاع مقدس» در مطالعات ادبی بیشتر است. «جنگ ایران و عراق» نیز در تاریخ دفاع مقدس و علوم سیاسی پرکاربردتر از دو واژه دیگر اما تفاوت آن چشمگیر نیست. در حوزه‌های دیگر نیز کاربرد واژگان سه‌گانه در دفاع مقدس کم‌وبیش یکسان است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 433.85 K

مقایسه پایبندی به مضامین ارزشی وصیت‌نامه شهدای دفاع مقدس و سبک زندگی خانواده شهداء

مالک طاهرپور؛ امیر مسعود امیر مظاهری؛ ودیعه ساسان

دوره 6، شماره 4 ، بهمن 1399، ، صفحه 179-199

چکیده

  جنگ در کنار ابعاد سیاسی،‌ نظامی و امنیتی، یک رویداد اقتصادی و اجتماعی مهم است. همچنین جنگ در تولیدات فرهنگی جامعه بازتاب یافته و تأثیر خود را در ذهنیت انسان‌ها می‌گذارد. این پژوهش به دنبال مقایسه ارزشی ...  بیشتر جنگ در کنار ابعاد سیاسی،‌ نظامی و امنیتی، یک رویداد اقتصادی و اجتماعی مهم است. همچنین جنگ در تولیدات فرهنگی جامعه بازتاب یافته و تأثیر خود را در ذهنیت انسان‌ها می‌گذارد. این پژوهش به دنبال مقایسه ارزشی وصیت‌نامه شهدای دفاع مقدس با سبک زندگی خانواده شهدای مناطق 3 و 15 شهر تهران است. این پژوهش کاربردی و بر اساس نحوه گردآوری اطلاعات، پیمایشی است. جامعه آماری خانواده شهدای مناطق 3 و 15 شهر تهران است که 768 نفر از آن‌ها بر اساس نمونه‌گیری خوشه‌ای انتخاب شدند. نتایج نشان داد که در هر دو منطقه 3 و 15، بین مضامین ارزشی و مؤلفه‌های سبک زندگی تفاوت معناداری وجود دارد. تحلیل رگرسیون و مانوا تفاوت معناداری را بین مؤلفه‌های اوقات فراغت، مصرف مادی، مصرف فرهنگی، گذران اوقات فراغت با مضامین ارزشی نشان داد. این وصیت‌نامه‌ها به خوبی بیانگر دهه‌ها و سال‌های مقارن ساخت خود هستند و به خوبی اوضاع و احوال مردمان آن زمان را بیان می‌کنند. مطالعات نشان دادند که رزمندگان جنگ تحمیلی همه اتفاقات و دنیای پیرامون خود را در بافت و زمینه «گفتمان شهدا» که دال مرکزی آن «امام‌خمینی(ره)» است و پیوند عمیقی با عناصر و اصطلاحات «نظم گفتمانی دینی» به طور عام و واقعه کربلا به طور خاص دارد، درک می‌کنند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 595.48 K

معرفی پل خیبر به‌عنوان یکی از شاهکارهای مهندسی دوران دفاع مقدس (بررسی نقاط ضعف و قوت آن)

مسعود ملائی؛ محمدهادی وحیدمقدم؛ محمد هادی حاذقی

دوره 6، شماره 2 ، شهریور 1399، ، صفحه 29-45

چکیده

  در ساخت پل خیبر که به‌عنوان یکی از طولانی­ترین پل‌های شناور نظامی جهان شناخته می‌شود، از مصالح پایدار در مقابل بمباران ساخته شده است. در سال 1363 هجری‌شمسی، برخی از مهندسان نیروهای مسلح و جهاد سازندگی، ...  بیشتر در ساخت پل خیبر که به‌عنوان یکی از طولانی­ترین پل‌های شناور نظامی جهان شناخته می‌شود، از مصالح پایدار در مقابل بمباران ساخته شده است. در سال 1363 هجری‌شمسی، برخی از مهندسان نیروهای مسلح و جهاد سازندگی، به مناطق جنوبی ایران اعزام شدند و جلسه­ای با هدف ساخت پلی برای هورالعظیم تشکیل دادند. برای ساخت این پل شناور، تمامی مصالح همانند چوب، فلز، فایبرگلاس و سیستم بادی بررسی شد. در نهایت، طرح تلفیق فایبرگلاس و فوم به علت پرکردن درزها و شکاف­های ناشی از جوشکاری مطرح شد. با‌توجه‌به اینکه پل خییر، شاهکار مهندسی بوده و ساخت آن با تمام کمبودها و تحریم­ها انجام شد، ضروری است با مطالعۀ آن، از تجربیات ارزشمند آن بهرۀ کافی برد؛ ازاین‌رو، در این پژوهش، ابتدا به ضرورت و نحوۀ ساخت و سپس، نقاط ضعف و قوت پل خیبر پرداخته می‌شود.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 522.73 K

بررسی راهبردهای فرماندهی شهید امیر سپهبد علی صیاد شیرازی در دوران دفاع مقدس

سیده‌عظیمه هاشمی شیخ‌شبانی؛ عباس کشاورز شکری

دوره 6، شماره 2 ، شهریور 1399، ، صفحه 47-68

چکیده

  یکی از زوایای مهم و کمتر توجه‌شدۀ تاریخ‌نگاری جنگ تحمیلی رژیم بعثی عراق علیه ایران، بررسی نقش فرماندهان در مدیریت و تصمیم‌گیری‌های راهبردی است که نقش مهمی در سرنوشت جنگ تحمیلی داشت. شهید امیر سپهبد ...  بیشتر یکی از زوایای مهم و کمتر توجه‌شدۀ تاریخ‌نگاری جنگ تحمیلی رژیم بعثی عراق علیه ایران، بررسی نقش فرماندهان در مدیریت و تصمیم‌گیری‌های راهبردی است که نقش مهمی در سرنوشت جنگ تحمیلی داشت. شهید امیر سپهبد علی صیاد شیرازی یکی از مؤثرترین فرماندهان دوران دفاع مقدس بود که با تدبیر هوشمندانه و دقیق خود در فرماندهی، اهداف رژیم بعثی عراق را که از پشتیبانی کشورهای مختلف نیز بهره‌مند بودند، با ناکامی و شکست مواجه کرد. علاوه‌بر این، شیوه‌های مدیریتی و فرماندهی وی نیز به‌عنوان یک الگوی موفق در سطوح مختلف فرماندهی و مدیریتی برای فرماندهان و مدیران قابل‌استفاده و قابل‌انتقال به نسل‌های آینده است. از این‌رو، هدف از این پژوهش، بررسی راهبردهای فرماندهی شهید صیاد شیرازی بوده و این پرسش مطرح شده که ایشان در زمان فرماندهی‌شان، از چه راهبردهایی استفاده نموده‌اند. روش به‌کار گرفته‌شده در این پژوهش، روش کیفی بررسی مکتوبات و نوشته‌های دردسترس دربارۀ شهید صیاد شیرازی است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که شهید صیاد شیرازی به‌واسطۀ طراحی و برنامه‌ریزی دقیق عملیات‌ها، کنترل و سازمان‌دهی امور جبهه، تخصص و نبوغ نظامی و فرماندهی خود باعث موفقیت‌های چشمگیری در دوران پرافتخار دفاع مقدس شد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 266.04 K

تأثیر فرهنگ دفاع مقدس بر آثار هنرمندان تجسمی استان خوزستان

الهام عبدی‌زاده؛ فرزانه فرخ‌فر

دوره 6، شماره 2 ، شهریور 1399، ، صفحه 91-122

چکیده

  دوران جنگ تحمیلی رژیم بعثی عراق علیه ایران (سال‌های 367 ـ 1359 شمسی)، تأثیرات فراوانی در حوزه‌های مختلف فرهنگ و هنر ایران بر جای گذارد. واقعۀ جنگ تحمیلی همانند جریان انقلاب اسلامی هنرمندان زیادی را به خود ...  بیشتر دوران جنگ تحمیلی رژیم بعثی عراق علیه ایران (سال‌های 367 ـ 1359 شمسی)، تأثیرات فراوانی در حوزه‌های مختلف فرهنگ و هنر ایران بر جای گذارد. واقعۀ جنگ تحمیلی همانند جریان انقلاب اسلامی هنرمندان زیادی را به خود جذب کرد که توانستند اصول و معیارهای جدیدی در بیان محتوا و صورت خلق کنند و تأثیرات خود را از واقعۀ جنگ در آثارشان نمایان سازند. این تأثیرپذیری در آثار هنرمندان تجسمی استان خوزستان، به‌عنوان یکی از آسیب‌پذیرترین نقاط کشور که شاهد ناخوشی‌های جنگ و دستخوش ناملایمات بسیاری بود بیش از دیگر هنرمندان نمایان است؛ اما، فقدان اطلاعات کافی از هنرمندان تجسمی استان خوزستان در دوران جنگ تحمیلی رژیم بعثی عراق علیه ایران، امکان مطالعۀ کامل را فراهم نمی‌سازد؛ ازاین‌رو، این پژوهش قصد دارد به شناسایی این هنرمندان و بررسی آثار ایشان، بپردازد. پرسش این پژوهش آن است که هنرمندان تجسمی استان خوزستان در دوارن جنگ تحمیلی چه کسانی بودند و این دوران چه تأثیری بر آثار ایشان گذاشته است. هدف این پژوهش علاوه‌بر شناسایی هنرمندان تجسمی استان خوزستان که در دوران جنگ تحمیلی در جهت ثبت فرهنگ و هنر ملی کوشیدند، بررسی تأثیر جنگ تحمیلی بر آثار ایشان از سال 1359 تا 1367 شمسی است. این پژوهش از نظر هدف توسعه‌ای، از حیث روش، توصیفی ـ تحلیلی و بر پایۀ مطالعۀ منابع کتابخآن‌های و بخش عظیمی از تحقیقات میدانی استوار است. نتایج پژوهش، ضمن شناسایی هنرمندان ناشناختۀ استان خوزستان در رشته‌های مختلف تجسمی، بر این نکته اذعان دارد که تأثیرات جنگ تحمیلی در روند کار هنری آنان تأثیرات به‌سزایی گذاشته که در شیوۀ بازنمایی، نوع مضامین، کاربرد عناصر بصری و نمادپردازی مشهود است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 754.76 K

حق نسخه‌برداری کتابخانه‌ها در ایران و فرانسه و تعدی از آن با نگاهی بر آیین‌نامة حفظ و نگهداری اسناد و مدارک دفاع مقدس

مسعود اخوان‌فرد؛ حمید صفرزاده بقال

دوره 6، شماره 2 ، شهریور 1399، ، صفحه 123-143

چکیده

  درحالی‌که تهیة رونوشت از آثار فکری توسط کتابخانه­های عمومی با هدف نگهداری و حفاظت از این آثار به‌عنوان یکی از استثنائات حق نشر و تکثیر در قوانین مرتبط با مالکیت فکری ایران مغفول واقع شده بود، «آیین­نامة ...  بیشتر درحالی‌که تهیة رونوشت از آثار فکری توسط کتابخانه­های عمومی با هدف نگهداری و حفاظت از این آثار به‌عنوان یکی از استثنائات حق نشر و تکثیر در قوانین مرتبط با مالکیت فکری ایران مغفول واقع شده بود، «آیین­نامة حفظ و نگهداری اسناد و مدارک دفاع مقدس» که در دی‌ماه 1397 در روزنامة رسمی منتشر شد، به‌عنوان نخستین مقرره در نظام حقوقی کشورمان نسخه‌برداری با هدف مذکور را تحت شرایطی خاص و به‌صورت نسخه­برداری الکترونیکی توسط دستگاه­های اجرایی و نهادهای وابسته به آن­ها نظیر نهاد کتابخانه­های عمومی کشور الزامی دانسته و حتی رونوشت اسناد تهیه شده را در حکم اسناد طبقه­بندی شده قرار داده است. کتابخانه­های عمومی فرانسه نیز به‌موجب قانون مالکیت فکری این کشور (اصلاحیة سپتامبر 2018) با مقاصدی همچون حفاظت از آثار علمی، قادر به تهیة رونوشت از آثار مذکور هستند. شایان ذکر است حق نسخه­برداری کتابخانه­ها در هر دو کشور موردمطالعه، شرایط خاصی داشته و نظر به جرم­انگاری عدم رعایت ضوابط جواز نسخه­برداری در این نظام­های حقوقی، مواردی چون عدم رعایت کمیت قانونی در نسخه­برداری و یا تهیة رونوشت با اهداف سوداگرانه توسط کتابداران می­تواند مسئولیت کیفری مباشر، کتابخانه و یا هر دو را به‌صورت همزمان در پی داشته باشد. روش این پژوهش، توصیفی ـ تحلیلی و هدف اصلی از آن، تبیین حقوقی امکان نسخه­برداری از آثار توسط کتابخانه­ها و بررسی نحوة ایجاد مسئولیت کیفری برای این اشخاص حقوقی در صورت تعدی از این حق است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 654.62 K

نقش راهبردی امام‌خمینی(ره) در مدیریت جنگ در دوران دفاع مقدس

امیرعلی کتابی

دوره 5، شماره 3 ، آذر 1398، ، صفحه 49-65

https://doi.org/20.1001.1.25883674.1398.5.3.3.9

چکیده

  از محوری­ترین عوامل اتحاد و همدلی نیروهای لشکری و مردمی در طول هشت سال دفاع مقدس، وجود امام‌خمینی(ره) بود. ایشان توانستند افزون‌بر وحدت و همدلی، جنگ را مدیریت نموده و اهداف انقلاب اسلامی را در آن شرایط ...  بیشتر از محوری­ترین عوامل اتحاد و همدلی نیروهای لشکری و مردمی در طول هشت سال دفاع مقدس، وجود امام‌خمینی(ره) بود. ایشان توانستند افزون‌بر وحدت و همدلی، جنگ را مدیریت نموده و اهداف انقلاب اسلامی را در آن شرایط بحرانی پیش ببرند. این مقاله با بهره‌گیری از رویکرد توصیفی- تحلیلی بر آن است تا ضمن شناخت مؤلفه­های اساسی در استراتژی رهبری امام‌خمینی(ره)، بر تبیین عملیاتی نقش و توان مدیریتی ایشان در دفاع مقدس نیز بپردازد. یافته­های تحقیق نشان می­دهد که ترکیبی از دو سبک مدیریت جنگ و بحران‌ها و مدیریت معنوی و دینی بود که توانست جلوی تجاوز عراق به ایران را بگیرد و الگوی منحصر به فردی از امام(ره) را به جای بگذارد. رفتار و عملکرد امام‌خمینی(ره) در طول جنگ ایران و عراق نشان می‌دهد که ایشان از هر دو شیوۀ مزبور در مدیریت بحران‌ها به نحو احسن استفاده کردند. برخلاف تصور عده‌ای که شیوه مدیریت امام(ره) را فردی یا در ارتباط مستقیم با مردم می‌پندارند، ایشان از مدیریت راهبردی نیز استفاده کرده و به آن بیشتر اعتقاد داشتند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 606.06 K

تبیین مؤلفه‌های شکل‌دهندۀ ژئوپلیتیک غذا در شرایط دفاع مقدس

محسن جان پرور؛ علی اکبر دهنوی؛ ساجد بهرامی جاف؛ ریحانه صالح آبادی

دوره 5، شماره 3 ، آذر 1398، ، صفحه 67-88

https://doi.org/20.1001.1.25883674.1398.5.3.4.0

چکیده

  ژئوپلیتیک غذا از جمله گرایش­های موضوعی است که در طی دهه­های اخیر به دلیل خشکسالی­های پیاپی و رشد سریع جمعیت در جهان مطرح شده است. ژئوپلیتیک غذا در ایران به دلیل واقع شدن در موقعیت خشک و نیمه‌خشک ...  بیشتر ژئوپلیتیک غذا از جمله گرایش­های موضوعی است که در طی دهه­های اخیر به دلیل خشکسالی­های پیاپی و رشد سریع جمعیت در جهان مطرح شده است. ژئوپلیتیک غذا در ایران به دلیل واقع شدن در موقعیت خشک و نیمه‌خشک جهان و از سوی دیگر تهدیدهای خارجی مداوم، از جمله حمله نظامی و یا تحریم اقتصادی و... از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانه­ای و پژوهش میدانی در پی پاسخ به این پرسش است که مهم‌ترین مؤلفه‌های شکل‌دهندۀ ژئوپلیتیک غذا کدام­ هستند؟ برای تجزیه و تحلیل یافته­های پرسشنامه از نرم­افزار آماری Spss و آزمون رتبه­بندی فریدمن استفاده شده است. نتایج پرسش‌نامه نشان داد که در بُعد سرزمینی (موقعیت جغرافیایی)، در بُعد جمعیتی (کمیت و کیفیت جمعیت)، در بُعد اقتصادی (تولید مواد غذایی باارزش بالا)، در بُعد فرهنگی- اجتماعی (ترکیب جمعیت شهری و روستایی و تولید مواد غذایی)، در بُعد سیاسی (سیاست‌های حمایت از تولید)، در بُعد دفاعی- امنیتی (تأمین بهداشت جامعه) و در بُعد علمی- برنامه‌ای (فناوری تولیدی)، به‌عنوان متغیرهای شکل‌دهنده و مؤثر در شکل‌گیری ژئوپلیتیک غذا محسوب می‌شوند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 751.79 K

شناسایی و ساختاردهی شایستگی های رفتاری فرماندهان دفاع مقدس

هادی نهادی

دوره 5، شماره 2 ، شهریور 1398، ، صفحه 111-132

چکیده

  در مدل‌سازی شایستگی رهبری، مدل‌هایی که دامنۀ گسترده‌ای از مهارت‌ها را در خود دارند، عملکردهای رهبری را بهتر توصیف و پیش‌بینی می‌کنند. امروزه برنامه‌ریزی منابع انسانی، به رویکرد شایستگی آن یعنی ...  بیشتر در مدل‌سازی شایستگی رهبری، مدل‌هایی که دامنۀ گسترده‌ای از مهارت‌ها را در خود دارند، عملکردهای رهبری را بهتر توصیف و پیش‌بینی می‌کنند. امروزه برنامه‌ریزی منابع انسانی، به رویکرد شایستگی آن یعنی برنامه‌ریزی نیروی انسانی برپایۀ شایستگی تغییر یافته است. تبدیل شدن برنامه‌ریزی منابع انسانی براساس رویکرد شایستگی، نیازمند پارادایم کلانی است که تفکر برنامه‌ریزان منابع انسانی را دربارۀ افراد و سازمان به طور کلی تغییر می‌دهد. هدف این پژوهش، دستیابی به مدل روابط علّی و معلولی میان این شایستگی‌های رفتاری فرماندهان است. روش پژوهش، پیمایشی- توصیفی است. برای گردآوری و تحلیل داده‌ها و اطلاعات مورد نیاز، نخست ادبیات پژوهشی و نظر خبرگان گردآوری شد. سپس با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی، اعتبارسنجی شد. سرانجام 13 شایستگیِ شناسایی شده با استفاده از روش مدل‌سازی ساختاری تفسیری، در چهار سطح ساختاردهی شدند. این سطح‌ها به ترتیب توفیق‌طلبی، عملیاتی بودن، خلاقیت و سطح چهارم که آن نیز چهار شایستگیِ اقناع‌گری، تلاش‌گری، جهت‌دهی منابع انسانی و سازماندهی فعالیت‌ها و فرآیندها در بر می‌گیرد. 

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 582.72 K

انگیزۀ شهدای استان کهگیلویه و بویراحمد برای حضور در جبهه‌ها: تحلیل محتوای وصیت‌نامۀ شهدا

علی باقری دولت آبادی؛ جواد شاکریان

دوره 5، شماره 1 ، خرداد 1398، ، صفحه 71-93

https://doi.org/20.1001.1.25883674.1398.5.1.4.6

چکیده

  هدف اصلی پژوهش حاضر تحلیل محتوای وصیت‌نامۀ شهدای استان کهگیلویه و بویراحمد برای پی بردن به انگیزۀ شهدا در دفاع مقدس است. اهمیت این پژوهش به دو موضوع باز می‌گردد؛ نخست انجام نشدن پژوهشی همسان دربارۀ ...  بیشتر هدف اصلی پژوهش حاضر تحلیل محتوای وصیت‌نامۀ شهدای استان کهگیلویه و بویراحمد برای پی بردن به انگیزۀ شهدا در دفاع مقدس است. اهمیت این پژوهش به دو موضوع باز می‌گردد؛ نخست انجام نشدن پژوهشی همسان دربارۀ شهدای استان و دوم ضرورت آگاهی از انگیزۀ شهدا برای تجزیه و تحلیل رخدادها و نیز برنامه‌ریزی درست برای آمادگیِ دفاع از کشور. پرسش اصلی پژوهش این است که انگیزۀ شهدای استان کهگیلویه و بویراحمد برای حضور در جنگ عراق علیۀ ایران چه بوده است؟ آیا می‌توان میان این انگیزه‌ها و متغیرهایی همچون سن، محل سکونت، یگان اعزام کننده و میزان تحصیلات ارتباط برقرار کرد؟ فرضیه پژوهش سه دسته انگیزۀ دینی، ملی و انقلابی را مورد نظر دارد. برای آزمون این فرضیه از دو روش تحلیل محتوای کمی و کیفی استفاده شد و وصایای ۱۷17 شهید استان مورد مطالعه قرار گرفت. طبق یافته‌های پژوهش انگیزه‌های دینی بیشترین نقش را داشته و 37/70 درصد شهدای استان با انگیزۀ دینی، 5/28 درصد با انگیزه‌های انقلابی و 13/1 درصد با انگیزۀ ملی در دفاع مقدس شرکت کرده‌اند. همچنین، هیچ ارتباط معناداری میان متغیرهای سواد، محل سکونت و یگان اعزام کننده نیرو و بالابودن انگیزه‌های دینی دیده نشد. به نظر می‌رسد دوری از پایتخت، فعال نبودن احزاب سیاسی، پیشینۀ انقلابی اندک، بافت سنتی استان، دسترسی نداشتن به رسانه‌ها و فرهنگ عشیره‌ای- طایفه‌ای در کاهش انگیزه‌های ملی و انقلابی نقش مؤثری داشته‌اند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 397.86 K

تبیین مؤلفه های اندیشۀ سیاسی امام‌خمینی (ره) در هشت سال دفاع مقدس

محمدرحیم عیوضی؛ ملیحه حاجی حسن

دوره 5، شماره 1 ، خرداد 1398، ، صفحه 95-113

https://doi.org/20.1001.1.25883674.1398.5.1.5.7

چکیده

  یکی از مهم‌ترین مسائلی که بیش از هشت سال، تمام ارکان جمهوری اسلامی را تحت شعاع قرار داد و تبدیل به مسئلۀ سیاسی جهان شد، مسئلۀ دفاع مقدس بود که با مدیریت و رهبری هوشمندانۀ امام‌خمینی(ره)، این بحران در ...  بیشتر یکی از مهم‌ترین مسائلی که بیش از هشت سال، تمام ارکان جمهوری اسلامی را تحت شعاع قرار داد و تبدیل به مسئلۀ سیاسی جهان شد، مسئلۀ دفاع مقدس بود که با مدیریت و رهبری هوشمندانۀ امام‌خمینی(ره)، این بحران در جهت مصالح کشور و اهداف انقلاب کنترل و هدایت شد. شناسایی مؤلفه‌های مدیریتی در اندیشۀ سیاسی دفاع مقدس امام(ره) بسیار حائز اهمیت است. در این راستا نویسنده با مبانی جهاد و فداکاری در احکام صریح اسلام و الگوی مبارزات پیامبر (ص) و امیرالمومنین (ع) در انواع جنگ و جهاد و با استفاده از روش تحلیل اسنادی و گردآوری داده‌ها به‌صورت فیش‌برداری از کتب و مقالات و اسناد موجود، درپی پاسخ دادن به این سوال است که مؤلفه‌های  اندیشۀ سیاسی امام‌خمینی(ره) در هشت سال دفاع مقدس چیست؟ بر این اساس یافته‌ها نشان از آن دارد که تکنیک‌های اندیشۀ سیاسی امام(ره) در طول دفاع مقدس باعث حیات دوبارۀ نظام جمهوری اسلامی شد و آن را از تهدید به مهم‌ترین فرصت تبدیل نمود. لذا ایشان با استفاده از مؤلفه‌های انسجام، قدرتمندسازی ملی، اقتدار بین‌المللی که برگرفته از مبانی توحیدی بود، توانستند فرآیند جنگ را از شرایط بحران‌زده سیاسی به اوج سرافرازی و اقتدار تبدیل کند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 314.45 K

مقالۀ ترویجی فراتحلیل پژوهش‌های دفاع مقدس در دهۀ گذشته: ارزیابی روش‌شناختی 100 مقالۀ پژوهشی

اصغر محمدی فاتح

دوره 4، شماره 4 ، اسفند 1397، ، صفحه 9-22

چکیده

  تاکنون، پدیده عظیم دفاع مقدس چندان در قاموس علم و روش‌شناسی قرار نگرفته و بررسی این موضوع می‌تواند نقطه شروعی برای حرکت‌های جدید علمی باشد. یقینا، تولید دانش از پدیده‌ای به نام دفاع مقدس بدون درگیر ...  بیشتر تاکنون، پدیده عظیم دفاع مقدس چندان در قاموس علم و روش‌شناسی قرار نگرفته و بررسی این موضوع می‌تواند نقطه شروعی برای حرکت‌های جدید علمی باشد. یقینا، تولید دانش از پدیده‌ای به نام دفاع مقدس بدون درگیر ساختن پژوهشگران با ابعاد این پدیده، میسر نخواهد شد و به طور قطع، اتصال روش‌شناسان دانشگاهی و پژوهشگران، به کارگزاران و متولیان حوزه دفاع مقدس، می تواند به هم‌افزایی علمی در این حوزه منجر خواهد شد. در این مقاله، با مرور چکیده 100 مقاله علمی پژوهشی و علمی- ترویجی، ابعاد روش‌شناختی این مقالات شناسایی و دسته بندی شد تا از این رهگذر بتوان وضعیت گذشته تحقیقات دفاع مقدس را به تصویر کشید و از طرفی پیشنهادات لازم را جهت بهبود روشهای تحقیق این حوزه به منظور خلق آثار علمی ارائه کرد. نتایج نهایی این بررسی نشان می‌دهد که تحقیقات گذشته در 16 محور صورت گرفته است وابعاد روش‌شناختی آنها هم در 9 بعد اصلی و 29 بعد فرعی قابل طبقه‌بندی است. در پایان مقاله نتیجه گیری و پیشنهادات مربوط به استفاده از انواع روش‌های پژوهش در مطالعات دفاع مقدس آورده شده است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.04 M

مقالۀ ترویجی شخصیت‌پردازی در مجموعه‌های انیمیشن دفاع مقدس برمبنای سه مجموعۀ شجاعان، همسنگران و حماسۀ یک دلاور

مهدی حیدریان کرویه؛ سید علیرضا گلپایگانی

دوره 4، شماره 4 ، اسفند 1397، ، صفحه 23-46

چکیده

  چکیده: شخصیت‌ها، بخش جدانشدنی خاطرات دفاع مقدس هستند. بیشتر از مناطق، عملیات‌ها، نام­های قهرمانان و شهدای جنگ به‌یاد سپرده می‌شوند. مقالۀ حاضر، به شخصیت‌پردازی و ارتباط شخصیت با ساختار روایی مجموعه‌های ...  بیشتر چکیده: شخصیت‌ها، بخش جدانشدنی خاطرات دفاع مقدس هستند. بیشتر از مناطق، عملیات‌ها، نام­های قهرمانان و شهدای جنگ به‌یاد سپرده می‌شوند. مقالۀ حاضر، به شخصیت‌پردازی و ارتباط شخصیت با ساختار روایی مجموعه‌های انیمیشن دفاع مقدس می‌پردازد. دراین‌راستا، نظریۀ روایت‌شناسی ساختارگرا و آرای نظریه‌پردازانی همانند کالر، پرینس و چتمن، شخصیت‌پردازی در مجموعه‌های انیمیشن­ دفاع مقدس، با تأکید بر سه مجموعۀ شجاعان، همسنگران و حماسۀ یک دلاور با رویکردی آسیب‌شناسانه بررسی می‌شوند. ابتدا، هر مجموعه معرفی شده و سپس براساس تقسیم ساختارگرایانۀ روایت، ارتباط شخصیت‌ها با ساختار روایی بررسی می‌شود. این پژوهش، از لحاظ ماهیت توصیفی و هدف کاربردی است که با روش گردآوری کتابخانه­ای-اسنادی و مشاهدۀ موردی، یافته‌هایی کیفی به دست می‌دهد. نتایج نشان می‌دهد، رویدادمحوری، تحمیل شعار و گرایش ایدئولوژیک راوی باعث شده‌، ساختار روایی این مجموعه‌ها در راستای شخصیت‌پردازی شکل نگیرد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.01 M

مقالۀ ترویجی بررسی خدمات متقابل جنگ و تئاتر در دوران دفاع مقدس

امید مشهدی عبدالرحمن؛ حسین مسافر آستانه

دوره 4، شماره 4 ، اسفند 1397، ، صفحه 63-82

چکیده

  چکیده: هنر تئاتر که در کشور ما پدیده‌ای وارداتی شناخته می‌شود، به‌عنوان پدیده‌ای گفتمانی همواره نقش مهمی در تعالی فرهنگ، رفتار و اندیشه بشری دارد. از سویی دیگر، جنگ به‌عنوان پدیده‌ای مخرب، تأثیر ...  بیشتر چکیده: هنر تئاتر که در کشور ما پدیده‌ای وارداتی شناخته می‌شود، به‌عنوان پدیده‌ای گفتمانی همواره نقش مهمی در تعالی فرهنگ، رفتار و اندیشه بشری دارد. از سویی دیگر، جنگ به‌عنوان پدیده‌ای مخرب، تأثیر بسیاری در عرصه‌های اجتماعی و فرهنگی داشته و تحولات گسترده‌ای در رفتار، باورها، فرهنگ و شیوۀ سلوک انسان‌ها پدید آورده است. با شروع جنگ تحمیلی رژیم بعثی عراق علیه ایران در فاصلۀ کوتاهی به پشتوانۀ افکار دینی و انقلابی، جریانی با عنوان تئاتر دفاع مقدس وارد کارزار فرهنگی شد. تئاتر دفاع مقدس، پدیدۀ همزاد جنگ است که هم از آن تأثیر می‌گیرد و هم بر جنگ تأثیر می‌گذارد. در این پژوهش سعی می‌شود، خدمات متقابل جنگ و تئاتر، سیر تحولات این دو و رابطۀ پدیدۀ جنگ با تئاتر ملی بررسی شود؛ به‌همین‌دلیل، در این پژوهش از دو روش کتابخانه‌ای و میدانی استفاده شده است. در روش کتابخانه‌ای از با سه دسته منابع مکتوب، تصویری (فیلم، عکس و ...) و صوتی (نوار مصاحبه‌ها و ...) استفاده شد. سپس گردآوری داده‌ها، به شیوۀ میدانی با مصاحبه از فعالان تئاتر مقاومت انجام شد. سرانجام، با گردآوری داده‌ها و بررسی توصیفی-تحلیلی آن‌ها، پژوهش تکمیل شد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1012.96 K

مقالۀ ترویجی انسان در فیلم‌های مستند دفاع مقدس

حمید دهقان‌پور؛ محمد شهبازی

دوره 4، شماره 4 ، اسفند 1397، ، صفحه 83-94

چکیده

  چکیده: مستند­هایی که دربارۀ دفاع مقدس تولید شده، دارای مشخصه‌هایی است که آن را از مستندهای دیگر متفاوت می­کند. این مشخصۀ نمایش شخصیت­هایی انسانی است که هر روز در زندگی عادی و روزمرۀ افراد مشاهده ...  بیشتر چکیده: مستند­هایی که دربارۀ دفاع مقدس تولید شده، دارای مشخصه‌هایی است که آن را از مستندهای دیگر متفاوت می­کند. این مشخصۀ نمایش شخصیت­هایی انسانی است که هر روز در زندگی عادی و روزمرۀ افراد مشاهده می‌شود. آن‌ها، همانند قهرمانان فیلم­های غربی دارای مهارت­های جنگی نیستند و این شاخص­ترین ویژگی «مستند دفاع مقدس» به‌شمار می‌آید. تمرکز مقالۀ حاضر، روی همین ویژگی دفاع مقدس خواهد بود. در این مقالۀ توصیفی و تحلیلی، تلاش می­شود با مطالعۀ موردی فیلم­های مستند حوزۀ دفاع مقدس به هدف خود نائل شود. جنگ تحمیلی به موازات زندگی مردم، در مستندها و فیلم­های سینمایی انعکاس یافت. در واقع، فیلم مستند برداشت هنرمند از جنگ بود. نتایج نشان می­دهد، مستندسازان تلاش می­کنند با تأکید بر ویژگی‌ها، عادی بودن افرادی که در جنگ شرکت نموده­اند، نشان دهند. همچنین، به رویکرد تحمیلی و دفاعی دفاع مقدس تأکید کنند. تمرکز بیشتر بر دفاعی بودن جنگ تحمیلی، شرکت در جنگ را به یک وظیفۀ انسانی و شرعی تبدیل می­نماید. کلیۀ فیلم­هایی که دربارۀ جنگ ساخته شده­اند، دارای جلوه‌های تبلیغی هستند. از سوی دیگر، رسالتی که آوینی و پیروان سبکی او  در انعکاس حضور رزمندگان در جبهه­های نبرد قائل هستند، فیلم­سازی را با کار انبیاء و اولیای خدا همسان می­دانند؛ ازاین‌رو، انسان تصویر شده، با انسان فلسفه­زدۀ غربی متفاوت است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 548.4 K

بررسی پناهگاه‌های دوران دفاع مقدس (مطالعۀ موردی: یکی از پناهگاه‌های شرق شهر تهران)

مجید خانه زاد یزدی؛ همایون رحمانی

دوره 4، شماره 3 ، آذر 1397، ، صفحه 35-52

چکیده

  با آغاز جنگ رژیم بعث عراق علیه ایران، نیروها و تجهیزات زیربنایی کشور مورد‌حمله قرار گرفت. این مسئله باعث شد تا به پدافند غیرعامل توجه شود. این پدافند با احداث سنگرهای کوچک در کشور آغاز شد و به پناهگاه‌های ...  بیشتر با آغاز جنگ رژیم بعث عراق علیه ایران، نیروها و تجهیزات زیربنایی کشور مورد‌حمله قرار گرفت. این مسئله باعث شد تا به پدافند غیرعامل توجه شود. این پدافند با احداث سنگرهای کوچک در کشور آغاز شد و به پناهگاه‌های عمومی گسترش یافت. در دوران دفاع مقدس، سازمان‌هایی همانند ارتش، واحد مهندسی سپاه و دفتر سازه‌های امن وزارت مسکن و شهرسازی پناهگاه‌های متعددی احداث کردند. مطالعۀ پناهگاه‌های دوران دفاع مقدس در این پژوهش، دارای سه هدف کلیدی است. نخست، گنجینه‌های موجود به نسل‌های آتی منتقل می‌شوند. دوم، می‌توان از نقاط قوت آن‌ها در ساخت استحکامات استفاده نمود. سوم، می‌توان با رفع نقاط ضعف، به توانمندی‌های نیروهای تدارکاتی و تجهیزاتی در صحنۀ عملیات و مناطق پشتیبانی افزود. نگاه غالب در این پژوهش کاربردی، براساس اصول مهندسی و ریاضی است. نتایج این مقاله نشان می‌دهد، پناهگاه موردنظر باتوجه‌‌به امکانات زمان احداث دارای کیفیت مطلوبی بوده و می‌توان از آن به‌عنوان پناهگاه موقت در تهدیدهای احتمالی بهره گرفت. همچنین، می‌توان آن را به امکانات نوینی همانند درب ضدانفجار، سیستم برق محافظت شده، پنل‌های خورشیدی و مصالح مقاوم در برابر آتش مجهز کرد. 

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 744.88 K